Ìślam

'L Ìślam 'l è na religiòṅ munuteìsta nada par la prima vòlta in dla penìśula àraba a La Méca in dal VII sécul ad òpra 'd Maumét (in àrab محمد, Muḥammad), cunsiderâ 'l ùltim pruféta purtadōr dla léǵ mandâ da Dio (الله, Allāh), dòp Noè, Abrâm, Muśè e Geśù, par réndar ciàra par sèmpar la Rivelasiòṅ, cuntàda par la prima vòlta a Adàm (آدم, Ādam), al prim óm e 'l prim pruféta.

In dal mónd al gh'à 'n migliàrd e òt ad cardènt, al 23% dla pupulasiòṅ dla Tèra, specialmènt in Indunèśia (13%) e in dal mónd àrab. Al sit in du i cardénd i s càtan par pargàr l'è la muschèa, specialmènt al venardè ch'l è 'l dè dal préghi anc s'al n è minga cunsiderâ 'n dè sàcar (cuma 'l sàbat par gl'ebrèj o la dméndga p'r i cristiàṅ), dònca a s pōl lauràr. In d'l Ìślam a n gh'è minga 'l clēr, parchè a n gh pōl minga èsar dla gint in mèś fra 'l musulmàṅ e Dio, ma sōl di studióś di tèst sàcar ciamâ imàm ch'i pōlan jutàr i fedèi durànt al préghi.

Al sò lìbar sàc'r al s ciàma Curàṅ in du a gh'è scrit i vulēr definitìṿ ad Dio dòp la Torah (Tōrāh), i Salm, 'l Avestā e 'l Vangēl (Injīl), tèst sàc'r anc qvi lè.

I sinc pilàstar che tut i musulmàṅ véra i gh'aṅ da tgnir adrē i èṅ:

• la shahāda: testimuniàr la fēd;
• la ṣalāt: pargàr sinc vòlti a 'l dè;
• la zakāt: rigalàr di bèsi a i pòvar par tut i musulmàṅ ch'i s al pòsan parmétar;
• al Ṣawm ramaḍān: armàgnar sénsa magnàr durànt al dè p'r al méś dal Ramadan, par tut i musulmàṅ in salùt;
• al Ḥajj: andàr almànc na vòlta in dla vita in pelegrinàǵ a la sità santa 'd La Méca durànt al méś lunàr dal Dhū l-ḥijja, par tut i musulmàṅ ch'i s al pòsan parmétar.

Ólt'r a 'l Ìślam urtudòs baśâ su 'l tèst dla Sunna, ch'al mét insém al 90% dal mónd ìślamic, al sunìśum, a gh'è in gir di atri curènt ad cla religiòṅ chè cuma 'l sciìśum (dimòndi fòrt in paéś cuma 'l Iràq e 'l Iràn specialmènt), ch'al tîn adrē a la fasiòṅ 'd ʿAlī ibn Abī Ṭālib, anvōd e śénd'r ad Maumét avénd lò spuśâ sò fiōla, la Fāṭima bint Muhammad.

I matrimòni misć i èṅ parmés ma sōl p'r i óm e minga p'r al dóni ch'i pōlan spuśàr sōl di óm musulmàṅ.

Culegamènt estéran

• Wikiquote contiene citazioni di o su Ìślam
• Wiki Commons contiene file multimediali su Ìślam