Hɛlɩyɔm kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pɩyʊ weyi nɛ ɛ-tɛ kɔtɩɩ tɛ mayaɣ kɔyɔ 2, yʊsʊʊ mayaɣ kɔyɔ He.
Pɩkɛ fefeku kɩbaŋʊ nakʊyʊ (yaa kɛdɛɖaɣ fefeku), kiiciɣduu, ŋgʊ kɛnɛ kajalaɣ fefeku kɩbaŋʊ fefekiŋ kɩbaŋ liɖe taa kpɛlɩ pʊtʊnaa caɣyɛ kpata taa. E-ɖeɖe ɖɩwasɩyɛ kɩlɩna ŋñɩɩ kɛ pʊtʊnaa mba payɩ ɖɩsɩma yɔ.
Hɛlɩyɔm wɛna ɖiɣ ɖiɣ agbele naa naalɛ, 4He ŋgʊ kɩkɩlɩ tɔyʊʊ, 3He. Agbele naa mba pa-naalɛ, pɛwɛ ndɩ nɛ lalaa mba payi ɖɩsɩma kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ nɔmɔʊ taa yɔ, pa-maɣmaɣ pɛ-wɛtʊ taa wɛ ndɩ, mbʊ pʊyɔɔ yɔ pɛ-tɛ hilimiye ñʊʊ mayaɣ paɣla piŋ. Hɔɔlɩŋ lɛɛŋ lɛ, ɛzɩma pɔɖɔɔ piŋ, pɛwɛɛ ɖoŋ ɖenɖe ɖoŋ wɛ ŋñɩɩ yɔ, yele nɛ pʊyʊsɩ-wɛ kpem. Tɔm cɔdʊʊ ŋgʊ kʊ-tɔm ɖɩyɔɔdʊʊ yɔ lakɩ tʊmɩyɛ koŋ kɛ hɛlɩyɔm 4 (4 He) yɔ kɛnɛ.
Tɔmpiye hɛlɩyɔm paamaɖɩ nɛ ɖooo krɛsɩ kɩbɩnʊʊ kʊnʊŋ taa Helios (Ἥλιος / Hếlios, pʊ-tɔbʊʊ se wɩsɩ), pʊtʊ ɛnʊ paalɛyɩ-ɩ naʊ kajalaɣ naʊ wɩsɩ mɔntʊsʊʊ taa kɩyɛɛna fenaɣ kɩyakʊ 18 pɩnaɣ 1868, alɩwaatʊ ndʊ aliki Ɛsɔ liba mbilim wɩsɩ yɔ, pɩlɩna tɩɩnzɩ kpɛlɛkɩɣ tʊmɩyɛ laɖʊ Jules Janssen yɔɔ.
Hɛlɩyɔm tʊmɩyɛ ɖɔ yem kakama, ŋgʊ tʊma sɔsɔna tʊma pasaa pɩlɩna cɛyɩtʊ ndɩ ndɩ cɔlɔ, kɩtatasɩ tɔyʊʊ nɛ kɩ-tɔm caɣ kaɖɛ. Kɔyɔ mbʊ ɖɩnaɣ pɩnaɣ 2016, walaa cɔnaʊ tɛ lɛ, tɔsʊʊ nɔmɔʊ taa hɛlɩyɔm tadɩyɛ pɩsa ɖɩwɛ ɖiɣ ɖiɣ nɛ pɩtaa pɩtaa cɩnɛ yɔ lɛ, ɛzɩ pɩɩwɛʊ kɩdɛɖaɣ yɔ lɛ, piyele pʊtɔyɩ yem sɩmm. Pʊtʊnaa mba pɛtɛ ɖɔʊ ɛjaɖɛ kpeekpe taa lɛ, hɩdrɔzɛnɩ wayi lɛ, hɛlɩyɔm tɩŋɩɣna.
This article uses material from the Wikipedia Kabɩyɛ article Hɛlɩyɔm, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Mbʋ pɛwɛɛ pɩ-taa yɔ pʋwɛɛ pɩcɛlɩna paa weyi yee ɛyʋ ɛwɛna waɖɛ yɔ asaa yee nabʋyʋ ɛwɛ ndɩ lɛ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Kabɩyɛ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.