ნობელის პრემიის ქალი-ლაურეატები – ნობელის პრემია დაარსდა 1895 წელს, ალფრედ ნობელის ანდერძის თანახმად.
მას გასცემს შვედეთის სამეფო აკადემია, კაროლინის ინსტიტუტი (მედიცინასა და ფიზიოლოგიის დარგში) და ნორვეგიის ნობელის კომიტეტი (მშვიდობის განმტკიცების დარგში). 1968 წელს შვედეთის ცენტრალური ბანკის მიერ დაარსდა ნობელის პრემია ეკონომიკის დარგში.
2009 წელს მოითვლებოდა 762 ნობელიანტი მამაკაცი და 40 ნობელიანტი ქალი. პირველი ნობელის პრემიის ლურეატი ქალი გახდა მარი სკლოდოვსკა-კიური, რომელმაც პრემია მიიღო ორჯერ 1903 წელს ფიზიკაში, ხოლო 1911 წელს ქიმაში. სარეკორდო იყო 2009 წელი, როდესაც ერთდროულად 5 ქალი გახდა ნობელის პრემიის ლაურეატი სხვადასხვა არგში, მათ შორის იყო პირველი ქალი ეკონომიკის პრემიის ლაურეატი ელინორ ოსტრომი.
წელი | ფოტო | ლაურეატი | ქვეყანა | კატეგორია | გამართლება | |
---|---|---|---|---|---|---|
1903 | მარი სკლოდოვსკა-კიური | საფრანგეთი | ფიზიკა | «ექსტრაორდინარული შესაძლებლობების აღიარების ნიშნად, რაც მათ პროფესორ ანრი ბერკელის მიერ მიგნებული რადიაციული მოვლენების თავიანთ ერთობლივ კვლევებში აღმოაჩინეს. | ||
1905 | ბერტა ფონ ზუტნერი | ავსტრია-უნგრეთი | მშვიდობა | მშვიდობის საერთაშორისო ბიუროს საპატიო პრეზიდენტი, ბერნი, შვეიცარია.. | ||
1909 | სელმა ლაგერლეფი | შვედეთი | ლიტერატურა | «კეთილშობილი იდეალიზმის, ცოცხალი წარმოსახვისა და სულიერი აღქმისათვის.» | ||
1911 | მარი სკლოდოვსკა-კიური | საფრანგეთი | ქიმია | «რადიუმისა და პოლონიუმის აღმოჩენისათვის» | ||
1926 | გრაცია დელედა | იტალია | ლიტერატურა | «მისი იდეალისტურად შთაგონებული წიგნებისათვის, სადაც პლასტიკური სიზუსტით აღიბეჭდა მის კუნძულზე მიმდინარე ცხოვრება და კიდევ იმ ღრმა თანაგრძნობისათვის, რომლითაც ის ადამიანთა პრობლემებს წყვეტდა.» | ||
1928 | სიგრიდ უნსეტი | ნორვეგია | ლიტერატურა | «უპირველეს ყოვლისა შუა საუკუნეების ჩრდილოეთის ცხოვრების კოლორიტული აღწერისათვის» | ||
1931 | ჯეინ ადამსი | აშშ | მშვიდობა | სოციოლოგი; საერთაშორისო ორგანიზაციის ქალთა საერთაშორისო ლიგა მშვიდობისა და თავისუფლებისათვის პრეზიდენტი. | ||
1935 | ირენ ჟოლიო-კიური | საფრანგეთი | ქიმია | «ახალი რადიოაქტიული ელემენტების სინთეზირებისათვის» | ||
1938 | პერლ ბაკი | აშშ | ლიტერატურა | «ჩინეთში გლეხის ცხოვრების მდიდარი და ჭეშმარიტად ეპიკური აღწერილობებისა და ბიოგრაფიული შედევრებისათვის» | ||
1945 | გაბრიელა მისტრალი | ჩილე | ლიტერატურა | «ლირიკული პოეზიისათვის, რომელიც შთაგონებული ძლიერი ემოციებით, თავისი სახელი გახადა სიმბოლო ლათინური ამერიკის ისეალისტური მისწრაფებებისა.» | ||
1946 | ემილი ბოლჩი | აშშ | მშვიდობა | ისტორიის ყოფილი პროფესორი და სოციოლოგი; საერთაშორისო ორგანიზაციის ქალთა საერთაშორისო ლიგა მშვიდობისა და თავისუფლებისათვის საპატიო პრეზიდენტი. | ||
1947 | გერტი კორი | აშშ | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «მისი კათოლიკური კონვერსიებისათვის გლიკოგენიа» | ||
1963 | მარი გეპერტ-მაიერი | აშშ | ფიზიკა | «ბირთვის გარსის სტრუქტურის აღმოჩენისათვის» | ||
1964 | დოროთი ჰოჯკინი | დიდი ბრიტანეთი | ქიმია | «მნიშვნელოვანი ბიოქიმიური ნივთიერებების რენტგენული მეთოდებით მისაღებობის განსაზღვრისათვის">The Nobel Prize in Chemistry 1964. ნობელის ფონდი. ციტირების თარიღი: 2008-10-16. | ||
1966 | ნელი ზაქსი | შვედეთი | ლიტერატურა | «გამორჩეულად ლირიკული და დრამატული ნამუშევრები, რომლებიც ახდენენ ისრაელის ბედის ინტერპრეტაციას» | ||
1976 | ბეტი უილიამსი | დიდი ბრიტანეთი | მშვიდობა | ჩრდილოეთ ირლანდიაში მშვიდობისათვის მოძრაობის დამაარსებელი (ინგლ. Northern Ireland Peace Movement) | ||
1976 | მეირიდ კორიგანი | დიდი ბრიტანეთი | მშვიდობა | ჩრდილოეთ ირლანდიაში მშვიდობისათვის მოძრაობის დამაარსებელი (Northern Ireland Peace Movement) ). | ||
1977 | როზალინ სასმენ იელოუ | აშშ | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «პეპტიდური ჰორმონების რადიოიმუნური შემუშავებისათვის» | ||
1979 | დედა ტერეზა | ინდოეთი | მშვიდობა | «ქველმოქმედების მისიონერების» ლიდერი, კალკუტა. | ||
1982 | ალვა მიურდალი | შვედეთი | მშვიდობა | ყოფილი მინისტრი; დიპლომატი; მწერალი. | ||
1983 | ბარბარა მაკ-კლინტოკი | აშშ | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «მობილური გენეტიკური ელემენტების აღმოჩენისათვის». | ||
1986 | რიტა ლევი-მონტალჩინი | იტალია | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «ნერვთა ზრდის ფაქტორების აღმოჩენისათვის». | ||
1988 | გერტრუდ ელიონი | აშშ | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «ფარმაკოლოგიაში მნიშვნელოვანი პრინციპების აღმოჩენისათვის» | ||
1991 | ნადინ გორდიმერი | სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა | ლიტერატურა | «მისი ბრწყინვალე ეპიკური წერილებისათვის რომელსაც, ნობელის სიტყვით დიდი სარგებელი მოაქვს კაცობრიობისათვის» | ||
1991 | აუნ სან სუ ჩი | მიანმარი | მშვიდობა | «მისი დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების არაძალადობრივი ბრძოლისათვის» | ||
1992 | რიგობერტა მენჩუ | გვატემალა | მშვიდობა | «იმ მუშაობის აღიარების ნიშნად, რასაც იგი აწარმოებდა მკვიდრი მოსახლეობის სოციალური სამართლიანობისა და ეთნო კულტურულ შერიგების კუთხით» | ||
1993 | ტონი მორისონი | აშშ | ლიტერატურა | «მას, ვინც რომანებში შორსმხედველობითა და პოეტურობით გამოირჩევა და ამერიკული რეალობის უმნიშვნელოვანეს ასპექტებს აცოცხლებს.» | ||
1995 | ქრისტიანა ნიუსლაინ-ფოლჰარდი | გერმანია | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «ადრეული ემბრიონოგენეზის გენეტიკური კონტროლის შესახებ მათი აღმოჩენისათვის» | ||
1996 | ვისლავა შიმბორსკა | პოლონეთი | ლიტერატურა | «იმ პოეზიისათვის, რომელიც ისტორიულ და ბიოლოგიურ კონტექსტს ირონიული სიზუსტით აძლევს საშუალებას გამოვიდეს სინათლეზე ადამიანური რეალობის ფრაგმენტებში.» | ||
1997 | ჯოდი უილიამსი | აშშ | მშვიდობა | «მისი მუშაობისათვის ქვეითსაწინააღმდეგო ნაღმების აკრძალვისათვის» | ||
2003 | შირინ ებადი | ირანი | მშვიდობა | «მისი ძალისხმევისათვის დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების საქმეში. იგი თავის ყურადღებას ამახვილებდა ძირითადად ქალებსა და ბავშვებზე» | ||
2004 | ელფრიდე იელინეკი | ავსტრია | ლიტერატურა | «მისი გმირებისა და ანტიგმირების, რომანებში იქნება თუ პიესებში, იმ მუსიკალობისათვის, რომელიც განსაკუთრებული ლინგვისტური დარტყმით ახდენს ზეგავლენას საზოგადოებრივ კლიშეებზე და ხელისუფლებისადმი მათ მორჩილებაზე» | ||
2004 | ვანგარი მაატაი | კენია | მშვიდობა | «მისი წვლილისათვის მდგრადი განვითარების, დემოკრატიის და მშვიდობის საქმეში» | ||
