Euclid

Euclide (Krɛkɩ kɩbɩnʊʊ taa lɛ, Εὐκλείδης / Eukleídês), ɛkɛ lɛɣtʊ tɩlɩyʊ Krɛkɩ kɩbɩnʊʊ taa.

Euclid
Euclid
Informa
Ɛ-ɛjaɖɛ Egipiti
Ɛ-tʋmɩyɛ
Ɛ-ɖɩlʋlɩyɛ
E-efemiye kɩlʋlɩyɛ
Ɛ-ɖɩsɩbɩyɛ
E-efemiye kɩsɩbɩyɛ

Ɛnʊ tɩna pʊtʊna mba pɔ-tɔm kɛ kɩjɛyʊʊ lɛɣtʊ kpɛlɛkʊʊ nɔmɔʊ taa yɔ, mbʊ pɩpɩsa kiɖe pɔ-nɔmɔʊ taa Wɩsɩ Ɖɩlɩyɛ ɛjaɖɛ taa yɔ. Paasɩŋ e-fezuu caɣʊ tɔm natʊyʊ kaʊ yaa ɛsɩm tɔm natʊyʊ ɛlɛ, papɩzɩ pɔtɔŋ se ɛɛwɛ pɩnzɩ talɩ 300 ɖa-alɩwaatʊ.

Ɛ-tʊmɩyɛ kɩkɩlɩyɛ kɛlɛ pɩyʊ kɩmanam, kɛ pɩyʊ mbʊ palɩza nɛ pɩwɛ camɩyɛ cɔlɩɩ tɛ pɩtɩŋna axiome naa nɛ postula naa yɔɔ yɔ. Ɛlɩzɩ lɩmaɣza sakɩyɛ pɩnɛ pɩ-tɛ aseɣɖe tɔm nɛ ɛwɩlɩ. Pɩɩkɛ siŋ lɩzʊʊ kpɛlɛkʊʊ, pɩwɛ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ lɩm cakʊʊ yɔ nɛ pɩwɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ pɩyɛ yɔ nɛ ñʊŋ kɩtɩlɩŋ kpɛlɛkʊʊ lɩmaɣzɩyɛ. Tʊmɩyɛ nɖɩ pama ɖɩ-takayasɩ sakɩyɛ nɛ kʊnʊmɩŋ ndɩ ndɩ taa nɛ pɩkɛ lɛɣtʊ tɩlʊʊ kpɛlɛkʊʊ sukuli wɩlʊʊ kɩɖe paa sukuli tindimiye naalɛ nɖɛ nɖɩ lɛ ɖɩ-taa kɛ ajɛyɛ sakɩyɛ taa.

Euclide hɩɖɛ lɩna koŋ Euclide nɔmɔŋ wɩlʊʊ takayaɣ taa. Takayaɣ nakayɛ ɛwɩlɩɣ keele Euclide wezuu caɣʊ tɔm. Ɖɩfɛyɩna takayaɣ kimamaɣ nakayɛ yaa ɛ-maɣmaɣ ɛ-yɔɔ tɔm natʊyʊ ɛzɩ taakyaɣ kɩkalaɣ yɔɔ kajalaɣ hayʊʊ yɔɔ yaa komina takayɩ hayʊʊ nakʊyʊ yɔɔ. Ɛ-tɛ kpaɣɖʊ taa nɔyʊ tamaɣzɩ ɛ-yɔɔ tɔm natʊyʊ yɔɔ kaʊ. Mbʊ lɛɣtʊ tɩlɩyaa tɔm kɛdɩyʊ Peter Schreiber yɔɔda se Euclide fezuu caɣʊ tɔm fɛyɩ tovonum takayaɣ nakayɛ taa nɛ pasɩm-kɛ.

