ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ರಾಜ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಇದು ೫೫೬೭೦ ಕಿ.ಮೀ. ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ನೇಪಾಳ ಮತ್ತು ಬಿಟಿಷರ ಯುದ್ಧ ನಡೆದಿತು. ಅದಕ್ಕೆ ಅಂಗ್ಲೋ ಘೋಕಾರ್ ಯುದ್ಧ ಎಂದು ಹೆಸರಾಯಿತು. ಈ ಯುದ್ದದ ನಂತರ ಇದರ ಆಳ್ವ ವಿಕೆಯು ಬಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಆಯಿತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಚಾಲ ಪ್ರದೇಶದ ಆಥಿ೯ಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಮೂರನೇಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ಇದರ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಶೇಕಡ ೯೦%ರಷ್ಟು ಇದೆ. ಹಿಮಾಚಲ ಪಶ್ಚಿಮ ಹಿಮಾಲಯ ಸುಮಾರು ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ೫೫.೬೭೩ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ೯೩೪೫೯೪ ಮೈಲಿ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ,ಇದು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ೭೦೦೦ ಮೀಟರ್ ೯೨೨೯೬೬ ಅಡಿ ಸುಮಾರು ೩೫೦ ಮೀಟರ್ ೧೧೪೮ ಹಿಡಿದು ಎತ್ತರದ ಒಂದು ಪರ್ವತ ರಾಜ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ | |
|---|---|
 ಭಾರತದ ಭೂಪಟದಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ | |
 ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ನಕ್ಷೆ | |
| ದೇಶ | ಭಾರತ |
| ಸಂಸ್ಥಾಪನೆ | ೨೫ ಜನವರಿ ೧೯೭೧ |
| ರಾಜಧಾನಿ | ಶಿಮ್ಲಾ |
| ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ನಗರ | ಸಿಮ್ಲಾ |
| ಜಿಲ್ಲೆಗಳು | ೧೨
|
| ಸರ್ಕಾರ | |
| • ರಾಜ್ಯಪಾಲ | ಆಛಾರ್ಯ ದೇವ್ ವ್ರತ್ |
| • ಮುಖ್ಯ ಮಂತ್ರಿ | ಜೈ ರಾಮ್ ಠಾಕೂರ್ (ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ) |
| • Legislature | Unicameral (68 seats) |
| • Parliamentary constituency | 4 |
| • ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ | ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ |
| Area | |
| • Total | ೫೫,೬೭೩ km೨ (೨೧,೪೯೫ sq mi) |
| • ಶ್ರೇಣಿ | 17th |
| Elevation | ೨,೩೧೯ m (೭,೬೦೮ ft) |
| Population (೨೦೧೧) | |
| • Total | ೬೮,೫೬,೫೦೯ |
| • ಶ್ರೇಣಿ | ೨೦ನೆಯ |
| • ಸಾಂದ್ರತೆ | ೧೨೩/km೨ (೩೨೦/sq mi) |
| ಸಮಯ ವಲಯ | ಯುಟಿಸಿ+05:30 (IST) |
| ISO 3166 code | IN-HP |
| HDI |  0.652 (medium) |
| HDI rank | 3rd (2011) |
| Literacy | 83.78% |
| ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳು | ಹಿಂದಿ,ಸಂಸ್ಕೃತ |
| ಜಾಲತಾಣ | himachal.nic.in |
ಹಿಮಾಚಲ ಪದೇಶವು ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲದಲ್ಲಿದೆ. ಹಿಮಾಲಯದ ನದಿಗಳೂ ಅಡ್ಡದಿಡೆಯಾಗಿ ಚೈನ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಹಿಮಾಲಯದ ಪ್ರದೇಶವು ಇಂಡಸ್ ಮತ್ತು ಗೇಜಸ್ ಬೆಸಿನ್ಸ್ ಗೆ ನೀರಿನ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಬೇಸಿಗೆ ಕಾಲವು ಏಪ್ರಿಲ್ ಮದ್ಯದಿಂದ ಜೂನ್ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಸೆಕೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲವು ನವೆಂಬರ ದಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳವರೆಗೊ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪನ್ ಟ್ರಾಕ್ ಹಿಮದಿಂದ ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯು ಅಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ಯೋಗವಾಗಿದೆ. ಶೇಕಡ ೯೩% ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಈ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು ಗೋಧಿ, ಕಾಳೂ, ಭತ್ತ, ಅಕ್ಕಿ. ಶಿಮ್ಲದಲ್ಲಿ ಬಾರ್ಲಿಯನ್ನು ಅಧಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸುತ್ತಾರೆ. ಹಣ್ಣು ಹಂಪಲಗಳಿಂದ ಅವರು ಅಧಿಕ ಹಣವನ್ನು ಗಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸೇಬು ಅಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯವಾದ ಬೆಳೆಯು ವರಮಾನವಾಗಿದೆ. ಹಿಮಾಚಲ ಎಲ್ಲಾ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಹರಡಿರುವ ತೋಟಗಳು ದೇಶದ ಹಣ್ಣು ಬೌಲ್ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೆಡೋಸ್ ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳು ಸಹ ಕಡಿದಾದ ಇಳಿಜಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಕಾಣಬಹುದು. ಗ್ಲೆಡಿಯೂಲಸ್,ಅಲಂಕಾರಿಕ,ಚೆಂಡುಮಲ್ಲಗೆಗಳೂ,ಚೆಟ್ಟ ಉದ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಕಾಡು ಹೂಗಳು ಅರಳುತ್ತವೆ. