L'Imperio Romano (en latín Imperium Romanum) ye succesor d'a Republica Romana y la zaguera etapa de Roma, que abraca dende o mandato d'Augusto (chinero d'o 27 antes de Cristo) dica a caita final de Romulo Augustulo (476 dimpués de Cristo) en Occident, y dica la caita de Costantinoble (1453 dimpués de Cristo) en Orient.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Imperio Romano Imperium Romanum | ||||
| ||||
| ||||
Lema nacional: Senatus Populusque Romanus | ||||
Maxima amplaria de l'Imperio Romano (anyo 117) | ||||
Capital | Roma (44 aC–286) Costantinnoble (dende 330) | |||
Idioma oficial | Latín y griego | |||
Gubierno | Monarquía, Republica, Autocracia | |||
Lechislatura | Senau romano | |||
Población | 55000000 hab. 9,3 hab/km² 120000000 hab. | |||
Chentilicio | Romano/a | |||
Moneda | Denario, Sestercio y Solido bizantín entre atras |
O mundo romano de feito se fixa en ista epoca an que o territorio y o dreito alcanzan a mayor expansión y gloria. As succesions d'emperadors unas vegadas pacificas y un atras violentas caracterizan a evolución de l'imperio.
O territorio controlato por l'Imperio Romano yera buena part d'a Cuenca Mediterrania y d'Europa Occidental.
Os historiadors dividen a historia de l'Imperio Romano en "Alto Imperio" y "Baixo Imperio". L'Alto Imperio ye un periodo entre l'anyo 14 y l'anyo 285. O Baixo Imperio ye un periodo prou diferent de l'anterior que encomienza en l'anyo 285 con o mandato de Dioclecián y remata con a fin de l'imperio en l'anyo 476 y se diferencia d'o periodo anterior por cambios en a ideolochía d'o poder, en l'administración y en a composición social.
Costantín, dimpués de vencer a Licinio (324) establió a suya residencia en Bizancio chunto con o consello de l'imperio y l'11 de mayo de 330 Bizancio fue designada nueva capital de l'imperio. En 395, cuan morió Teodosio l'Imperio quedó dividiu en dos parz ya de pa cutio: o d'occident pa Honorio y o d'orient pa Arcadio. Esleyoron Bizancio como nuclio politico d'a part oriental por razons d'estratechia, economía y política: aturar l'amenaza creixient que costituiban os godos y os persas, y asegurar a continación d'os intercambios comercials entre Europa y Asia. Por atra part Italia yera en decadencia y as zonas grecoparlants d'orient encara yeran prosperas. Por dos sieglos os succesors de Costantín defendioron o cristianismo contra as herechías y o territorio romano contra as invasions.
Teodosio I fació d'o cristianismo a relichión d'estau prohibindo o politeísmo grecorromano. Os emperadors d'a dinastía teodosiana dioron a lo bispe de Costantinnoble una autoridat superior a los atros d'Orient, pero en os concilios d'Efeso (431) y Calcedonia (451) se facioron patents as profundas diferencias doctrinals d'os patriarcaus d'as atras metropolis romano-orientals. Como reflexo d'a baralla por o poder entre os bispes d'Antioquía, Aleixandría y Costantinnoble os bispes preneban doctrinas diferents que conduciban a la formación d'ilesias nacionals en rechions con muita población no helenizada u no romanizada de tot que deseyaban independizar-sen. Por atra parte tamién bi heba rivalidat con Roma. En 482 o Pontífiz romano escomulgó a lo patriarca de Costantinnoble.
Pa librar-se d'os invasors godos y hunnos os emperadors d'orient a mes de fer servir as armas, tamién facioron servir a diplomacia: lis pagaban tributo u los adrezaban ta Italia. D'esta traza cuan morió Anastasio en 518, l'Imperio Romano d'Orient se manteneba entero pero l'Imperio Romano d'Occident yera ocupau por diferents pueblos barbaros: l'Imperio Romano d'Orient sacrificó Occident pa salvar-se d'os barbaros.
Acaya · Echipto · Africa · Alpes Cottios · Alpes Maritimos · Alpes Peninos · Arabia Petria · Armenia · Asia · Asiria · Bitinia y Ponto · Britannia · Capadocia · Cilicia · Chermania Inferior · Chermania Superior · Chudea · Corcega y Cerdenya · Creta y Cirene · Chipre · Dacia · Dalmacia · Epiro · Galacia · Galia Aquitania · Galia Belga · Galia Celtica · Galia Narbonés · Hispania Betica · Hispania Tarraconense · Italia · Lusitania · Licia y Panfilia · Macedonya · Mauritania Cesariense · Mauritania Tinchitana · Mesopotamia · Mesia Inferior · Mesia Superior · Norico · Panonia Inferior · Panonia Superior · Recia · Sicilia · Siria · Tracia |
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Imperio Romano, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.