និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា

ភិក្ខុមង្គលរក្ខិតោ ឃឹម សាលីម និស្សិតឆ្នាំទី១នៃមហាវិទ្យាល័យមហាបញ្ញា



អាស៊ីបូនឈ្មោះដែលគេស្គាល់គឺ មហាយាន១ ប្រពៃណីទីបេ (សាសនាឡាមៈ ឬលទ្ធិឡាមៈ ឬវជរយាន ដែលក្រោយមបានរាប់បញ្ចូលទាំងនិកាយហ្សិង្គង់របស់ជប៉ុន)១។

ចំណាត់ថ្នាក់

    អត្ថបទ (ព្រះពុទ្ធសាសនា) និង (និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា) ដែលបានផ្សព្វផ្សាយតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណេត (សព្វវចនាធិប្បាយនៃសាសនា) ចំណែកចេញជា៣ប្រភេទផ្សេងៗគ្នា៖
  • ចលនា៖
  • ទាំង៣និកាយនេះនៅមានទល់សព្វថ្ងៃ។
    • ថេរវាទ, នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍
    • ធម្មគុត្តកៈ, ក្នុងប្រទេសចិន កូរ៉េ និង​វៀតណាម
    • មូលស៌វស្តិវាទ, ក្នុងប្រពៃណីទីបេ
  • ធម្មិកនិកាយ

សមោធានស័ព្ទ

    យោងតាមសមោធានស័ព្ទក្នុងបំនែងចែកព្រះពុទ្ធសាសនាអាចមានភាពស្មុគស្មាញបន្តិចបន្តួចដូចជាការបែងនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនាដោយពួកអ្នកប្រាជ្ញនិង​អ្នកបដិបត្តិធម៌ទាំង

ឡាយទៅតាមកម្រិតនៃការយល់ដឹងមិនថាដោយទស្សនវិទ្យា ឬប្រវត្តិសាស្ត្រ និងតាមតំបន់ដែលខ្លួនរស់នៅនោះទេ ហើយព្រមជាមួយនឹងការដាក់ឈ្មោះផ្សេងៗគ្នានិងជាញឹកញាប់

ត្រូវបានប្រើក្នុងបរិបទផ្សេងៗគ្នាទៀតផង។ ខាងក្រោមនេះអាចមានការប៉ះពាល់ដល់ការពិព៌ណនានូវការបែងចែកជានិកាយធំៗទាំងឡាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនាផងដែរ៖ និកាយអភិរក្ស

និយម បានដល់ពួកដែលរក្សាទុកនូវធម៌វិន័យដូចដើមគឺពួកវិភជ្ជវាទី​(មានឈ្មោះហៅឆ្លាស់គ្នាសម្រាប់និកាយដំបូងៗនៃព្រះពុទ្ធសាសនា។

    បឋមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា
    និកាយដំបូងៗក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាដែលបានបែកញែកជទៅតាមប្រទេសមួយចំនួនខ្លះនោះ មានតែមួយនិកាយប៉ុណ្ណោះដែលនៅមានទល់សព្វថ្ងៃគឺនិកាយថេរវាទ។
    ព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងអាស៊ីបូព៌ា
    ឈ្មោះដែលពួកអ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយប្រើប្រាសនោះ បានគ្រប់ដណ្តប់ទាំងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនានៅជប៉ុន កូរ៉េ សិង្ហបូរី និងភាគច្រើននៅប្រទេសចិននិងប្រទេសវៀតណាម។
    ព្រះពុទ្ធសាសនាបូព៌ា
    ការដាក់ឈ្មោះឲ្យពួកអភិរក្សនិយមដោយអ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនាអាស៊ីបូព៌ា ជូនណាគេប្រើដោយយោងទៅលើទម្រង់វប្បធម៌ប្រពៃណីនៃព្រះពុទ្ធសាសនាថា

ដូចជាការញែកខ្លួនចេញពីបែបពួកបស្ចិមនោះ។

    ព្រះពុទ្ធសាសនាបែបបរមត្ថធម៌
    ជាធម្មតាគេបានចាត់ទុកនូវភាពស្រដៀងគ្នានេះទៅនឹងនិកាយវជរយាន។ ពួកអ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយបានឲ្យឈ្មោះស្របទៅនឹងការប្រព្រឹត្តបដិបត្តិនូវធម៌វិន័យតាមបែបថេរវាទ ដោយចំពោះ

គឺព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងប្រទេសកម្ពុជាហ្នឹងឯង។

    ហីនយាន
    យានតូច​ ឬនិកាយអន់ថយដែលពួកនិកាយមហាយានបានបន្ថោកបន្ទាបចំពោះដៃគូរប្រកួតគឺនិកាយថេរវាទហ្នឹងឯង។ ពេលខ្លះត្រូវបានគេហៅដោយផ្អែកទៅលើនិកាយដំបូងបង្អស់នៃ

ព្រះពុទ្ធសាសនារួមទាំងនិកាយថេរវាទក្នុងពេលស្របគ្នា ហេតុដូច្នេះសូម្បីតែនិកាយថេរវាទមានភាពត្រឹមត្រូវទៅនឹងធម៌វិន័យដែល ចងក្រងដោយព្រះអរហន្ត៥០០អង្គមានព្រះមហាកស្សប

ព្រះអានន្ទ និងព្រះឧបាលីជាដើមហើយក៏ដោយ ក៏ត្រូវបានគេបង្ករវិវាទនាពេលក្រោយផងដែរ។ ជាពិសេសគោលបំណងនៃការផ្សព្វផ្សាយព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានដោយពួកអ្នក

ប្រាជ្ញទាំងឡាយទៅតាមតំនង់ទាំងឡាយមានប្រទេសចិន កូរ៉េ ទីបេ និងជប៉ុនក៏គឺវាទប្បដិវាទហ្នឹងឯង ដែលក្រោយមកនិកាយមហាយាននេះស្ទើរតែមិននៅសល់ភាពដើមពោលគឺពុទ្ធវចនៈ

ដើមៗ ឬមិនមានសោះក៏ថាបាន។ មានក្រុមខ្លះគោរពប្រតិបត្តិធម៌វិន័យដែលកាត់បំផ្លែងពីពុទ្ធវចនៈផ្ទាល់ព្រះឱស្ឋ ដែលគេស្គាល់ថាជាពួកនិកាយអាស៊ីបូព៌ា និងប្រពៃណីទីបេដែលជាពួក

អាស្រ័យចិត្តវិញ្ញាណជាធម៌វិន័យហើយមិនត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជានិកាយណាទេ។

    លទ្ធិឡាមៈ
    ឬព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយឡាម គឺមានពាក្យតាំងពីបរមបូរាណមកហើយដែលត្រូវបានគេថាឡាមៈៗដូច្នេះ និងមានភាពប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងព្រះពុទ្ធសាសនាទីបេ ហើយដោយរួម

ត្រូវបានគេមើលដោយទស្សនៈអវិជ្ជមាន។

    មហាយាន
    ជាចលនាថ្មីមួយដែលបានញែកខ្លួនចេញពីបឋមនិកាយរួមទាំងពួកជំនាន់ក្រោយៗបានដល់ពួកនិកាយអាស៊ីបូព៌ា និងពុទ្ធសាសនាទីបេ។ ពេលខ្លះគេចាត់ទុកនិកាយវជរយានក្នុងបញ្ជី

ដោយឡែកពីគេឯង។ ធម៌វិន័យគ្រឹះរបស់ពួកនិកាយអាស៊ីបូព៌ានិងទីបេគឺអាស្រ័យចិត្តវិញ្ញាណជាគោល។

    នទីពុទ្ធសាសនា
    ព្រះពុទ្ធសាសនាប្រៀបដូចប្រភពទឹកស្ទឹងបានដល់ការឲ្យឈ្មោះដោយពួកអ្នកប្រាជ្ញទៅលើនិកាយដំបូងៗ ឬបឋមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា។
    មន្រ្តយាន
    ជាធម្មតាគេចាត់ទុកថាជានិកាយវជរយាន។ និកាយតេនដៃនៃប្រទេសជប៉ុនត្រូវបានគេអធិប្បាយថាបានជះឥទ្ធិពលមកពីនិកាយមន្ត្រយាន។
    និកាយក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា
    ពាក្យ ឬឈ្មោះប្រើសម្រាប់ហៅពួកបឋមនិកាយ (បឋមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា)។
    មិនមែនមហាយាន
    ពាក្យ ឬឈ្មោះប្រើសម្រាប់ហៅពួកបឋមនិកាយ (បឋមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា)។
    ឧត្តរពុទ្ធសាសនា ព្រះពុទ្ធសាសនាប៉ែកខាងជើង
    ពាក្យ ឬឈ្មោះសម្រាប់ហៅព្រះពុទ្ធសាសនាទីបេ មានពាក្យបូរាណដែលពេលខ្លះសំដៅយកទាំងនិកាយអាស៊ីបូព៌ានិងនិកាយទីបេរួមគ្នា​ តែពេលខ្លះទៀតសម្រាប់ហៅតែនិកាយ

អាស៊ីបូព៌ាមិនសំដៅដល់ពួកនិកាយទីបេទេ។

    ពុទ្ធសាសននិកាយ
    ពាក្យ ឬឈ្មោះសម្រាប់ហៅពួកបឋមនិកាយ (បឋមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា)។
    ព្រះពុទ្ធសាសនាអាស៊ីអាគ្នេយ៍
    ពាក្យ​ ឬឈ្មោះសម្រាប់ហៅដោយពួកអ្នកប្រាជ្ញសំដៅយកនិកាយថេរវាទ។
    ព្រះពុទ្ធសាសនាទក្សិណនិកាយ
    ពាក្យ​ ឬឈ្មោះសម្រាប់ហៅដោយពួកអ្នកប្រាជ្ញសំដៅយកនិកាយថេរវាទ។
    សាវកយាន
    ពាក្យ ឬឈ្មោះសម្រាប់ហៅពួកបឋមនិកាយ (បឋមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា)។
    តន្រ្តយាន ឬព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយតន្រ្តៈ
    និកាយនេះមានភាពស្រដៀងគ្នាទៅនឺងនិកាយវជរយាន ហើយគេបានចាត់ទុកថាជានិកាយនេះឯង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពួកអ្នកប្រាជ្ញបានពណ៌នាថានិកាយតន្ត្រៈ

ជាផ្នែកមួយនៃគម្ពីរសាសនាខាងទីបេរួមបញ្ចួលទាំងគម្ពីសាវកយាន មហាយាន និងវជរយាន។ អ្នកប្រាជ្ញខ្លះបានប្រើពាក្យថាតន្រ្តិកថេរវាទដោយសំអាងទៅលើការគោរព

ប្រតិបត្តិដែល បានគេរកឃើញ ជាពិសេសគឺព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

    ថេរវាទ
    ប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនានៃប្រទេសស្រីលង្កា ភូមា ថែឡង់ដ៍ ឡាវ កម្ពុជា និងមួយផ្នែកនៅប្រទេសវៀតណាម ចិន ឥណ្ឌា បង់ក្លាដេស និងម៉ាឡេស៊ី។ នេះជានិកាយដែល

នៅរស់រាន មានជីវិតទល់សព្វថ្ងៃនៃប្រវត្តិសាស្ត្រពុទ្ធសាសននិកាយ (បឋមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា)។ ពាក្យថាថេរវាទ ជាទូទៅប្រើសម្រាប់ហៅនិកាយដំបូងហ្នឹងឯង។

    ព្រះពុទ្ធសាសនាទីបេ
    រាប់បញ្ចូលទាំងព្រះពុទ្ធសាសនានៃប្រទេសទីបេ មង់គូល ភូតាន និងផ្នែកផ្សេងៗនៃចិន ឥណ្ឌា និងរុស្ស៊ីដែលគោរពតាមប្រពៃណីទីបេ។
    វជរយាន
    ជាចលនាមួយបានវិវឌ្ឍន៍ចេញពីនិកាយមហាយានរបស់ឥណ្ឌារួមទាំងនិកាយក្រោយៗផង។ មានភាពមិនចុះសម្រុងគ្នាតាមភាពជាក់ស្តែងទៅនឹងបំនែកនិកាយទាំងនេះ។

ព្រះពុទ្ធសាសនាទីបេ បានទទួលស្គាល់ជាសកលថាមានការបែងចែកដូច្នេះ ភាគច្រើនដែលរាប់បញ្ចូលទាំងនិកាយស្ហិង្គង់របស់ជប៉ុន។ ខ្លះទៀតសំដៅយកទំនៀមមិលគ្យោ

របស់កូរ៉េដែលមិនបានបំបែកជានិកាយទេ។ អ្នកប្រាជ្ញម្នាក់បានមានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីភាពប្រឹងប្រែងរបស់ពួកជនជំនាន់ក្រោយនៃពុទ្ធសាសនិកផ្លាល់ វានៅតែមានភាព

លំបាកយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការឲ្យឈ្មោះដោយចំៗថានិកាយវជរយាន ជាផ្នែកមួយដែលបែកចេញពីនិកាយណាមក។

បឋមនិកាយ

និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា 
An image of Gautama Buddha with a Manji, traditionally a Buddhist symbol of infinity, on his chest. Ananda, the Buddha's disciple, appears in the background. This statue is from Hsi Lai Temple.

Numerous attempts have been made to tabulate these schools. Here is one.[ប្រភព?]

  • ស្ថាវិរវាទ
    • បុគ្គលវាទ ('បុគ្គលនិយម') (២៨០ឆ្នាំមុនគ្រឹស្តសករាជ)
    • ស៌វស្តិវាទ
      • វិភជ្ជវាទ (អំឡុង២៤០ឆ្នាំមុនគ្រឹសសករាជក្នុងសម័យរជ្ជកាល ព្រះបាទអសោកមហារាជ)
        • ថេរវាទ (២៤០ឆ្នាំមគស)
        • មហីសាសកៈ (after 232 BCE)
          • ធម្មគុត្តកៈ (after 232 BCE)
        • កស្សបិយៈ (after 232 BCE)
        • វជ្ជីបុត្រិយៈ (ក្នុងសម័យ ព្រះបាទអសោកមហារាជ) ក្រោយមកឈ្មោះ​ សម្មិតិយៈ
          • ធម្មុត្តរិយៈ
          • ភទ្រយានីយៈ
          • ឆន្នគិរិកៈ
      • មូលស៌វស្តិវាទ (third and fourth centuries)
      • សុត្តន្តិកៈ (ចន្លោះ៥០ឆ្នាំមុនគ្រឹស្តសករាជទៅ១០០ឆ្នាំនៃគ្រឹស្តសករាជ)
  • មហាសង្ឃិកៈ ('Majority', c. 380 BCE)
    • ឯកព្យាហារិកៈ (រជ្ជកាល ព្រះបាទអសោកមហារាជ)
      • លោកុត្តរវាទ
    • គោលុលិកៈ (រជ្ជកាល ព្រះបាទអសោកមហារាជ)
      • ពហុសុត្តិយៈ (late third century BCE)
      • បញ្ញប្បតិវាទ (ក្នុងរយៈពេលក្រោយៗប្រមាណសតវត្សទី៣មុនគ្រឹស្តសករាជ)
        • ចេតិយវាទ
    • ចិត្តកៈ (ពាក់កណ្តាល-សតវត្សទី១មុនគ្រឹស្តសករាជ)
      • អបរសីល
      • ឧត្តរសីល

