Teŋgu kɩsɛɛmʊʊ kɛna teŋgʊ kɩwɛ ilema naalɛ hɛkʊ taa yɔ: Afrika teŋgu nɛ Azii ñɩŋgʊ pɛ-hɛkʊ taa.
Mba pɔcɔŋna keteŋa nɛ kɔ-yɔɔ ñɩm yɔɔ yɔ, laŋ, lɩm nɛ tɛtɛ wondu yɔɔ yɔ, pamaza teŋgu kɩsɛɛmʊʊ kʊnɛ lɛ, kɩ-walanzɩ taa maɣna ɛzɩ 450 000 km² yɔ. Kɩ-ɖaalakɩŋ taa wɛ ɛzɩ 1 1914 km yɔ pʊtɔbʊʊ se toboyuu taa ñamaɣna 300 km. Teŋgu kʊnɛ kɩ-tɛ liŋguu taa lɛ pɩmaɣna ɛzɩ mɛtanaa 500 yɔ nɛ ɖenɖe pɩkɩla cukaŋ yɔ, peeɖe pɩzʊʊ pɩtalɩ mɛtanaa ɛzɩ 3 040 yɔ.
Ajɛya wena acɔ Teŋgu kɩsɛɛmʊ kʊnɛ nɛ ata yɔ anaa yɔ: Egipiti, Suudaŋ, Eriitree, Cibutii, Arabii Sauditii nɛ Yemenii. Teŋg̀u kʊnɛ kʊ-yɔɔ kɛ tadaa laɖaa nɛ keteŋga yɔɔ cɔnɩyaa mba palɩɣna Mediteranee teŋgʊ hɔɔlʊʊ yɔɔ yɔ yaa mba palɩɣna Ɛndɩ Kujomuu taa yɔ se pɩtaaɖʊ-wɛɛ kʊñɔŋ se pɔcɔɔ Afrika ilemiye.
Ebeya mba cɔlɔ lɛ, Teŋgu kɩsɛɛmʊʊ kʊnɛ payaɣa-kʊ Edom teŋgu, pʊtɔbʊʊ se kɩsɛwa. Mbʊ ɖɔɖɔ Turk mba cɔnaa ɖɔɖɔ. Teŋgʊ kʊnɛ kɩ-hɩɖɛ siŋŋŋ lɩna Latɛŋ takayasɩ mayʊ weyi payaɣ-ɩ se Quinte-Curce yɔ ɛ-cɔlɔ. Ɛyɔɔdʊʊ camɩyɛ se wiyao sɔsɔ weyi payaɣ-ɩ se Erythrus yɔ, ɛnʊ yana-kʊ mbʊ. Ɛyɔɔdɩ mbʊ mbʊ pʊyɔɔ yɔ ebreya taa lɛ eriitrɔsɩ tɔbʊʊ se kɩsɛɛmɩm; pɩfɛyɩ se nabayɩ ɛmaɣzɩ se teŋgu kʊnɛ kɩ-taa lɩm sɛwa.
This article uses material from the Wikipedia Kabɩyɛ article Teŋgu kɩsɛɛmʊʊ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Mbʋ pɛwɛɛ pɩ-taa yɔ pʋwɛɛ pɩcɛlɩna paa weyi yee ɛyʋ ɛwɛna waɖɛ yɔ asaa yee nabʋyʋ ɛwɛ ndɩ lɛ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Kabɩyɛ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.