شبه‌نهنگ تک‌شاخ: پستانداری آبزی

این پستاندار دریایی متعلق به گروه نهنگ‌های دندان‌دار است و در آب‌های سرد قطبی زندگی می‌کند. شبه‌نهنگ تک‌شاخ سر کوچک و پیشانی مدور دارد که فاقد پوزه و بالهٔ پشتی است و بااینکه فاقد دندان است از نهنگ‌های دندان‌دار به‌شمار می‌آید. عجیب‌ترین مشخصهٔ شبه‌نهنگ‌های تک‌شاخ، عاج (دندان) پیچ خوردهٔ نیزه مانند بلند آنهاست که فقط در جنس نر مشاهده می‌گردد.

شبه‌نهنگ تک‌شاخ
شبه‌نهنگ تک‌شاخ در آب‌های بخش شمالی مجمع الجزایر سرزمین فرانتس یوزف، ژوئن ۲۰۱۹
جثهٔ شبه‌نهنگ تک‌شاخ در مقایسه با انسان متوسط
وضعیت حفاظت
نزدیک تهدید  (IUCN 3.1)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
راسته:	آب‌بازان
زیرراسته:	آب‌بازان دندان‌دار
تیره:	تک‌دندانان
سرده:	تک‌دندان‌ها
گونه:	M. monoceros
نام دوبخشی
Monodon monoceros کارل لینه، ۱۷۵۸
گسترهٔ شبه‌نهنگ تک‌شاخ

به دلیل وجود باور کهن به تکشاخ درمیان اروپاییان و تشابه عاج ناروال به شاخ این موجود افسانه‌ای، شبه‌نهنگ‌های تک‌شاخ در معرض صید بی‌رویه قرار داشتند. کمیاب بودن این جانور و دوری محل زندگی آن‌ها بر باورهای مربوط به تک‌شاخ بودنشان تأثیر زیادی گذاشته‌است. نهنگ‌های تک شاخ یکی از کمیاب‌ترین جانوران جهان است.

فرهنگ معین معادل نیزه ماهی را پیشنهاد کرده‌است. ناروال توسط لینه، در کتاب خود با نام «سیستما ناتوره» رده‌بندی و شناسایی شد. نام «ناروال» تشکیل شده از دو بخش «نار»، به معنای جسد در زبان نروژی کهن، و «وال» به معنای صفحه شاخی در زبان نروژی است. نام دوجمله‌ای این جانور (Monodon monoceros) نیز از زبان یونانی گرفته شده‌است و به معنای «دندان تک، شاخ تک» می‌باشد.

 

طول بدن و سر، بی در نظر گرفتن عاج، میان ۳۶۰ تا ۶۲۰ سانتی‌متر است. وزن میانگین در نرها ۱٬۶۰۰ کیلوگرم و در ماده‌ها ۹۰۰ کیلوگرم است. نزدیک به یک سوم وزن بدن چربی است.

رنگ بدن با بالا رفتن سن کم‌رنگ می‌شود. رنگ بخش‌هایی بالایی بدن بالغ‌ها قهوه‌ای یا خاکستری تیره است و بخش زیرین بدن سفید. خال‌های متعددی نیز بر روی پوست وجود دارند. سر به نسبت کوچک و پوزه ضخیم است. شبه‌نهنگ تک‌شاخ باله پشتی ندارد.

تنها دو دندان در دهان این جانور وجود دارند که هر دو در فک بالا هستنند. در ماده‌ها، دندان‌ها معمولاً کارایی ندارند و درون استخوان می‌مانند. در نرها دندان سمت راست در استخوان می‌ماند اما دندان چپ به جلو می‌آید و با الگویی پادساعت‌گرد همچون عاجی بلند و دراز به دور خود می‌گردد. عاج میان یک سوم تا نیمی از طول بدن را دارد و وزن آن گاه به ۱۰ کیلوگرم می‌رسد. در بعضی موارد نادر، دندان سمت راست نیز همانند چپی دراز می‌شود ولی در هر دو صورت عاج‌ها پادساعت‌گرد به دور خود می‌گردند.

شبه‌نهنگ تک‌شاخ درمناطق گسترده‌ای از قطب شمال یافت می‌شود، به ویژه در شمال شرقی کانادا، گرینلند، دریای بارنتز در °۸۵–۶۵ شمالی.

این جانوران به ندرت در آب‌های روسیه، سیبری، بخش غربی کانادا در قطب شمال نیز دیده شده‌اند.

احتمال دارد جمعیت آن‌ها بیش از ۵۰٬۰۰۰ عدد باشد که ۳۵٬۰۰۰ تای آن در خلیج بافین وجود داشته باشند.

• «اطلاعات شبه‌نهنگ تک‌شاخ در کنوانسیون جانوران مهاجر». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱.
• «عکس‌ها و فیلم‌هایی از شبه‌نهنگ تک‌شاخ». ARKive. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱.