អាហ្វ្រិក · អាមេរិកខាងជើង អាមេរិកខាងត្បូង · អាសីុ អឺរ៉ុប · អូសេអានី
សេដ្ឋកិច្ច |
សេដ្ឋកិច្ចតាមតំបន់ |
ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុមទូទៅ |
---|
ប្រវត្តិគំនិតសេដ្ឋកិច្ចHistory of economic thought វិធីសាស្ត្រ · Heterodox approaches |
វិធីបច្ចេកទេសTechnical methods |
Experimental · គណនេយ្យជាតិNational accounting |
Fields and subfields |
ឥរិយាBehavioral · វប្បធម៌ · វិវត្តន៍ |
បញ្ជីរាយនាម |
Journals · Publications |
The economy: concept and history |
ធុរកិច្ចនិងសេដ្ឋសាស្ត្រ |
ម៉ាក្រូសេកិច្ច (អង់គ្លេស: Macroeconomics) គឺជាការសិក្សាដែលផ្តោតទៅលើសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសទាំងមូល ខុសពី មីក្រូសេដ្ឋកិច្ចដែលផ្តោតសំខាន់ទៅលើបុគ្គល គ្រួសារ រឹក្រុមហ៊ុននីមួយៗ។អ្នកម៉ាក្រូសេកិច្ចគេសិក្សាអំពី ផលទុនជាតិសរុប (GDP) អត្រាអ្នកគ្មានការងារធ្វើ (Unemployment rate) ដើម្បីអោយយល់ពីសេដ្ឋកិច្ចជាតិជារួម។ អ្នកម៉ាក្រូសេកិច្ចបានបង្កើតម៉ូដេល(Model)សំរាប់ពន្យល់ពីអំពីចំណូលជាតិ (National income) ផលិតផល(Output) ការចំណាយ (Consumption) អត្រាអ្នកគ្មានការងារធ្វើ (Unemployment rate) អតិផរណា(Inflation) ការសន្សំ (Saving) ការវិនិយោគ (Investment) ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ (International Trade) និង ហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ (International Finance)។ ចំណែកឯ មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច ជាសំខាន់ផ្តោតទៅលើសកម្មភាពរបស់បុគ្គល ដូចជាសហគ្រាស (Firms) អ្នកប្រើប្រាស់ (Consumers) និងការសិក្សាអំពីទង្វើពួកគេទាក់ទងក្នុងការកំនត់តំលៃ (Prices) និងចំនួនផលិតផល (Quantities) នៅលើទីផ្សារ (Markets) អ្វីមួយ។
ម៉ាក្រូសេកិច្ចគឺជាជំនាញសិក្សាធំទូលាយទាក់ទងទៅនឹងសេដ្ឋកិច្ច។ គោលបំណងនៃការសិក្សាសំខាន់របស់ម៉ាក្រូសេកិច្ចមាន២។
ម៉ូដេលម៉ាក្រូសេកិច្ច ត្រូវបានប្រើដោយរដ្ឋាភិបាល និងសហគ្រាសធំៗសំរាប់ជួយក្នុងការវាយតំលៃនិងដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ គោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច (Economic Policy) និងយុទ្ធសាស្ត្រក្រុមហ៊ុន (Businese Strategy)។
សៀវភៅដំបូងដែលបានបោះពុម្ភឡើងក្រោមចំនងជើងថា(ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចMacroeconomics)គឹដោយសេដ្ឋកិច្ចវិទូជនជាតិនរវេ(Norwegian)ឈ្មោះRagnar Frischក្នុងឆ្នាំ១៩៣៣។ === ទ្រឹស្តីសេដ្ឋកិច្ចបែបចាស់និងទ្រឹស្តីបទបរិមាណរូបិយបណ្ណន៍(Classical economics and the quantity theory of money) === រហូតដល់ដើមសតវត្សន៍ទី២០ ទ្រឹស្តីបទបរិមាណរូបិយបណ្ណន៍គឹជាម៉ូដេលម៉ាក្រូសេកិច្ចដែលពេញនិយមជាងគេក្នុងចំណោមសេដ្ឋកិច្ចវិទូបែបចាស់។ ម៉ូដេលនៃទ្រឹស្តីបទនេះគឺមានសមីការដូចខាងក្រោម៖
សមីការនេះមានន័យថា ផលគុណបរិមាណផ្គត់ផ្គង់រូបិយបណ្ណន៍(Money Supply) និងល្បឿនរូបិយបណ្ណន៍(Velocity of moneyល្បឿនដែលរូបិយបណ្ណន៍ធ្វើចរន្តពីបុគ្គលម្នាក់ទៅបុគ្គលម្នាក់ទៀត)គឹជាតំលៃនៃផលិតផលសរុប(Nominal Ouput=ផលគុណនៃតំលៃទំនិញនិងបរិមាណផលិផលដែលបានផលិត)។ ចំពោះសេដ្ឋកិច្ចវិទូដូចជាIrving Fisherបានឧបមាថាចំណូលពិត(Real income)និងល្បឿនរូបិយបណ្ណន៍(V)មិនប្រែប្រួលក្នុងរយៈពេលខ្លី តាមសមីការខាងលើបើតំលៃ(P)ប្រែប្រួល ធ្វើអោយបរិមាណផ្គត់ផ្គង់រូបិយបណ្ណន៍(M)ប្រែប្រួលដែរ។ សមីការបានក្លាយជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសំខាន់របស់ក្រុមសេដ្ឋកិច្ចរូបិយបណ្ណន៍និយម(Monetarism)។ ទ្រឹស្តីបទបរិមាណរូបិយបណ្ណន៍បែបចាស់នេះ(The classical quantity theory of money)បានផ្អែកទៅលើការឧបមាថាតំរូវការរូបិយបណ្ណន៍(Money Demand)មិនប្រែប្រួល និងមិនមានទំនាក់ទំនងជាមួយកត្តាដទៃទៀតដូចជាអត្រាការប្រាក់(Interest Rates)។ សេដ្ឋកិច្ចវិទូបានលើកយកបញ្ហារបស់ទ្រឹស្តីបទបរិមាណរូបិយបណ្ណន៍បែបចាស់នេះចំពោះតំរូវការរូបិយបណ្ណន៍នៅពេលដែលវិបតិ្តសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ(Great Depression)បានកើតឡើង ដែលនាំអោយល្បឿនរូបិយបណ្ណន៍បានធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុក។
