ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಜೀವಕೋಶಗಳ ಅಂಗಭಾಗಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳಿಂದ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳನ್ನು ಅವು ತಯಾರಿಸುತ್ತವೆ.
"ಪ್ರಧಾನ ತತ್ತ್ವ" ಎಂಬುದಾಗಿ ಅನೇಕವೇಳೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಡುವ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಧಾನ ಸೂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದರೆ, RNAಯನ್ನು ರೂಪಿಸಲು DNAಯು ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಸದರಿ RNAಯು ಪ್ರೋಟೀನನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಜೀನ್‌‌‌‌ಗಳಲ್ಲಿನ DNA ಸರಣಿಯನ್ನು ಒಂದು ಸಂದೇಶವಾಹಕ RNAಯೊಳಗೆ (mRNA) ನಕಲು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ನಂತರ ಈ RNAಯಲ್ಲಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಓದುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರೋಟೀನುಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಅದನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ರೂಪಾಂತರ (ತಳಿಶಾಸ್ತ್ರ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಂದರೆ, RNAಯಿಂದ ಪಡೆದ ತಳೀಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರೋಟೀನುಗಳಾಗಿ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ "ರೂಪಾಂತರಿಸುತ್ತದೆ". ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ತಾವು ಒಂದು mRNAಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರೋಟೀನಿನಲ್ಲಿನ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳ ಸರಿಯಾದ ಸರಣಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಒಂದು ಪಡಿಯಚ್ಚಾಗಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನೆರವೇರಿಸುತ್ತವೆ. ವರ್ಗಾವಣೆ RNA (tRNA) ಕಣಗಳಿಗೆ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳು ಜೋಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಈ ಕಣಗಳು ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಸಂದೇಶವಾಹಕ RNA ಸರಣಿಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳ ಜೊತೆಗೆ ನಂತರ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಮತ್ತೊಂದು ಭಾಗವು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ರೈಬೋಸೋಮ್‌ mRNAಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಚಲಿಸುತ್ತಾ ಅದರ ಸರಣಿಯನ್ನು "ಓದುತ್ತದೆ" ಮತ್ತು ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳ ಒಂದು ಸರಪಳಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.
RNAಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರೋಟೀನುಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣಗಳಿಂದ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಎರಡು ಉಪಘಟಕಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸಣ್ಣದಾಗಿರುವ ಉಪಘಟಕವು mRNAಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟರೆ, ದೊಡ್ಡದಾದ ಉಪಘಟಕವು tRNA ಮತ್ತು ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳಿಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಒಂದು ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಒಂದು mRNAಯನ್ನು ಓದುವುದನ್ನು ಮುಗಿಸಿದಾಗ, ಈ ಎರಡು ಉಪಘಟಕಗಳು ಸೀಳಿ ಬೇರ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿಸಿ ಜೋಡಿಸುವ ಪೆಪ್ಟಿಡೈಲ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌‌ಫರೇಸ್‌ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ RNAಯು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವುದರಿಂದ, ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ರೈಬೋಸೈಮ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ, ಆರ್ಕಿಯಾ ಮತ್ತು ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್‌‌‌ಗಳಿಗೆ (ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಜೀವರಾಶಿಯ ಮೂರು ತಾಣಗಳು) ಸೇರಿರುವ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುವ ರಚನೆ ಮತ್ತು RNA ಸರಣಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಂಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕೆಲವು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಜೀವಕಗಳು ಸಾಯಿಸಲು ರಚನೆಯಲ್ಲಿನ ಈ ಭಿನ್ನತೆಗಳು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರೆ, ಮಾನವ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೊಳಪಡದೆ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ. ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್‌ ಜೀವಕೋಶಗಳ ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾದಲ್ಲಿನ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದಲ್ಲಿನ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ; ಇದು ಈ ಅಂಗಕದ ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ಹುಟ್ಟನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ರೈಬೋ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಿಕ್‌ ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ಗ್ರೀಕ್ ಭಾಷೆಯ ಸೋಮಾ (ಕಾಯ ಎಂದು ಅರ್ಥ) ಎಂಬ ಶಬ್ದದಿಂದ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಎಂಬ ಪದವು ಬಂದಿದೆ.
ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಸುಮಾರು 20 nmನಷ್ಟು (200 ಆಂಗ್‌ಸ್ಟ್ರಮ್‌‌‌‌‌‌‌ಗಳು) ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು 65%ನಷ್ಟು ರೈಬೋಸೋಮ್ನ RNA ಮತ್ತು 35%ನಷ್ಟು ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳಿಂದ (ಒಂದು ರೈಬೋನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಪ್ರೋಟೀನು ಅಥವಾ RNP ಎಂದು ಇವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಆರ್ಕಿಯಾದ, ಯೂಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ಮತ್ತು ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್‌ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು RNAಗಿರುವ ಪ್ರೋಟೀನಿನ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಸಂದೇಶವಾಹಕ RNA (mRNA)ಯನ್ನು ರೂಪಾಂತರಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ RNA (tRNA)ಯಿಂದ ವಿತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಪಾಲಿಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ ಸರಪಳಿಗಳನ್ನು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳು) ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ಸಕ್ರಿಯ ತಾಣಗಳು RNAಯಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆಯಾದ್ದರಿಂದ, ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಈಗ "ರೈಬೋಸೈಮ್‌ಗಳು" ಎಂಬುದಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಸಂದೇಶವಾಹಕ RNAಯೊಳಗೆ ಹಿಡಿದಿಡಲ್ಪಟ್ಟ ತಳೀಯ ಸೂಚನೆಗಳಿಂದ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಪ್ರೋಟೀನುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತವೆ. ಮುಕ್ತ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಸೈಟೋಸಾಲ್ನಲ್ಲಿ (ಕೋಶದ್ರವ್ಯದ ಅರೆ-ಸ್ರವಿಸ್ಥಿತಿಯ ಭಾಗ) ತೇಲಾಡುತ್ತಿರುತ್ತವೆ; ಇತರ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಒರಟು ಎಂಡೋಪ್ಲಾಸ್ಮಿಕ್‌ ರೆಟಿಕ್ಯುಲಮ್‌‌‌‌‌‌ಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟು, ಅದಕ್ಕೆ ಒರಟುತನದ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ತನ್ಮೂಲಕ ಅದರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಹೆಸರಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ, ಅಥವಾ ಬೈಜಿಕ ಹೊದಿಕೆಗೆ (ಕೋಶಕೇಂದ್ರದ ಹೊದಿಕೆಗೆ) ಇತರ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. RNAಯಿಂದ ರೈಬೋಸೈಮ್‌ಗಳು ಆಂಶಿಕವಾಗಿ ರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆಯಾದ್ದರಿಂದ, ಅವು RNA ಪ್ರಪಂಚದ ಅವಶೇಷಗಳಾಗಿರಬಹುದು ಎಂಬುದಾಗಿ ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ ಬಂಧದ ವೇಗವರ್ಧನೆಯು, ಒಂದು ಪ್ರೋಟೀನು ಓಡಾಟದ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದಲ್ಲಿನ RNAಯ P-ತಾಣದ (ಕೆಳಗೆ ನೀಡಿರುವ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆ ವಿಭಾಗವನ್ನು ನೋಡಿ) ಅಡಿನೊಸೈನ್‌‌‌‌ನ C2 ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸಿಲ್‌‌‌‌ನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ಪ್ರೋಟೀನು ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿನ (ಸ್ಥಾನಾಂತರಣದಂಥ) ಇತರ ಹಂತಗಳು ಪ್ರೋಟೀನು ರಚನಾಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.
ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅಂಗಕಗಳು ಎಂಬುದಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ಒಂದು ಫಾಸ್ಫೋಲಿಪಿಡ್‌ ಒಳಪೊರೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಉಪ-ಕೋಶೀಯ ಅಂಗಭಾಗಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಅಂಗಕ ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು ಅನೇಕವೇಳೆ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ಹೀಗಾಗಿ, ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪೃಥಕ್ಕಣ ದ್ರವ್ಯವಾಗಿರುವ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಇಂಥ ಫಾಸ್ಫೋಲಿಪಿಡ್‌ ಒಳಪೊರೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ "ಪೊರೆಯೊಳಗೊಂಡಿರದ ಅಂಗಕಗಳು" ಎಂಬುದಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
1950ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ, ರೊಮೇನಿಯಾದ ಜೀವಕೋಶ ಜೀವವಿಜ್ಞಾನಿಯಾದ ಜಾರ್ಜ್‌ ಪೆಲೇಡ್‌ ಎಂಬಾತ ಒಂದು ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ವೀಕ್ಷಿಸಿದ; ಈ ವೀಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಅವನಿಗೆ ದಟ್ಟವಾಗಿರುವ ಕಣಗಳಂತೆ ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಹರಳುಗಳಂತೆ ಕಾಣಿಸಿದವು. ಈ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ಆತ ನೊಬೆಲ್‌ ಪಾರಿತೋಷಕವನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡ. ವಿಜ್ಞಾನಿ ರಿಚರ್ಡ್‌ B. ರಾಬರ್ಟ್ಸ್‌ ಎಂಬ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಿಂದ "ರೈಬೋಸೋಮ್‌" ಎಂಬ ಶಬ್ದವು 1958ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾವಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು:
During the course of the symposium a semantic difficulty became apparent. To some of the participants, "microsomes" mean the ribonucleoprotein particles of the microsome fraction contaminated by other protein and lipid material; to others, the microsomes consist of protein and lipid contaminated by particles. The phrase “microsomal particles” does not seem adequate, and “ribonucleoprotein particles of the microsome fraction” is much too awkward. During the meeting the word "ribosome" was suggested; this seems a very satisfactory name, and it has a pleasant sound. The present confusion would be eliminated if “ribosome” were adopted to designate ribonucleoprotein particles in sizes ranging from 35 to 100S.
— Roberts, R. B., Microsomal Particles and Protein Synthesis
ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕಣಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯು ರೂಪಾಂತರದ ಸಾಧನ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಇದು ಇಪ್ಪತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದಲೂ ಸಂಶೋಧನಾ ಆಸಕ್ತಿಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇಂದು ಅಧ್ಯಯನದ ಒಂದು ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ.
ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಎರಡು ಉಪಘಟಕಗಳನ್ನು (ಚಿತ್ರ 1) ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅವು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ (ಚಿತ್ರ 2), ಮತ್ತು ಪ್ರೋಟೀನಿನ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ mRNAಯನ್ನು ಒಂದು ಪಾಲಿಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ ಸರಪಳಿಯಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ಉಪಘಟಕಗಳು ಒಂದಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತವೆ (ಚಿತ್ರ 3). ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ RNA ಕಣಗಳು (ರೈಬೋಸೋಮ್ನ RNA ಅಥವಾ rRNA ಎಂದು ಇವಕ್ಕೆ ಹೆಸರು) ಮತ್ತು ಬಹು ಸಣ್ಣದಾಗಿರುವ ಪ್ರೋಟೀನು ಕಣಗಳ ಪೈಕಿ, ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ಉಪಘಟಕಗಳು ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್‌ಗಳು ಒಂದು ಅಥವಾ ಮೂರನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಸ್ಫಟಿಕಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕೆಲಸವು ತೋರಿಸಿರುವ ಪ್ರಕಾರ, ಪಾಲಿಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯ ತಾಣಕ್ಕೆ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಯಾವುದೇ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳೂ ನಿಕಟವಾಗಿಲ್ಲ. ಇದು ಸೂಚಿಸುವ ಪ್ರಕಾರ, ರೈಬೋಸೋಮ್‌‌ಗಳ ಪ್ರೋಟೀನು ಅಂಗಭಾಗಗಳು ಒಂದು ಅಟ್ಟಣಿಗೆಯಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ವೇಗವರ್ಧನೆಯಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ, ಪ್ರೋಟೀನನ್ನು ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿರುವ rRNAಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ವರ್ಧಿಸುವಲ್ಲಿ ಇದು ಕಾರಣವಾಗಬಹುದಾಗಿರುತ್ತದೆ (ನೋಡಿ: ರೈಬೋಸೈಮ್‌).
ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ, ಬಹು ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಜೀನ್‌ಗಳಾದ ಒಪೆರಾನ್‌‌‌ಗಳ ಪ್ರತಿಲಿಪಿ ಕಾರ್ಯದ ಮೂಲಕ ಕೋಶದ್ರವ್ಯದಲ್ಲಿ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್‌‌ಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು, ಜೀವಕೋಶದ ಕೋಶದ್ರವ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಜೀವಕೋಶದ ಕೋಶಕೇಂದ್ರದೊಳಗಿನ ಒಂದು ಪ್ರದೇಶವಾದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಲಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಹೀಗೆ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿರುವ 200ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳ ಸುಸಂಘಟಿತವಾದ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು rRNAಗಳ ಸಂಸ್ಕರಣೆಯನ್ನು ಜೋಡಣೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಆ rRNAಗಳನ್ನು ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಸುವ ಕೆಲಸವೂ ಆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿರುತ್ತದೆ.
ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು "ಮುಕ್ತ"ವಾಗಿರುವ ಅಥವಾ "ಒಳಪೊರೆಗೆ-ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ" ಸ್ವರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.
ಮುಕ್ತ ಮತ್ತು ಒಳಪೊರೆಗೆ-ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಪ್ರದೇಶದ ಹರಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದು, ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ತದ್ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಒಂದು ಮುಕ್ತ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿದೆಯೇ ಅಥವಾ ಒಳಪೊರೆಗೆ-ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆಯೇ ಎಂಬ ಅಂಶವು, ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಪ್ರೋಟೀನಿನ ಮೇಲಿರುವ ER-ಉದ್ದೇಶಿಸಿರುವ ಸಂಕೇತ ಸರಣಿಯೊಂದರ ಹಾಜರಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ; ಆದ್ದರಿಂದ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಒಂದು ಪ್ರೋಟೀನನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಒಳಪೊರೆಗೆ-ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರಬಹುದಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರೋಟೀನನ್ನು ರೂಪಿಸುವಾಗ ಅದು ಸೈಟೋಸಾಲ್ನಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಮುಕ್ತ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಸೈಟೋಸಾಲ್ನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಚಲಿಸಬಲ್ಲವಾಗಿರುತ್ತವೆಯಾದರೂ, ಜೀವಕೋಶದ ಕೋಶಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಇತರ ಅಂಗಕಗಳಿಂದ ಅವು ಹೊರಗಿಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಮುಕ್ತ ರೈಬೋಸೋಮ್‌‌ಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳು ಸೈಟೋಸಾಲ್‌‌ನೊಳಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಜೀವಕೋಶದೊಳಗೆ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಗ್ಲೂಟಥಿಯೋನ್‌‌ನ ಉನ್ನತ ಸಾರೀಕರಣಗಳನ್ನು ಸೈಟೋಸಾಲ್‌ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಮತ್ತು ಅದರಿಂದಾಗಿ ಅದು ಒಂದು ಅಪಕರ್ಷಕ ವಾತಾವರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆಯಾದ್ದರಿಂದ, ಉತ್ಕರ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಿಸ್ಟೀನ್‌ ಉಳಿಕೆಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ಡೈಸಲ್ಫೈಡ್‌ ಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳನ್ನು ಈ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಕೆಲವೊಂದು ಅಂಗಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುವ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳನ್ನು ಒಂದು ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ, ಈ ಪ್ರೋಟೀನನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಿರುವ ರೈಬೋಸೋಮ್‌, "ಒಳಪೊರೆಗೆ-ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ" ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು. ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್‌ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ, "ಒರಟು ER" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಎಂಡೋಪ್ಲಾಸ್ಮಿಕ್‌ ರೆಟಿಕ್ಯುಲಮ್‌‌ನ (ER) ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದು ಜರುಗುತ್ತದೆ. ಹೊಸದಾಗಿ ತಯಾರಾದ ಪಾಲಿಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ ಸರಪಳಿಗಳು ERನೊಳಗೆ ನೇರವಾಗಿ ರೈಬೋಸೋಮ್ನಿಂದ ತೂರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ರಾವಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ಸರಣಿಯ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಗಮ್ಯತಾಣಗಳಿಗೆ ನಂತರ ಸಾಗಣೆಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಕೋಶಪೊರೆಯೊಳಗಡೆ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುವ ಅಥವಾ ಎಕ್ಸೋಸೈಟೋಸಿಸ್‌ ಎಂಬ ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಜೀವಕೋಶದಿಂದ ಹೊರದೂಡುವ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳನ್ನು, ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಯಾರಿಸುತ್ತವೆ.
ಪ್ರೋಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್ಗಳ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಉಪಘಟಕಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ಹೋಲುವಂತಿರುತ್ತವೆ.
ಸ್ವೆಡ್‌ಬರ್ಗ್‌ ಏಕಮಾನವು ಅಳೆಯುವಿಕೆಯ ಏಕಮಾನವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಗಾತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಪಕೇಂದ್ರ ಯಂತ್ರದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಗಸಿ ಶೇಖರಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಒಂದು ಅಳತೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತುಣುಕಿನ ಹೆಸರುಗಳು ಏಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ (50S ಮತ್ತು 30Sನಿಂದ 70S ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ) ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇದು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಪ್ರೋಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್ಗಳು 70S ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಒಂದು ಸಣ್ಣ (30S) ಮತ್ತು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ (50S) ಉಪಘಟಕದಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು 5S RNA ಉಪಘಟಕ (120 ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಟೈಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂಥದು), ಒಂದು 23S RNA ಉಪಘಟಕ (2900 ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಟೈಡ್‌ಗಳು) ಮತ್ತು 34 ಪ್ರೋಟೀನುಗಳಿಂದ ಅವುಗಳ ದೊಡ್ಡ ಉಪಘಟಕವು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. 21 ಪ್ರೋಟೀನುಗಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಒಂದು 1540 ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಟೈಡ್‌ RNA ಉಪಘಟಕವನ್ನು (16S) 30S ಉಪಘಟಕವು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್‌‌ಗಳು 80S ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಒಂದು ಸಣ್ಣ (40S) ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ (60S) ಉಪಘಟಕವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು 5S RNA (120 ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಟೈಡ್‌ಗಳು), ಒಂದು 28S RNA (4700 ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಟೈಡ್‌ಗಳು), ಒಂದು 5.8S ಉಪಘಟಕ (160 ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಟೈಡ್‌ಗಳು) ಮತ್ತು ~49 ಪ್ರೋಟೀನುಗಳಿಂದ ಅವುಗಳ ದೊಡ್ಡ ಉಪಘಟಕವು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು 1900 ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಟೈಡ್‌ (18S) RNA ಮತ್ತು ~33 ಪ್ರೋಟೀನುಗಳನ್ನು 40S ಉಪಘಟಕವು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.
ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್ಗಳ ಹರಿದ್ರೇಣುಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ಗಳೂ ಸಹ, ಒಂದು 70S ಕಣದೊಳಗೆ ಪ್ರೋಟೀನುಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಉಪಘಟಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಅಂಗಕಗಳು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ಸಂತತಿಗಳಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ (ನೋಡಿ: ಆಂತರಿಕ ಸಹಜೀವನದ ಸಿದ್ಧಾಂತ) ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅವುಗಳ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಹೋಲುವಂತಿರುತ್ತವೆ.
ಬಗೆಬಗೆಯ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ರಚನೆಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ, ಇದು ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿನ ದೊಡ್ಡ ಭಿನ್ನತೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಹೋಲುವಂತಿರುತ್ತದೆ. RNAಯ ಬಹುಪಾಲು ಭಾಗವು ಬಗೆಬಗೆಯ ತೃತೀಯಕ ರಾಚನಿಕ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳಾಗಿ ಅತೀವವಾಗಿ ಸಂಘಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ; ಏಕಾಕ್ಷದ ಪೇರಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಮಿಥ್ಯಾಗಂಟುಗಳನ್ನು ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ನೀಡಬಹುದು. ದೊಡ್ಡದಾದ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿರುವ ಹೆಚ್ಚುವರಿ RNAಯು ಹಲವಾರು ಉದ್ದದ ನಿರಂತರ ಸೇರ್ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿದ್ದು, ಪ್ರಮುಖ ರಚನೆಗೆ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸದಂತೆ ಅಥವಾ ಬದಲಾಯಿಸದಂತೆ ಸದರಿ ರಚನೆಯಿಂದ ಹೊರಗಡೆಗೆ ಅವು ಕುಣಿಕೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಪರಿವರ್ತನಕಾರಿ ಚಟಿವಟಿಕೆಯೂ RNAಯಿಂದ ನೆರವೇರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ; ಪ್ರೋಟೀನುಗಳು ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ರಚನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಿರೀಕರಿಸುವಂತೆ ತೋರುತ್ತವೆ.
ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಮತ್ತು ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್‌ ರೈಬೋಸೋಮ್‌‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಭಿನ್ನತೆಗಳನ್ನು ಔಷಧಶಾಸ್ತ್ರದ ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಸೋಂಕಿಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯುಂಟುಮಾಡದೆಯೇ ಒಂದು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ಸೋಂಕನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಬಲ್ಲ ಪ್ರತಿಜೀವಕಗಳನ್ನು ಅವರು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ 70S ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ತಮ್ಮ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿನ ಭಿನ್ನತೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಈ ಪ್ರತಿಜೀವಕಗಳಿಂದ ಘಾಸಿಗೊಳ್ಳಬಲ್ಲವಾಗಿದ್ದರೆ, ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್‌ 80S ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಘಾಸಿಗೆ ಈಡಾಗದ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿಸುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಹೋಲುವಂತಿರುವ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳನ್ನು ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆಯಾದರೂ, ಈ ಪ್ರತಿಜೀವಕಗಳಿಂದ ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೊಳಗಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಘಾಸಿಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ; ಏಕೆಂದರೆ, ಅವು ಒಂದು ಜೋಡಿ ಒಳಪೊರೆಯಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಈ ಪೊರೆಯು ಸದರಿ ಅಂಗಕದೊಳಗೆ ಈ ಪ್ರತಿಜೀವಕಗಳು ಪ್ರವೇಶಗೊಳ್ಳಲು ಸುಲಭವಾಗಿ ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ.
1970ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಿಂದಲೂ, ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಣ್ವಿಕ ರಚನೆಯು ಚಿರಪರಿಚಿತವಾಗಿದೆ. 2000ದ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಉನ್ನತ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ಕೆಲವೇ ಆಂಗ್‌ಸ್ಟ್ರಮ್‌ಗಳ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪರಮಾಣು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿನ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ರಚನೆಯ ಕುರಿತಾದ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮೊದಲ ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳು, 2000ರ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಅನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಮೊದಲು, ಆರ್ಕಿಯಾನ್‌ ಹಾಲೋಆರ್ಕ್ಯಲಾ ಮೆರಿಸ್ಮಾರ್ಟುಯಿ ಗೆ ಸೇರಿದ 50S (ದೊಡ್ಡ ಪ್ರೋಕ್ಯಾರಿಯೋಟಿಕ್‌) ಉಪಘಟಕವು ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಇದಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಥರ್ಮಸ್‌ ಥರ್ಮೋಫಿಲಸ್‌ ಗೆ ಸೇರಿದ 30S ಉಪಘಟಕದ ರಚನೆಯು ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಅದಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಹೆಚ್ಚು ವಿವರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ರಚನೆಯು ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಈ ರಾಚನಿಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ 2009ರಲ್ಲಿ ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ನೊಬೆಲ್‌ ಪಾರಿತೋಷಕವನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷದ (ಮೇ 2001) ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಈ ಸಮಾನಸ್ಥಾನಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು, 5.5 ಆಂಗ್‌ಸ್ಟ್ರಮ್‌ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರ T. ಥರ್ಮೋಫಿಲಸ್‌ 70S ಕಣವನ್ನು ಮರುನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.
ಎಸ್ಕೇರಿಚಿಯಾ ಕೊಲಿ 70S ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ರಚನೆಗಳೊಂದಿಗೆ, 2005ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳು ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಕ್ಷ-ಕಿರಣ ಸ್ಫಟಿಕಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು 3.5-ಆಂಗ್‌ಸ್ಟ್ರಮ್‌ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಖಾಲಿ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ರಚನೆಗಳು ನಿರ್ಣಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ನಂತರ, ಎರಡು ವಾರಗಳಾದ ಮೇಲೆ, ಕ್ರಯೋ-ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ರಚನೆಯೊಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು; ಒಂದು ಹೊಸದಾಗಿ ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರೋಟೀನಿನ ಎಳೆಯನ್ನು ಪ್ರೋಟೀನು-ಸಾಗಿಸುವ ವಾಹಿನಿಯೊಳಗೆ ಸಾಗಿಸುವ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿನ, 11-15 ಆಂಗ್‌ಸ್ಟ್ರಮ್‌ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ನ್ನು ಇದು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.
tRNA ಮತ್ತು mRNA ಕಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಕೀರ್ಣಗೊಂಡ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಮೊದಲ ಪರಮಾಣು ರಚನೆಗಳನ್ನು, 2.8 ಆಂಗ್‌ಸ್ಟ್ರಮ್‌ ಮತ್ತು at 3.7 ಆಂಗ್‌ಸ್ಟ್ರಮ್‌‌‌ಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಎರಡು ಗುಂಪುಗಳಿಂದ ಕೈಗೊಂಡ ಕ್ಷ-ಕಿರಣ ಸ್ಫಟಿಕಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಪರಿಹರಿಸಲಾಯಿತು. ಶಿಷ್ಟ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ tRNAಗಳು ಮತ್ತು mRNAಯೊಂದಿಗಿನ ಥರ್ಮಸ್‌ ಥರ್ಮೋಫಿಲಸ್‌ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಪಾರಸ್ಪರಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ಓರ್ವರು ನೋಡಲು ಈ ರಚನೆಗಳು ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತವೆ. ಶೈನ್‌-ಡಲ್ಗಾರ್ನೋ ಸರಣಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉದ್ದದ mRNAಗಳೊಂದಿಗಿನ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಪಾರಸ್ಪರಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, 4.5- to 5.5-ಆಂಗ್‌ಸ್ಟ್ರಮ್‌ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೋಚರವಾಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.
mRNAನ್ನು ಪ್ರೋಟೀನಿಗೆ ರೂಪಾಂತರಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾದ ಪ್ರೋಟೀನಿನ ಜೈವಿಕ ಉತ್ಪತ್ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ದುಡಿಯುವ ಕುದುರೆಗಳಾಗಿವೆ. mRNAಯು ಕೋಡಾನುಗಳ ಒಂದು ಸರಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಪ್ರೋಟೀನನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಗಳ ಸರಣಿಗೆ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ನ್ನು ಅವು ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತವೆ. mRNAಯನ್ನು ಒಂದು ಪಡಿಯಚ್ಚಿನಂತೆ ಬಳಸಿಕೊಂಡು, mRNAಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕೋಡಾನಿನ (3 ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೋಟೈಡ್‌ಗಳು) ಮೂಲಕವೂ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಾ, ಒಂದು tRNAಯಿಂದ ಒದಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸೂಕ್ತವಾದ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲದೊಂದಿಗೆ ಅದನ್ನು ಜೋಡಿಯಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ವರ್ಗಾವಣೆ RNAಯ (tRNA) ಕಣಗಳು ಒಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪೂರಕವಾಗಿರುವ ಪ್ರತಿ-ಕೋಡಾನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಮತ್ತೊಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತವಾದ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಮೆಥಿಯೋನೈನ್‌ ಎಂಬ ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದು tRNAಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಸಣ್ಣ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಉಪಘಟಕವು, mRNA ಮೇಲಿನ ಒಂದು AUG ಕೋಡಾನಿಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಉಪಘಟಕವನ್ನು ಅದು ತೊಡಗಿಸುತ್ತದೆ. A, P ಮತ್ತು E ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ, RNAಯನ್ನು ಬಂಧಿಸುವ ಮೂರು ತಾಣಗಳನ್ನು ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಆಗ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. A ತಾಣವು ಒಂದು ಅಮೈನೋಅಸೈಲ್‌-tRNAಯನ್ನು (ಒಂದು ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲಕ್ಕೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ tRNA) ಬಂಧಿಸುತ್ತದೆ; P ತಾಣವು ಒಂದು ಪೆಪ್ಟಿಡೈಲ್‌-tRNAಯನ್ನು (ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ಗೆ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು tRNA) ಬಂಧಿಸುತ್ತದೆ; ಮತ್ತು E ತಾಣವು ಒಂದು ಮುಕ್ತ tRNAಯನ್ನು ಅದು ರೈಬೋಸೋಮ್ನಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆಯೇ ಬಂಧಿಸುತ್ತದೆ. mRNAಯ 5' ತುದಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಆರಂಭದ ಕೋಡಾನು ಆಗಿರುವ AUGಯಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟೀನು ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ರೈಬೋಸೋಮ್ನ P ತಾಣಕ್ಕೆ mRNAಯು ಮೊದಲು ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರೋಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ mRNAಯ ಶೈನ್‌-ಡಲ್ಗಾರ್ನೋ ಸರಣಿ ಹಾಗೂ ಯೂಕ್ಯಾರಿಯೋಟ್‌‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಕೊಜಾಕ್‌ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಳಸುವುದರ ಮೂಲಕ, ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಆರಂಭದ ಕೋಡಾನನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲಷ್ಟು ಸಮರ್ಥವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಚಿತ್ರ 3ರಲ್ಲಿ, ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ಎರಡೂ ಉಪಘಟಕಗಳು (ಸಣ್ಣದು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡದು) ಆರಂಭದ ಕೋಡಾನಿನಲ್ಲಿ ಜೋಡಣೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ (mRNAಯ 5' ತುದಿಯ ಕಡೆಗೆ). ಪಾಲಿಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ ಸರಪಳಿಗೆ ಒಂದು ಅಮೈನೋ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಲಗತ್ತಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ mRNAಯ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಸಕ್ತ ಕೋಡಾನನ್ನು (ಮುಕ್ಕೂಟ) ಹೊಂದಿಸುವ tRNAಯನ್ನು ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಬಳಸುತ್ತದೆ. mRNAಯ ಮೇಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮುಕ್ಕೂಟಕ್ಕೂ ಹೀಗೆಯೇ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದೇ ವೇಳೆಗೆ mRNAಯ 3' ತುದಿಯ ಕಡೆಗೆ ರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಒಂದು ಏಕ mRNAಯ ಮೇಲೆ ಹಲವಾರು ರೈಬೋಸೋಮ್ಗಳು ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತಾ, ಪಾಲಿರೈಬೋಸೋಮ್‌ ಅಥವಾ ಪಾಲಿಸೋಮ್‌ ನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ.
ಆಲ್ಬರ್ಟ್‌ ಕ್ಲೌಡ್‌ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್‌ ಡೆ ದುವೆ ಎಂಬಿಬ್ಬರೊಂದಿಗೆ ಜೊತೆಯಾಗಿ, ಜಾರ್ಜ್‌ ಎಮಿಲ್‌ ಪೆಲೇಡ್‌‌ಗೆ ರೈಬೋಸೋಮ್‌‌ಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಶರೀರ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಥವಾ ಔಷಧ ವೈದ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ನೊಬೆಲ್‌ ಪಾರಿತೋಷಕವನ್ನು 1974ರಲ್ಲಿ ಪ್ರದಾನಮಾಡಲಾಯಿತು. 2009ರ ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ನೊಬೆಲ್‌ ಪಾರಿತೋಷಕವನ್ನು ಡಾ.ವೆಂಕಟರಾಮನ್‌ ರಾಮಕೃಷ್ಣನ್‌, ಡಾ.ಥಾಮಸ್‌ A. ಸ್ಟೀಟ್ಜ್‌ ಮತ್ತು ಡಾ.ಅಡಾ E. ಯೊನಾಥ್‌ ಇವರುಗಳಿಗೆ, "ರೈಬೋಸೋಮ್ನ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ" ನೀಡಲಾಯಿತು.
This article incorporates public domain material from the NCBI document: "Science Primer".
This article uses material from the Wikipedia ಕನ್ನಡ article ರೈಬೋಸೋಮ್‌, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಮಾಡದಿದ್ದ ಹೊರತು ಪಠ್ಯ "CC BY-SA 4.0" ರಡಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ಕನ್ನಡ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
