ប្រដាប់របត់ឈាម

• អុកស៊ីសែន និងអាហារទៅឲ្យកោសិកា
• ឧស្ម័នកាបូនិច និងសំណល់ពីកោសិកាមកវិញ។

ប្រដាប់នេះរួមមានបេះដូង និងសរសៃឈាម។

បេះដូងជាសរីរាង្គដែលសំខាន់ជាងគេ។ វាកន្ត្រាក់ពីអាយុ១ខែរហូតដល់ស្លាប់។

ទីតាំង និងរូបរាងនៃបេះដូង

• បេះដូងស្ថិតនៅចន្លោះសួតទាំងពីរ
• ទ្រដោយសន្ទះទ្រូង
• វាមានរាងកោន ចុងស្រួចបែរទៅក្រោយ ប៉ែកខាងឆ្វេង
• មានទំហំប៉ុនក្តាប់ដៃ។

ទម្រង់ក្នុងនៃបេះដូង

 

ព្នុះបណ្ដោយបេះដូងឃើញ៖

• ពណ៌ក្រហម
• ប្រហោងក្នុង
• មានពីរចំហៀង ចែកចេញជាបួនថត៖ ថតលើខាងស្តាំ និងថតក្រោមខាងស្តាំផ្ទុកឈាមខ្មៅ ថតលើខាងឆ្វេង និងថតក្រោមខាងឆ្វេង ផ្ទុកឈាមក្រហម
• សន្ទះខ័ណ្ឌបេះដូងជាពីរចំហៀង
• ប្រឹសមានពីរ មួយស្ថិតនៅថតលើ និងក្រោមខាងស្តាំ ឯមួយទៀតស្ថិតនៅថតលើ និងក្រោមខាងឆ្វេង។ វាជាសន្ទះទប់ឲ្យឈាមហូរតាមទិសដៅតែមួយ។

ចលនានៃការកន្ត្រាក់បេះដូង

ក្នុងលក្ខខណ្ឌធម្មតា បេះដូងកន្ត្រាក់ ៧៥ដង ក្នុងមួយនាទី។ ការកន្ត្រាក់ម្តងៗហៅថា ចង្វាក់បេះដូង។ នៅពេលកន្ត្រាក់ បេះដូងរួមតូច ឈាមត្រូវបញ្ជូនចេញ៖

• ឈាមសម្បូរអុកស៊ីសែន ទៅក្នុងអាអក
• ឈាមសម្បូរកាបូនឌីអុកស៊ីត ទៅក្នុងអាទែសួត

នៅពេលសម្រាក ឈាម មកបំពេញថតលើស្តាំ (ឈាមខ្មៅ) និងថតលើឆ្វេង (ឈាមក្រហម)។

ថតក្រោមស្តាំ បញ្ជូនឈាមចេញពីបេះដូងទៅកាន់សួត។ ថតក្រោមឆ្វេង បញ្ជូនឈាមចេញពីបេះដូងទៅកាន់កោសិកា។ ការកន្ត្រាក់ម្ដងមានបីដំណាក់កាល៖

• ការសម្រាកទូទៅ ឈាមមកបំពេញថតលើទាំងពីរ
• ការកន្ត្រាក់ថតលើទាំងពីរ ឈាមមកកាន់ថតក្រោម
• ការកន្ត្រាក់ថតក្រោមទាំងពីរ ឈាម ចេញពីបេះដូងទៅកាន់ក្នុងសរសៃឈាម។

នៅពេលថតលើសម្រាកឈាមមកបំពេញតាមវ៉ែន។ ថតលើកន្ត្រាក់ ឈាមមកបំពេញថតក្រោមតាមប្រឹស។ ថតក្រោមកន្ត្រាក់ ឈាមបញ្ជូនចេញតាមអាកទែ។

• • • សម្លេងកន្ត្រាក់

សម្លេងទឹប បញ្ជាក់ថាឈាមចូល។ សម្លេងឌឹប បញ្ជាក់ថាឈាមចេញ។

សរសៃឈាមគឺជាបំពង់សម្រាប់នាំឈាម។

• អាកទែ ជាសរសៃនាំឈាមចេញ។
• វ៉ែន ជាសរសៃនាំឈាមចូល។
• អាកទែសួត សម្រាប់នាំឈាមខ្មៅចេញ។
• អាកទែអាអក សម្រាប់នាំឈាមក្រហមចេញ។
• វ៉ែនសួត សម្រាប់នាំឈាមក្រហមចូល។
• វ៉ែនកាវ សម្រាប់នាំឈាមខ្មៅចូល។

សរសៃឈាមប្តូរ គឺជាសរសៃប្រសព្វគ្នារវាងកូនវ៉ែន និងកូនអាកទែ មាននាទីសម្រាប់ធ្វើបណ្តូរ អុកស៊ីសែន កាបូនឌីអុកស៊ីត អាហារ និងសំណល់។

• ក្នុងអាកទែ៖
  • សម្ពាធឈាមខ្លាំងជិតបេះដូង
  • សម្ពាធឈាមខ្សោយក្នុងកោសិកា។

• ក្នុងវ៉ែន៖
  • សម្ពាធឈាមខ្សោយឆ្ងាយពីបេះដូង
  • សម្ពាធឈាមខ្លាំងជិតបេះដូង។

លក្ខណៈ

អាទែ៖

• ផ្ទៃវាហាប់
• សម្ពាធឈាមខ្លាំង

វ៉ែន៖

• ផ្ទៃរយាក
• សម្ពាធឈាមខ្សោយ
• មានប្រឹស

សរសៃឈាមប្តូរ៖

• ផ្ទៃស្ដើង
• សម្ពាធឈាមស្ទើរស្មើសូន្យ

ដំណើរឈាមរត់មានពីរយ៉ាង គឺ ដំណើរឈាមរត់ខ្លី ឬឈាមឆ្លងកាត់សួត និងដំណើរឈាមរត់វែង ឬឈាមរត់ទូទៅ៖

ដំណើរឈាមរត់វែង ឬឈាមរត់ទូទៅ

ឈាមសម្បូរអុកស៊ីសែន និងអាហារចេញពីថតក្រោមឆ្វេង តាមអាអកអាទែ កូនអាទែ សរសៃឈាម ប្តូរចូលក្នុងកោសិកា។ ក្នុងកោសិកាឈាមបាត់បង់ អុកស៊ីសែន និងអាហារ រួចផ្ទុកកាបូនឌីអុកស៊ីត និងសំណល់ ប្រែជាពណ៌ក្រហមក្រមៅ ចេញពីកោសិកាតាម កូនវ៉ែន វ៉ែន វ៉ែនកាវ មកកាន់ថតលើស្តាំនៃបេះដូង។

ជម្ងឺប្រដាប់របត់ឈាម

ជម្ងឺប្រដាប់របត់ឈាមបណ្តាលមកពីខ្លាញ់ក្នុងសរសៃអាកទែលូតលាស់ខ្លាំង នាំឲ្យអាកទែបាត់ភាពយឺតនៃចលនា ហើយបេះដូងនៅដដែល នាំឲ្យសម្ពាធឈាមកើនឡើង (ជម្ងឺលើសឈាម)។
មូលហេតុនៃជម្ងឺប្រដាប់របត់ឈាមមាន៖

• ការបរិភោគប្រៃ
• ការជក់បារី
• ការផឹកស្រា
• ខ្វះលំហាត់ប្រាណ
• ភាពធាត់ហួស
• ការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន។

តំហែរក្សា

• កុំបរិភោគប្រៃហួស
• កុំជក់បារី និងផឹកស្រា
• កុំប្រើគ្រឿងញៀន
• ធ្វើលំហាត់ប្រាណឲ្យបានទៀងទាត់
• ត្រូវជម្រើសអាហារឲ្យបានត្រឹមត្រូវ៕