Yee ɖɩkpaɣ pɩlɔɔ wɛɛ tʊmɩyɛ pɩtɩŋna ndʊ Proclus ma yɔɔ yɔ, Euclide kɛ Platon nɛ Archimède nɛ nɔɔnɔɔ wɛɛ tɛ Ptolémée kajalaɣ tʊ tɛ hɛkʊ taa alɩwaatʊ ɛyʊ. Ɛyʊ ɛɛwɛ pɩnzɩ talɩ mɩnɩŋ naatozo pʊcɔ ɖa-alɩwaatʊ. Takayaɣ nakayɛ taa tɔm fɛyɩ se tɩkpɛɣna Euclide tɔmpe yaa nakayɛ fɛyɩ se tka-taa tɔm pɩzɩɣ tɩñɩɣ niye se ɛ-tɔm kɔyɔ keeke.

Tɔm ɖɔ sakɩyɛ pɩlɩna Euclide yɔɔ, pʊyɔɔ lɛɣtʊ tɩlɩyʊ nɔyʊ kpaɣɖʊ 4 alɩwaatʊ taa ɛnʊ payaɣ se Pappus d'Alexandrie kɛdʊʊ ɖʊ se pʊwɛ ɛzɩ Euclide tɛ sukuli piyaa kaawɩla sukuli kɛ Alexandrie ɛjaɖɛ taa. Pʊyɔɔ takayasɩ maya sɔsaa nabɛyɛ kpaɣ Euclide nɛ pɔsɔzɩ Mouseîon d'Alexandrie ɛyaa yɔɔ, ɛlɛ peeɖe ɖɔɖɔ mbʊ yɔ, kewiyaɣ takayaɣ nakayɩ taa fɛyɩ ɛ-tɔm natʊyʊ se pɛkɛɖɩ-tʊ keeke. Hɩɖɛ kɩsɛsɛyɛ nɖɩ pɔzɔza-ɩ canaʊ taa yɔ, nɖɩ lɛ Stoichéiôtês, pʊdʊna lɩzɩyʊ.

Tags:

Krɛsɩ kɩbɩnʊʊ kʊnʊŋ

🔥 Trending searches on Wiki Kabɩyɛ:

PakisitaanɩElizabeth 2Kɔŋgo KinsasaHʊyʊʊ ɖʊʊ (Assurance)Azii yotu lʋbɩyɛKewiyaɣ fɛyɩ lɩmaɣzɩyɛKolombi1914Wɩsɩ cejewiyeAzwanɩ TɔʋʋBalla et ses balladinsHindi kʊnʊŋNayiiroobiiMaŋganɛzɩKambɔjɩ(Cambodje)FlorɛnsɩFrancisco da GoyaKpɛndʊʊ ñɩɣɖɛKɩlabɩmƉomba kpada kpadaMɛlɛTaj MahalLord ByronLɛlaɣ fenaɣIngmar BergmanSamaɣ ñɩm lɩmaɣzɩyɛRaphaelLingua Franca NovaNamibi (Namibie)Johanɛsɩ Ɛsɔ sɛtʊ ŋgbɛyɛMaɣzɩm kɔɔ labɩtʊ tʊmɩyɛKambɔjɩMasɩ kpeekpe pɩlʊʊMichael JacksonCarl Friedrich GaussArabɩɩ kʊnʊŋOlimpiiki aleɣya2010KuromƉama hɔm ɖoŋ (gravitation)KaapɩOTAN ŋgbɛyɛKɛdɛɛka (voile)EtaazuuniiMisisipii PɔɔKpɔnɔFra AngelicoƉɔmMaɣzɩm (conscience)Irlandɩ Hayɩ KiŋAfrika kɩkpɛndʊ ŋgbɛyɛLaʋ pɩzatʋNiyuu YɔrɩkɩMizigaaniiKrɩkɛtɩFritawnɩ (Freetown)Kpɛlɩkpɛlɛkʋʋ wonuuPanamaApollo tamaɣBlaise PascalMayaHimalaya pʊŋSapɔŋ kʊnʊŋFikitoriya KujomuuCɔlɩyɛ1906FacebookPiya wiyePʊʊ haɣMañɩzɩyɔmƉɩjaɣyɛ kpɛlɛkʊʊQin Shi HuangKɛlɛmkɛlɛm1945Cʊʊ ñanzɩ tʊmɩyɛ🡆 More