Ulloriarsiorneq

Ulloriarsiorneq (qallunaatut: Astronomi, grækerit oqaasianeersoq: αστρονομία = άστρον + νόμος, nutsivillugu "ullorissat inatsisaat") pinngortitamik ilisimatusarneruvoq, qilammi pineqartunik ilinniagaqarneq, soorlu; ullorissanik, ulloriaq pamiulinnik, pujorujunnik, ulloriaqarneruffiit ulloriaqarfiillu ilisimatusarfiullutik. Pisartullu nunarsuatta silaannaqarfiata silataaneersunik pisunt ilisimatusarfiullutik, soorlu silaannarsuup tunuliaqutaata qinngorneranik misissuineq. Ineriartornera, pinngorsimanera, uumaattulerinertaa, silasiornertaa qilammilu pineqartut ingerlarngi sammineqarput, aammattaaq silaannarsuup ilusilersoriaasaa ineriartorneralu sammineqarlutik.

Ulloriarsiorneq ilisimatusarnerni pisoqaanersat ilagaat. Oqaluttuarisaaneqanngikkallarmat piorsarsimasut ulloriarsiornermi atortarsimasaat nassaassaapput, soorlu Igitsinimiut sanaarsui aamma Stonehenge, aammattaaq atugartuusut siusissut soorlu Babylonermiut, Grækerit, Kiinamiut Indiamiullu tulleriaalluakkamik qilammik alapernaattarsimapput. Kisiannili ulloriarsiuutit nassaarineqarnera pisariaqarsimavoq aattaat nutaajusumik ilisimatusarnertut taaneqarsinnaalersimanera. Oqaluttuarisaanermi, ulloriarsiornermi suleriaatsit assigiinngisaartuupput soorlu ulloriarsiornermi uuttuineq, qilammi sumeersusersuineq, alapernaalluni ulloriarsiorneq, ullorsiutilerionermi allaallu ullorissat atorlugit upperisarsiorneq, kisiat suliffimmik ilinniarsimasutut ulloriarsiorneq ullutsinni pinngorsimasulerisutut ullorisarsiortutut oqaaseq isumaqatigivaa.

1900'kkut ingerlaneranni, ilinniarsimasutut ulloriarsiorneq marlunngorluni avippoq, siullertut alapernaannermik aappaattullu isumasiornermi. Alapernaalluni ulloriarsiorneq paasisanik qilammi pisunik alapernaalluni pisoqartarpoq, taakkulu paasisat misissoqqissarneqartarput pinngorsimasulerinermi tunngaviusut najoqqutaralugit. Isumasiorluni ulloriarsiorneq qarasaasiatigut aamattaaq ilusinik misissueqqisaarluni qilammi pisut issusersorneqartarput. Suleriaatsit taakku marluk imminnut tunniussaqartarput, isumasiornermi ulloriarsiornerup alapernaannermi inernerit imaluunnit paasiat nassuiarneqqarniarsarisarput, alapernaannerlu atorlugu isumasiornermi inernerit uppernarsaatigineqartarput.

Ulloriarsiortut inuinnaat ulloriarsiornerat ikiorsiullugu kingoraakkat pingaarutillit nassaarineqartarput. Ulloriarsiornerlu ilisimatusarneruvoq suli inuinnaat toqqaannartumik suli tunniussaqafigisinnaasaat, ingammik pisut saneqqutiinnartut kingoraarnerannik.

Qangarsuaq ulloriarsiorneq ullorissat atorlugit upperisarsiornermut paarlaanneqassanngilaq, upperisaq isumaqarpoq inuit naapitaat ullorissat inissisimanerisa arlaatigut sunniuteqarfigigaat. Pineqartorlu tassunga arlaannik tassunga attuumassuteqaraluartoq naggueqarfeqatigiikkaluartullu suleriaasiat allaanerulluinnarpoq.

Una allaaserisaq aallarniutaannaavoq. Wikipedia ikiorsinnaavat nangikkukku.

Wikimedia Commons assinik nipinilluunniit peqarpoq, uunga tunngasunik: Ulloriarsiorneq