និកាយទាំង២០នៃព្រះពុទ្ធសាសនា

    ខាងក្រោមនេះគឺជាឈ្មោះនៃនិកាយហិនយាន ហើយខ្លះទៀតជានិកាយមហាយាន
    ស្ថាវិរវាទ ត្រូវបានបំបែកចេញជា១១និកាយគឺ៖
    (ស៌វស្តិវាទី)១ (ហេមវ័ត)១ (វជ្ជីបុត្រិយៈ)១ (ធម្មុត្តរៈ)១ (ភទ្រយនិយៈ)១ (សម្មិតិយៈ)១ (ឆន្នគិរិកៈ)១ (មហិសាសកៈ)១ (ធម្មគុត្តកៈ)១ (កស្សបិយៈ)១ (សុត្តន្តិកៈ)១.
 ស្ថាវិរវាទ─┬─ ហេមវ័ត────────────────────────────────────────────               └─ ស៌វស្តិវាទី─┬───────────────────────────────────                                ├ វជ្ជីបុត្រិយៈ ─┬────────────────────                                │               ├ ធម្មុត្តរៈ───────                                │               ├ ភទ្រយនិយៈ─────                                │               ├ សម្មិតិយៈ────────                                 │               └ ឆន្នគិរិកៈ─────                                ├ មហិសាសកៈ─┬─────────────────────                                │            └ ធម្មគុត្តកៈ──────                                ├ កស្សបិយៈ────────────────────────                                └ សុត្តន្តិកៈ────────────────────── 
    មហាសង្ឃិកៈ ត្រូវបានបំបែកចេញជា៩និកាយគឺ៖
    (ឯកព្យាហារកៈ)១ (លោកុត្តរវាទី)១ (កុក្កុតិកៈ)១ (ពហុសុតិ្តយៈ)១ (បញ្ញប្បតិវាទ)១ (ចិត្តិកៈ)១ (អបរសីល)១ (ឧត្តរសីល)១.
មហាសង្ឃិកៈ─┬──────────────────────┬─────              ├ ឯកព្យាហារកៈ         ├ ចិត្តិកៈ              ├ លោកុត្តរវាទី       ├ អបរសីល              ├ កុក្កុតិកៈ           └ ឧត្តរសីល              ├ ពហុសុត្តិយៈ              └ បញ្ញប្បតិវាទី 

ឥទ្ធិពលក្នុងអាស៊ីបូព៌ា

    និកាយក្រោយៗខាងក្រោមនេះប្រតិបត្តិវិន័យនៃ ធម្មគុត្តកៈ៖
  • ព្រះពុទ្ធសាសនាចិន ជាពិសេសគឺវិនយនិកាយ
  • ព្រះពុទ្ធសាសនាកូរ៉េ ជាពិសេសគឺ គ្យេ ឧល
  • ព្រះពុទ្ធសាសនាវៀតណាម
  • ព្រះពុទ្ធសាសនាជប៉ុន ឫត្សុ
    ខាងក្រោមនេះជាប់ទាក់ទិននឹងឥទ្ធិពលទស្សនវិជ្ជា
  • ជោជិត្សុរបស់ជប៉ុនគេពិចារណាឃើញថាគឺជាមែកធាងនៃសុត្តន្តិកវាទ ហើយដទៃទៀតថាបានពីការផ្លាស់ប្តូរនៃពួកពហុសុត្តិយៈ។
  • និកាយកុសារបស់ចិន និងជប៉ុនគឺជាមែកធាងនៃស៌វស្តិវាទដែលមានឥទ្ធិពលដោយវស្សុពន្ធុ។

ថេរវាទនិកាយ

និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា 
    និកាយផ្សេងៗនៃថេរវាទបានឲ្យទម្ងន់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើចំណុចផ្សេងៗ ឬផ្នែកផ្សេងៗនៃព្រះត្រ័យបិដក ហើយក្រោយមក្នុងគម្ពីរអដ្ឋកថា

ឬផ្សេងពីធម្មបតិបត្តិពិតៗ។ មានភាពខុសគ្នាសំខាន់ៗជាច្រើនអន្លើនៃការប្រព្រឹត្តរឹង ឬធូររលុងចំពោះវិន័យ។

  • ប្រទេសបង់ក្លាដេស:
    • សង្ឃរាជនិកាយ
    • មហាស្ថាវិរនិកាយ
  • ប្រទេសភូមា:
    • សុធម្មនិកាយ
      • វិបស្សនា សំណាក់នៃមហាសិ សេយ្យទោ និងបរិស័ទខ្លួន។
    • ស្វេក្យិននិកាយ
    • ទ្វាយនិកាយ ឬ ទ្វារនិកាយ (មើលៈ Mendelson, ព្រះសង្ឃ និងរដ្ឋាភិបាលភូមា, Cornell University Press, Ithaca, New York, 1975)
  • ប្រទេសស្រីលង្កា:
    • ស្យាមនិកាយ
      • វតុរវីល (ឬ មហាវិហារ វង្សិកៈ ស្យាមោបាលិ វនាវាស និកាយ)
    • អមរបុរៈ និកាយ
      • កន្ទុពោទ (ឬ ស្វេជិន និកាយ)
      • តបោវន (ឬ កល្យាណវង្ស)
    • រាមញ្ញនិកាយ
      • គល្ទុវៈ (ឬ លក្យាណ យោគស្រមយៈ សំស្ថាវ)
      • ទេល្ទុវៈ
    • អរញ្ញនិកាយ
  • ប្រទេសថៃឡង់ដ៍

និកាយមហាយាន

និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា 
Chinese Glazed stoneware of a Buddhist monk, or Future Buddha, dated to the 20th year of the យុគចេនឡា, or 1468 AD.
  • មជ្ឈិមកៈ
    • ប្រាសង្គកៈ
    • សុតន្តិកៈ
    • Sanlunសានលន់ (Three Treatise school)
      • សានរន់
    • មហាមជ្ឈិមកៈ (ជោនម្បៈ)
  • យោគាចារៈ
    • ចិត្តមាត្រា ក្នុងប្រទេសទីបេ
    • វេ សិ (ចិត្តនិកាយ) ឬ ហ្វាសាំង (និកាយ ធម្មលក្ខណ៍)
      • ពស្សាង្គ
      • ហោស្សូ
  • Tathagatagarbha
    • Daśabhūmikā (absorbed in to Huayan)
    • Huayan (Avataṃsaka)
      • Hwaeom
      • Kegon
  • Chan / Zen / Seon / Thien
    • Caodong
      • Soto
    • Linji
      • Rinzai
      • Ōbaku
      • Fuke
      • Won Buddhism: Korean Reformed Buddhism
  • Pure Land (Amidism)
    • Jodo
    • Jodo Shin
  • Tiantai (Lotus Sutra School)
    • Cheontae
    • Tendai (also contained Vajrayana elements)
  • Nichiren
    • Nichiren Shū
    • Nichiren Shōshū
    • Nipponzan Myōhōji
    • Soka Gakkai

និកាយតន្រ្តិកៈ

see also: វិជ្រយាន Subcategorised according to predecessors

  • Tibetan Buddhism
    • Nyingma
    • New Bön (synthesis of Yungdrung Bön and Nyingmapa)
    • Kadam
    • Sakya
      • Jonang
    • Gelug
    • Kagyu
      • Shangpa Kagyu
      • Rechung Kagyu
      • Dagpo Kagyu
        • Karma Kagyu (or Kamtshang Kagyu)
        • Tsalpa Kagyu
        • Baram Kagyu
        • Pagtru Kagyu (or Phagmo Drugpa Kagyu)
          • Taglung Kagyu
          • Trophu Kagyu
          • Drukpa Kagyu
          • Martsang Kagyu
          • Yerpa Kagyu
          • Yazang Kagyu
          • Shugseb Kagyu
          • Drikung Kagyu
    • Rime movement (ecumenical movement)
  • Japanese Mikkyo
    • Shingon
    • Tendai (derived from Tiantai but added tantric practices)

មើលបន្ថែម

អត្ថបទយោង

Coleman, Graham, ed. (1993). A Handbook of Tibetan Culture. Boston: Shambhala Publications, Inc.. ISBN 1-57062-002-4.