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಿವಿಶ್ವದ ಪ್ಲೋವರ್ ಬಾಸ್ಕೆಟ್ ಎಂದು ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಮಾಡಲು ಅಫ್ ಸಜ್ಜಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಸುಮಾರು ೧೨೦೦ ಹಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಚಿರತೆ, ಹಿಮ ಚಿರತೆ, ಕಸ್ತೂರಿ ಮೃಗ ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಟಾತ್ಯ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಕೋಡುಗಳುಳ್ಳ ಏಷ್ಯದ ಜೀವಂಜೀವ ಹಕ್ಕಿ ಸೇರಿದಂತೆ ೩೫೯ ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು, ಇದು ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿದಾಮಗಳು ಹೊಂದಿದೆ.
ಏರ್ ರಾಜ್ಯ ವಾಯೂ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿ ಮತ್ತು ಚಂಡೀಫಡ ರಾಜ್ಯದ ಸಂಪರ್ಕವು ಶಿಮ್ಲಾ, ಕುಲ್ಲು ಮತ್ತು ಕಂಗ್ರಾ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ದೇಶೀಯ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಿವೆ.ಶಿಮ್ಲದ ವಿಮಾನ ನಗರದ ಪಶ್ಷಿಮದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೧ ಕೀ.ಇದೆ. ಕುಲ್ಲು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ವಿಮಾನವು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸುಮಾರ್ ೧೦ ಕೀ.ಮೀ ನಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಒಂದು ಮೇಜ್ ಮೂಲಕ ಮೇಂಡರ್ಸ್ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕಾ ಶಿಮ್ಲಾ ರೈಲು ಮಾರ್ಗ ಸುರಂಗಗಳೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಹಾದು ಇದು ದೆಹಲಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಸಂಪರ್ಕ ಸ್ಯಾಂಡಡ್ ರೈಲ್ವೆ ಹಳಿಯು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾಷೆಗಳು: ಹಿಂದಿ ಆಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಸಂಪರ್ಕ ಭಾಷೆ ಎರಡೂ ಆಗಿದೆ,ಇದರೊಡನೆ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯು, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಸುಮಾರ್ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಪಹರಿ ಉಪ ಭಾಷೆಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಾಧ್ಯಮದ ಹಿಂದಿ, ಪಂಜಾಬಿ, ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಆಗಿದೆ. ಹಿಮಾಚಲ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಭೂಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯ ಕಸ್ಟಮ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉಳಿದಿದರಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಗಳು ರಾಜ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹಿಂದಿ, ಪಹಾರಿ,ಡೊಗಿ,ಕಂಗ್ರಿ ಮತ್ತು ಕಿನ್ನೋರಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಹಿಮಾಚಲದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜಾತಿ ಸಮೂದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು, ರಜಪುತರು,ಗುಜ್ಜರು, ಗಡ್ಡೀಸ್, ಮತ್ತು ಸೂದ್ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಇದೆ . ರಾಜ್ಯವು ಕರಕುಶಲಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ರತ್ನ ಗಂಬಳಿಗಳು ,ಚರ್ಮದ ಕೃತಿಗಳು, ಶಾಲುಗಳು, ದಾತುಗಳು ಮರದ ಕೆತ್ತನೆ ಮತ್ತು ವಣ೯ ಚಿತ್ರಗಳು, ಶ್ಲಾಫನೆ ಯೋಗ್ಯವಿರುವ ಶಾಲುಗಳು, ಹೆಚ್ಚು ಹಿಮಾಚಲ ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನ.ಹಿಮಾಚಲಿ ಕ್ಯಾಪ್ಸ್ ಜನರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಲೆ ಕೆಲಸ .ಹಿಮಾಚಲ ಪರಮಾವಧಿಯ ಶೀತದ ಚಳಗಾಲವಿರುತ್ತದೆ . ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಸ್ತು ದಂಡ ಪಾಸ್ ಮಿನ್ ರಿಂದ ಒರಟಾದ ಡಿಸೈನರ್ ಹಿಡಿದ ಶಾಲು ಆಗಿದೆ. ಕುಲ್ಲು ಹೊಡೆಯುವ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ರೋಮಾಂಚಕ ಬಣ್ಣಗಳಿಗೆ ಶಾಲುಗಳು ಪ್ರಸಿದ್ದವಾಗಿದೆ. ಕಾಂಗ್ರಾ ಮತ್ತು ಧಮ೯ ಶಾಲಾ ಕಂಗ್ರಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಚಿತ್ರಕಲೆಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.
