Удмурт кыв (удм.
Удмурт кыв | |
---|---|
Ас ним: | Удмурт кыл |
Муэз: | Рочму |
Веськӧтлан статус: | Удмурт Республика |
Баитіссезлӧн лыдыс: | 464 000 (2002' во) |
Рейтинг: | |
Кыв увтыррез: | Урал кыввез |
Классификация: | Урал котыр
|
Гижан системаыс: | кирилл анбур (удмурт анбур) |
Кыв коддэз | |
ISO 639-1 | udm |
ISO 639-2 | udm |
Википедияын | |
Кыв юкӧт: | Кутскон бам |
Юкӧтлӧн ним: | Википедия, Эрико энциклопедия |
Баитіссез — 464 сюрс морт, Удмуртму сайын нія олӧны Перем ладорын, Башкыр да Тотара республикаэзын, Маримуын, Свердлов лапӧлын да Киров лапӧлын.
Удмурт кыв — медматісь родня коми кывлö. Кыкннанныс быдмӧмась ӧтласа перым вужкылісь.
Удмурт кыв (удм.
Удмурт кыв вылын баитöны 464 сюрс морт.
Удмурт кыв — роч кылыскӧт ӧтлаын лыддисьö веськӧтлан кылöн Удмурт Республикаын.
Телевиденнё:
Радиовещание:
Газетаэз:
Торйӧтӧны ойвывся да лунвывся сёрнитаннэз. Нысся эм эшӧ бесерман кыв, вуджан диалекттэз да лунвыв переферияись диалекттэз.
Удмурт кыв (удм.
Удмурт кывлад йылісь баитікӧ сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн видзӧтӧны кывсӧ куим ладӧрсянь: фонология (сёрни шыэз йылісь велӧтӧм), морфология (кыв формаэз йылісь велӧтӧм) да синтаксис (кыввез йитчӧм йылісь велӧтӧм).
Лыддьöтан удмурт кылын нія жö шыэз, кыдз и коми кылын.
Удмурт кылын сизим тыргора шы:
пыдына | ||||
---|---|---|---|---|
матісь | шӧрись | ылісь | ||
лэбтöм | вылына | и | ы | у |
шӧрöдз | э | ö | о | |
лажмыта | а |
Удмурттэзлöн ö шыыс оз пантась суффикссэзын. Сэтчин, кытöн коми суффиксын петö ö, удмурттэзлöн лоас э нето шочжыка о: мынэм 'мунöм'.
Удмурт диалекттэзын пантасьöны эшö шыэз ÿ, ő да мöдіккез.
Шума шыэз:
вылісь тырп | кывйыв | кывшӧр | кывбӧр | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
улісь тырп | улісь пиннез | вылісь пиннез | альвеола | палатум одз | палатум бӧр | велум | |||
чаналан | нумган | м | н | нь | |||||
орддян | л | ль | |||||||
зэгалан | р | ||||||||
тыр шума | поткӧтан | гортӧм | п | т | ть | к | |||
гора | б | д | дь | г | |||||
зыртчан | гортӧм | (ф) | с | ш | сь | (х) | |||
гора | в | з | ж | зь | й | ||||
гартчан | гортӧм | (ц) | ӵ | ч | |||||
гора | ӝ | ӟ |
Пасйӧттэз таблича сьӧрті:
Удмурттэз вынсьöтöны унажыксö медбöрья слог.
А а | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё |
Ж ж | Ӝ ӝ | З з | Ӟ ӟ | И и | Ӥ ӥ | Й й |
К к | Л л | Л л | М м | Н н | О о | Ӧ ӧ |
П п | Р р | С с | Т т | У у | Ф ф | Х х |
Ц ц | Ч ч | Ӵ ӵ | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы |
Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Удмурт кылын аффрикатаэсö мыччалöны лöсялана шыпас весьтö кык чут пуктöмöн:
Сідз жö мыччалöны и чорыт шума шыэз бöрын:
Удмурт морфология велӧтӧ торья кыввезлісь (шуаннэзлісь) тэчсьӧм (кываркмӧм), содтӧт формаэзнысӧ да вежласян кыв парадигамаэсӧ. Быдӧс этійӧ морфология видзӧтӧ сёрни торрез пыр. Удмурт кывлад сьӧрті велалӧмась адззыны 10 сёрни тор:
Кадакылын торйӧтӧны эшӧ партициппез да герунддэз.
Эманимыс вежласьӧ лыддян, кӧрталан да асалан сьӧрті. Роч кодьӧм род перем коми кылын абу.