Warder, A.K. (1970). Indian Buddhism. Delhi: Motilal Banarsidass.

តំនខាងក្រៅ

Tags:

និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ចំណាត់ថ្នាក់និកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា សមោធានស័ព្ទនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា បឋមនិកាយនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ថេរវាទនិកាយនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា និកាយមហាយាននិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា និកាយតន្រ្តិកៈនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា មើលបន្ថែមនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា អត្ថបទយោងនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា តំនខាងក្រៅនិកាយនៃព្រះពុទ្ធសាសនា

🔥 Trending searches on Wiki ភាសាខ្មែរ:

បញ្ជីរាយប្រទេសបទព្រហ្មគីតិអវកាសខេត្តមណ្ឌលគិរីប្រវត្តរូបសង្ខេបរបស់មេដឹកនាំខ្មែរក្រហមខេត្តបន្ទាយមានជ័យផ្សារមូលបត្រកម្ពុជាអ៊ីនធើណេតនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបញ្ចពិធកល្យាណីលន់ ណុនរឿងបុរសចាក់ស្មុគលទ្ធិកុម្មុយនីស្តភ្នំប្រុសភ្នំស្រីកម្លាំងសិង្ហបុរីឡុងដ៍ចំនួនបឋមចេនឡាទឹកលិចគណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជាព្រះសិវៈបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌអរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកសន្ធរវោហារម៉ុកពិធីបុណ្យបច្ច័យបួនប្រទេសចម្ប៉ាភូមិតិរច្ឆានស្រុកកៀនស្វាយឧស្សាហកម្មខេត្តត្បូងឃ្មុំព្រះបាទស្រីរាជាបញ្ញត្តិសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រងសហភាពអឺរ៉ុបប្រធានប្រតេសកម្ពុជាសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយមភាសា និង​អក្សរ​ខ្មែរចលនានៅក្នុងរូបវិទ្យាអង្គការសហប្រជាជាតិព្រះ​ពុទ្ធសាសនា​នៅ​កម្ពុជាទន្លេមេគង្គរាជធានីឧដុង្គប្រវត្តិនៃរបបខ្មែរក្រហមរមណីយដ្ឋានភ្នំបូកគោត្រីកោណសមបាតសង្កាត់បឹងត្របែកស្ពានអ្នកលឿងព្រះពុទ្ធសាសនាលីសា (រ៉េប)ប្រជុំភាសិតថ្មីៗទុំទាវប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចក្រសួងមហាផ្ទៃប្រ៊ុយណេសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ីរូបរឿងព្រេងនិទានទាក់ទងនិងទំនៀមទំលាប់ពិធីបំបួសនាគយូ ធូបអរិយធម៌ក្រមង៉ុយថៃសត្វឆ្អឹងកងល្បែងទាញព្រ័ត្រក្រុងកំពតកាតូលិកពិធីបុណ្យចូលព្រះវស្សាទំនាក់ទំនងរវាងអរិយធម៌ខ្មែរនិងបរទេសសន្និសីទទីក្រុងហ្សឺណែវឆ្នាំ១៩៥៤សូរ្យវរ្ម័នទី២មីតូកុងទ្រីខេត្តព្រៃវែងប្រាសាទព្រះវិហារទឹកធ្លាក់តាតៃប៊ុន រ៉ានីសង្រ្គាមលោកលើកទី២🡆 More