.
ಹಿಮಾಚಲ ಆಹಾರವು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಆಹಾರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರ ರುಚಿ ಮತ್ತು ಪದಾಥ೯ಗಳು ಅನ್ಯ.ಅವರು ಲೆಟಿಲ್ ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ರೊಟ್ಟಿ, ಗೋಧಿ ಮತ್ತು ಜಟಿಲ ಹಿಟ್ಟನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಹಿಮಾಚಲಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ಜನರು ಗ್ರೇಟ್ ಖಾಲಿ,ಅನುಪಮಖೇರ್ ಇಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಯ ಮಾಡಿದರು. ಅಂಬರೀಷ್ ಪುರಿ, ಪ್ರೇಮ ಚೋಪ್ರ ಇಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದರು. ಮೊಹಿತ್ ಚೌವಣ, ಇವರು ರಾಜ್ಯ ಸಭಾ ಕೈಗಾರಿಕ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಮುಖ್ಯ ಲೇಖನಗಳು: ಶಿಕ್ಷಣ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಿ: ಶಿಮ್ಲಾದ ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಶಿಮ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಆಡ್ವನ್ ಸ್ಟಡಿ ಇನ್ಸ್ಟ್ ಟ್ಯೂಟ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಹಮೀರ್ಪುರ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಕೇರಳ ಮುಂದಿನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಧಿಕ ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಹಮೀರ್ಪುರ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಸಾಕ್ಷರತೆ ದೇಶದ ಅಗ್ರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮಾಣಿತ ರಾಜ್ಯದ ಶಿಕ್ಷಣ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದೆ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಲಪಡಿಸಲು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಗಳು ತಯಾರು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ತೊಡಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಆರೋಗ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮೂರು ನರ್ಸಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜುಗಳು ಆರಂಭಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೧೦೦೦೦ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಗಳು, ೧೦೦೦ ಸೆಕೆಂಡರಿ ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮಾಚಲದಲ್ಲಿ ೧,೩೦೦ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಗಳು ಇವೆ. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಆರೋಗ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ನರ್ಸಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜುಗಳು ಆರಂಭಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸರ್ಕಾರದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಕಡ್ಡಾಯವಲ್ಲ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರತಿ ಮಗುವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಸುಲಭವಾಗಿ ಮಾಡಲು ಭಾರತ ಮೊದಲ ರಾಜ್ಯವಾಯಿತು. ರಾಜ್ಯದ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜ್ ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ಹೋಮಿಯೋಪತಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ಹೊಂದಿದೆ. ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಥಮ ಮಾನ್ಯತೆ ಡೆಂಟಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಗಿದೆ.
This article uses material from the Wikipedia ಕನ್ನಡ article ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಮಾಡದಿದ್ದ ಹೊರತು ಪಠ್ಯ "CC BY-SA 4.0" ರಡಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ಕನ್ನಡ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