រហូតឆ្នាំ១៩៣០ អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចស្ទើរតែទាំងអស់មិនបានធ្វើការបែងចែកសកម្មភាពជាបុគ្គល និងសកម្មភាពជារួមទេ។ ក្រោយវិបតិ្តសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ(Great Depression)ក្នុងឆ្នាំ១៩៣០ និងការវិវត្តន៍នៃគំនិតស្តីអំពីចំណូលជាតិ(National Income) និងទិន្នន័យផលិតផល(Product statistics) ទ្រឹស្តីម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានទទួលការចាប់អារម្មណ័ ហើយក៏បានរីកចំរើនឡើង។ មុនពេលនោះការយល់ដឹងអំពីគណនេយ្យជាតិ(National Account)ដូចសព្វថ្ងៃនេះគឺគ្មានទេ។ គំនិតរបស់សេដ្ឋកិច្ចេវិទូជនជាតិអង់គ្លេសឈ្មោះJohn Maynard Keynesដែលខំពន្យល់អំពីវិបតិ្តសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ(Great Depression) បានជំរុញអោយមានការទទួលស្គាល់ទ្រឹស្តីម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច។
ក្រោយកេនស៊ាន(After Keynes) មានការខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីពន្យល់ថាគ្មានភាពខុសគ្នារវាងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច និងមីក្រូសេដ្ឋកិច្ចទេ។ ដោយចាប់ផ្តើមក្នុងឆ្នាំ១៩៥០ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចវិទូបានបង្កើតម៉ូដេលម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចដែលផ្អែកមីក្រូសេដ្ឋកិច្ច(Micro-based models of macroeconomic behavior) ដូចជាអនុគមន៍ចំណាយ(Consumption Function)។ សេដ្ឋកិច្ចវិទូជនជាតិហូឡង់ឈ្មោះJan Tinbergenបានបង្កើតម៉ូដេលម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចដំបូងគេសំរាប់ការស្រាវជ្រាវក្នុងប្រទេសហូឡង់ ហើយក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ត្រូវបានយកទៅប្រើក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិច ចក្រភពអង់គ្លេស។ ម៉ូដេលម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចដំបូងគេសំរាប់ការស្រាវជ្រាវក្នុងពិភពលោកត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយលោកLawrence Kleinដែលទទួលបានណូលបែលប្រាយផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច(Nobel Memorial Prize in Economics)ក្នុងឆ្នាំ១៩៨០។
ក្នុងទសវត្សន៍ទី៧០ អ្នកទ្រឹស្តីដូចជា Robert Lucas Jrបានលើកចោទជាបញ្ហាក្នុងម៉ូដេលម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចរបស់កេនស៊ានថាដែលមិនបានគិតបញ្ចូលនូវសកម្មភាពរបស់បុគ្គល ផ្ទុយទៅវិញដោយផ្អែកទៅលើការពិនិត្យអញ្ញតម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចកាលពីអតីតកាល។
ភាពចំរូងចំរាស់នៃទ្រឹស្តីម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចមានច្រើន។ ប៉ុន្តែក្នុងឆ្នាំ១៩៥៣ Friedman, M. បានពោលថាគោលបំនងសំខាន់នៃការស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ច មិនមែនជាការរកខុសរឺត្រូវ តែជាការជំរុញធ្វើអោយមានប្រយោជន៍ដល់សេដ្ឋកិច្ច។
ដើម្បីជៀសវាងនូវវិវបត្តិសេដ្ឋកិច្ចធំៗ ដូចជា The Great Depression រដ្ឋាភិបាលព្យាយាមកែលសំរួលវិធានការសេដ្ឋកិច្ច ដោយសង្ឃឹមថានឹងអាចរក្សាបានស្ថេរភាពសេដ្ឋកិច្ច។ រដ្ឋាភិបាលជឿថាការជោគជ័យនៃការធ្វើការកែសំរួលសេដ្ឋកិច្ច មានសារសំខាន់ក្នុងការថែរក្សាអោយមានស្ថេរភាពសេដ្ឋកិច្ច និងជំរុញអោយមានការរីកចំរើន។ វិធានការនេះមាន២គឺ៖
ទំព័រគំរូ:Macroeconomics
This article uses material from the Wikipedia ភាសាខ្មែរ article ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ខ្លឹមសារអត្ថបទប្រើប្រាស់បានក្រោមអាជ្ញាបណ្ឌCC BY-SA 4.0 លើកលែងតែមានបញ្ជាក់ផ្សេងពីនោះ។ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ភាសាខ្មែរ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.