Donald John Trump (aytılıwı: Donald Jan Tramp; 14-iyun1946-jılda tuwılǵan) Amerikalıq siyasatshı, isbilermen, aktyor, telebaslawshı, jazıwshı hám jámiyetlik ǵayratker bolıp, 2017-jıldan 2021-jılǵa shekem Amerika Qurama Shtatlarınıń 45-prezidenti lawazımın atqarǵan.
Qurılıs jumısları menen shuǵıllanatuǵın Trump Organization shirketi hám de qumarxanalar jumısın basqarıwshı, sonıń menen birge, hár qıylı biznes tarmaqların óz ishine alǵan Trump Entertainment Resorts kompaniyası tiykarshısı,NBC telekanaliniń iyesi. Trump óziniń ápiwayı turmıs tárizi, mámile mádeniyatı, sonıń menen birge, „Kandidat“ (inglisshe: The Apprentice) dep atalıwshı teleshowı arqalı dúnyaǵa belgili. Forbes jurnalınıń dúnyanıń eń bay adamları diziminde Trump 1980-jıllar aqırında payda boldı. Házirde Trump 7 milliard dollar baylıǵı menen dúnya bayları ishinde 230-orında turadı. 2010-jılda Trump dáslepki ret 2012-jıldaǵı AQSh Prezidenti saylawında prezidentlik lawazımına kandidat boladı, biraq jeńiliske ushraydi.2008-jıldaǵı prezidentlik saylawında ol respublikashı John McCaindı qollap-quwatlaǵan, biraq McCane Obamaǵa utqızıp qoyadı. 2015-jıl16-iyun kúni ol prezidentlikke taǵı kandidat bolıwın járiyalaydı. Donald Trump prezidentligi dáwirinde koronavirus pandemiyası áqibetinde 700 million dollarǵa jaqın pul joǵalttı. Házirde onıń baylıǵı shama menen 2,3 milliard dollardı quraydı. Onıń kommerciya kóshpes múlkten túsken tabısı 2016-jıldan 2021-jılǵa shekem 26 procentke, kurortlardan túsken tabısı bolsa 2015-jıldan 2020-jılǵa shekem 42 procentke azayǵan. Burınǵı prezident baylıǵınıń azayıwı bunnan aldın da belgilengen hám onda 2020-jılda 600 million dollarǵa azayıp, 2,5 milliard dollardı quraǵan. Sonda onıń derlik barlıq aktivleri millionlap dollarǵa páseygen.
[[Fayl:Donald Trump official portrait.jpg|280px|súwret]] | |
Tuwılǵan sánesi | 14-iyun 1946 (77 jasta) |
---|
Donald Trumptıń áke tárepinen babası Frederik Trump (Drumpf) tiykarı nemis bolıp,1885-jılda AQShqa kóship kelgen hám mámleket puqarası bolǵan. Ákesi hám anası 1936-jılda turmıs qurǵan. Donald Queenstaǵı mekteplerden birine barǵan, biraq onda birqansha qıyınshılıqlarǵa dus kelgenligi sebepli ata-anası onı Nyu Yorktaǵı Áskeriy Akademiyaǵa oqıwǵa jibergan. Ol Akademiyanıń bir qansha sıylıqlarına iye bolǵan,futbol hám beysbol komandalarında oynaǵan. 1964-jılı beysboldaǵı tabısları ushın ol ayrıqsha sıylıqqa iye bolǵan. Áskeriy Akademiyadaǵı oqıwdıń tórtinshi jılında Donald hám ol menen áskeriy xızmette bir sapta bolǵan Jeff Donaldson ushın bólek kursantlar oqıw kursı shólkemlestiriledi. Kursantlar shınıǵıwlar nátiyjesinde Nyu Yorktıń Besinshi kóshesinde marsh ótkeredi. Donald keyinirek Fordham Universitetinde eki jıl oqıydı, soń oqıwın Pensilvaniya Universitetinde dawam ettiredi hám de onı 1968-jılda pitkeredi. Ekonomikashı diplomın alǵannan keyin, óz atasına qaraslı bolǵan, mámlekettegi eń iri turaq-jay shirketi esaplanǵan kárxanaǵa jumısqa kiredi. óziniń „Shártlesiw kórkem óneri“ atlı kitabında Donald Trump studentlik jılları haqqında sonday degen:
Áskeriy akademiyanı pitkergenimnen keyin kino tarawında bolıwdı oyladım, biraq, turaq-jay biznesi men ushın áhmiyetlilew ekenin sezdim. Oqıwǵa bolǵan qálewim ayırım waqıtları ulıwma tómenlep keter edi… keyin bolsa, Pensilvaniya Universitetiniń biznes mektebine oqıwǵa kirdim. Men bul jerde oqıp atırǵanimnan quwanıshlı edim…
Aldın ol Brooklyn hám Queenstaǵı orta klass ushın mólsherlengen turaq-jay ijarası menen baylanıslı isler menen shuǵıllanadı. Eń birinshi joybarlarınan biri 1200 kvartirali turaq jay kompleksin satıp alıp, tolıq qayta remontlap, kireyge tapsırıw edi. Trump Organization bul jumıstı tabıslı juwmaqladi hám 6 million $ sap payda aldı.1971-jılda Donald Trump Manhattanǵa kóship ótedi. Bul jerde ol qalanıń ekonomikalıq potencialı joqarılıǵı, qurılıs jumıslarınıń jedel rawajlanıp baratırǵanlıǵın jaqsı túsinetuǵın edi. Donald qaladaǵı bankrotlik sebepli iskerlik júritpey qalǵan „Kommodor“ miymanxana imaratın remontlaw huqıqın hám bunıń nátiyjesinde Nyu York administraciyası tárepinen 40 jıllıq salıq tólew jeńilligin alǵanınan keyin, eski miymanxana ornında Grand Hyatt miymanxanasın júzege keltiredi. Donald „Jacob Javitz konfrens-orayi“nıń qayta remontlaw huqıqın Nyu York administraciyasınan soraǵan hám óz qurılıs joybarın usınıs etken, biraq bul joybar maqullanbaǵan. Soǵan uqsas jaǵday Nyu Yorktıń oraylıq qıyabanındaǵı muz maydanshasın qayta remontlaw processinde de bolǵan: Qala administraciyası remontlaw jumısların 2.5 jılda tamamlawdı rejelegen, biraq ol 6 jılda da juwmaqlanbaǵan. Donald administraciyaǵa bul maydansha jumısın ózine biypul tapsırılıwın, ornına ol óz esabınan remonttı juwmaqlap beriwin soraǵan. Administraciya bolsa, mudamı biykarlaw juwabın berip otırǵan. Bul haqqında ǵalaba xabar qurallarıınıń kózqarastan maqala shıǵarǵanınan soń, Donald remontlaw huqıqın qolǵa kirgizgen. Donald remontlaw jumısların 6 ay ishinde juwmaqlaǵan hám ajıratılǵan 3 million dollar aqshadan 750 mıń dolların únemlep qalǵan.
Grand Hyatt]] miymanxanasi' New York
1989-jılda Donald mámleketten alǵan zayomların ekonomikalıq krizis sebepli qaplay almaǵan. Ol jańa joybarlarınan biri bolǵan „Trump Taj Mahal“ kompleksiniń qurılısı ushın 1 milliard dollar zayomdı obligatsiya kórinisinde alǵan edi.1991-jılǵa kelip, Donaldtıń artıp baratırǵan qarızları hátte onıń jeke bankrot bolıwına qáwip saldı. Ornına tólep bergen bankler, Trumptıń qarızlardan azat etiliwin hám sudtıń anıq járiymalarınan qutqarılıwın támiyinlep beredi. „Trump Taj Mahal“ 1991-jılı qarızlardan azat etildi, ornına qarızdı tólep bergen bankler kompleks aksiyalarınıń 50 procentine iyelik etedi.1994-jılǵa kelip, 900 million $dan artıq qarızların jónge salǵan hám biznesin saqlap qalǵan. 1995-jılda Gaming Hall of Fame aǵzası boldı. 1995-jılda hámme kewilashar komplekslerin birlestirip,Trump Hotels & Casino Resorts kompaniyasın quradı.1996-jılda-aq, kompaniya hár bir aksiyasınıń Wall-streettaǵı bahası $35 dan joqarı edi, biraq 1998-jılda aksiya bahası $10 dan da túsip ketedi.2004-jılda Trump Hotels & Casino Resorts qarızlar tolıq qaplanǵanın járiyalaydı. Sol jılı noyabr ayında Trump kompaniya bas direktorı lawazımınan shetlenedi, lekin basqarıw baslıǵı bolıp qaladı.
Donald Trump bir neshe qurılıs joybarları menen shuǵıllana baslaǵan:
2008-jılda baslanǵan jáhán ekonomikalıq daǵdarısı Chikagodaǵı kompleks satılıwǵa shıǵarılǵan waqıtqa tuwrı keledi hám Trump Deutsche Bank ssudasın jaba almaydi. Trump sudqa arza berip, arzasında „ekonomikalıq krizis — bul qápelimdegi jaǵday, bul haqqında kel;isimde de belgilengen“ dep aytıp ótken.Deutsche Bank wákilleri bolsa, „Trump múddeti ótip ketken qarız haqqında xabarlı, odan tısqarı, eki ret bankrotlik sebepli bankten járdem alǵan“ degenler. 2009-jıl17-fevralda Trump Entertainment Resorts administraciya keńesi bankrotlik haqqında qarar shıǵaradı hám Donaldtı keńes baslıqlıǵınan shıǵarıp jiberedi.
2011-jılda „Forbes“ jurnalı Donald Trump baylıǵın 2,9 milliard dollarǵa bahaladı, biraq 2015-jıldaǵı baspasóz ánjumanlarınan birinde ol baylıǵınıń 10 milliard dollardan da artıq ekenin aytqan.
Kópshilik qurılıs kompaniyaları Donald Trumptan olar qurıp atırǵan binanı reklama etip beriwdi sóraydı. Usınıń nátiyjesinde, Trump atı jazılǵan imaratlardıń kópshiligi onıń ózine qaraslı emes. „Forbes“ bergen maǵlıwmatına kóre, qurılısı kutilip atırǵan taǵı 33 joybar bar, olardıń ishine 7 miymanxana da kiredi.
This article uses material from the Wikipedia Qaraqalpaqsha article Donald Trump, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Maǵlıwmat CC BY-SA 4.0 litsenziyası boyınsha alınǵan (eger basqa shártler kórsetilmese). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Qaraqalpaqsha (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.