Лыддян
Кӧрталан
Асаслан
Вежласьӧм
Эманимлӧн формаэз аркмӧтан содтассэз
Лыддьӧс | Удмурт нёж | Комиöн |
---|---|---|
1 | одӥг | ӧтік |
2 | кык | кык |
3 | куинь | куим |
4 | ньыль | нёль |
5 | вить | вит |
6 | куать | квать |
7 | сизьым | сизим |
8 | тямыс | кыкьямыс |
9 | укмыс | ӧкмыс |
10 | дас | дас |
11 | дас одӥг | дасӧтік |
12 | дас кык | даскык |
13 | дас куинь | даскуим |
14 | дас ньыль | даснёль |
15 | дас вить | дасвит |
16 | дас куать | дасквать |
17 | дас сизьым | дассизим |
18 | дас тямыс | даскыкьямыс |
19 | дас укмыс | дасӧкмыс |
20 | кызь | кыкдас |
21 | кызь одӥг | кыкдас ӧтік |
30 | куамын | куимдас |
40 | ньыльдон | нёльдас |
50 | витьтон | витдас |
60 | куатьтон | кватьдас |
70 | сизьымдон | сизимдас |
80 | тямыстон | кыкьямысдас |
90 | укмыстон | ӧкмысдас |
100 | сю | сё |
1000 | сюрс | сюрс |
Кодя нимвежлассэс:
ӧтікӧ лыддян | унаӧ лыддян | |
---|---|---|
1' мортін | мон | ми |
2' мортін | тон | тӥ |
3' мортін | со | соос |
Кадакыв вежласьö кад, мортін да лыддян сьöрті. Сылöн эм куим модус: индикатив, императив, конъюнктив.
Под форма - тшöктан модуслöн (императив) öтікö лыддян мöдöдз мортін: мын (мун), кар (кер), пукты, кырӟа (сьыв).
Инфинитив аркмö под сьöрас суффикс -ыны содтöмöн: мын-ыны, кар-ыны, пукт-ыны, а под помас кö сулалö а - ны содтöмöн: кырӟа-ны.
Суффиксісь тыргора шы одзын под помсис -ы öшö: пукты - пукт-о-з (пуктас).
Удмурт кадакыввез вежласьöны неöтмоза, кыдз коми кылын. Торйöтöны:
Кывладісь быд вежöртас мыччалöны торья аффикссэз (содтассэз).
Кад, мортін да лыддян аффикссэз öтлаасикö аркмöтöны кывйыввез.
Öння кадісь кывйыввез | ||||
---|---|---|---|---|
Мортін | Такöтікö | Соссикö | ||
Öтікö лыддян | ||||
1' | -исько | уг -иськы | ||
2' | -иськод | уд -иськы | ||
3' | -э | уг -(ы) | ||
Унаö лыддян | ||||
1' | -исько(м) | ум -иське | ||
2' | -иськоды | уд -иське | ||
3' | -о | уг -о |
Лоан кадісь кывйыввез | ||||
---|---|---|---|---|
Мортін | Такöтікö | Соссикö | ||
Öтікö лыддян | ||||
1' | -о | уг -(ы) | ||
2' | -од | уд -(ы) | ||
3' | -оз | уз -(ы) | ||
Унаö лыддян | ||||
1' | -ом(ы) | ум -э(лэ) | ||
2' | -оды | уд -э(лэ) | ||
3' | -озы | уз -э(лэ) |
Чулалöм кадісь кывйыввез | ||||
---|---|---|---|---|
Мортін | Такöтікö | Соссикö | ||
Öтікö лыддян | ||||
1' | -и | öй -(ы) | ||
2' | -ид | öд -(ы) | ||
3' | -из | öз -(ы) | ||
Унаö лыддян | ||||
1' | -им(ы) | öм -э | ||
2' | -иды | öд -э | ||
3' | -изы | öз -э |
Мыччалам, кыдз вежласьö карыны кадакыв.
Императивын вежласьöм:
Инфинитив
Партициппез
Герунддэз
Удмурттэз коласісь ассиныс кывнысӧ наука ладӧрсянь туялісӧ кӧркӧ нето ӧні туялӧны:
Кывкуддэз
Грамматикаэз
Туялӧммез
Чудь-йӧгра кыввез | |||
Йӧгра увтыр | Мадьяр кыв | Маньси кыв | Ханты кыв | ||
Перым увтыр | Коми кыв (стандарттэз: зыряна | перем) | Удмурт кыв | ||
Мари увтыр | Мари кыв (стандарттэз: олык | курык) | ||
Мордва увтыр | Мокша кыв | Эрзя кыв | ||
Чудь увтыр | Фин кыв | Эст кыв | Вепс кыв | Водь кыв | Карел кыв | Лив кыв † | Ижора кыв | ||
Саам увтыр | Саам кыв (стандарттэз: анараш | давви | кильдин | колтта | оарьел | юлев) | ||
Важын ӧшӧм кыввез | Меря кыв † | Мещера кыв † | Мурома кыв † | ||
† Ӧшӧм кыввез |
This article uses material from the Wikipedia Перем Коми (Perem Komi) article Удмурт кыв, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Модік абу кӧ иньдӧм, пытшкӧссӧ позьӧ видзӧтны CC BY-SA 4.0 лицензия сьӧрті Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Перем Коми (Perem Komi) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.