2004 | ლინდა ბაკი | აშშ | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «ოდორანტის რეცეპტორისა და სენსორული სასუნთქი სისტემის აღმოჩენებისათვის». | ||
2007 | დორის ლესინგი | დიდი ბრიტანეთი | ლიტერატურა | «„ქალური გამოცდილების ეპოსის“ შექმნისთვის» | ||
2008 | ფრანსუაზ ბარე-სინუსი | საფრანგეთი | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსის აღმოჩენისათვის». | ||
2009 | ელიზაბეტ ბლეკბერნი | ავსტრალია | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «ქრომოსომების ტელომერებით და ფერმენტების ტელომერაზებით დაცვის მექანიზმების აღმოჩენისათვის». | ||
2009 | კეროლ გრეიდერი | აშშ | ფიზიოლოგია და მედიცინა | «ქრომოსომების ტელომერებით და ფერმენტების ტელომერაზებით დაცვის მექანიზმების აღმოჩენისათვის». | ||
2009 | ადა იონათი | ისრაელი | ქიმია | «რიბოსომის ფუნქციისა და სტრუქტურის კვლევისათვის» | ||
2009 | ჰერტა მიულერი | გერმანია, რუმინეთი | ლიტერატურა | «მას, ვინც პოეზიაში თავისი კონცენტრირებულობით და პროზაში სიწრფელით დაჩაგრულთა პეიზაჟებს ქმნის პოეზიაში» | ||
2009 | ელინორ ოსტრომი | აშშ | ეკონომიკა | «ეკონომიკური ორგანიზაციის დარგში კვლევებისთვის» | ||
2011 | ელენ ჯონსონ-სირლიფი | ლიბერია | მშვიდობა | „ქალთა უსაფრთხოებისა და მათი მშვიდობის მშენებლობაში სრულფასოვანი ჩართვისათვის არაძალადობრივი ბრძოლის გამო“. | ||
2011 | ლეიმა გბოვი | ლიბერია | მშვიდობა | „ქალთა უსაფრთხოებისა და მათი მშვიდობის მშენებლობაში სრულფასოვანი ჩართვისათვის არაძალადობრივი ბრძოლის გამო“. | ||
2011 | ტავაკულ კარმანი | იემენი | მშვიდობა | „ქალთა უსაფრთხოებისა და მათი მშვიდობის მშენებლობაში სრულფასოვანი ჩართვისათვის არაძალადობრივი ბრძოლის გამო“. | ||
2013 | ელის მანრო | კანადა | ლიტერატურა | თანამედროვე მოთხრობის ოსტატი | ||
2014 | მეი-ბრიტ მოსერი | ნორვეგია | მედიცინა და ფიზიოლოგია | ხელი შეუწყო იმის გაგებას, თუ როგორ ქმნის ტვინი „ჩვენი გარემომცველი სივრცის რუკას და როგორ ვახერხებთ კომპლექსურ გარემოში ორიენტაციას.“ | ||
2014 | მალალა იუსაფზაი | პაკისტანი | მშვიდობა | ბავშვებისა და ახალგაზრდების უფლებების დარღვევის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის. | ||
2015 | ტუ იუიუ | ჩინეთი | ფიზიოლოგია ან მედიცინა | მალარიის მკურნალობის ახალი გზების აღმოჩენისათვის | ||
2015 | სვეტლანა ალექსიევიჩი | ბელარუსი | ლიტერატურა | მისი პოლიფონიური ტექსტებისთვის, რომლებიც ჩვენი დროის განსაცდელისა და მხნეობის მონუმენტია | ||
2018 | დონა სტრიკლენდი | კანადა | ფიზიკა | ჩირპირებული იმპულსების გაძლიერების მეთოდის შექმნისთვის | ||
2018 | ფრენსის არნოლდი | აშშ | ქიმია | ფერმენტების ინჟინერიაში მიმართული ევოლუციის გამოყენების პიონერობისათვის | ||
2018 | ნადია მურადი | ერაყი | მშვიდობა | სექსუალური ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლისათვის | ||
2018 | ოლგა ტოკარჩუკი | პოლონეთი | ლიტერატურა | ნარატიული წარმოსახვისთვის, რომელიც ენციკლოპედიური მონდომებით ასახავს საზღვრების კვეთას, როგორც ცხოვრების ფორმას | ||
2018 | ესთერ დიუფლო | აშშ | ეკონომიკა | მსოფლიოში სიღარიბესთან ბრძოლაში ექსპერიმენტული მიდგომებისთვის | ||
2020 | ანდრეა გეზი | აშშ | ფიზიკა | ჩვენი გალაქტიკის ცენტრში სუპერმასიური კომპაქტური ობიექტის აღმოჩენისათვის | ||
2020 | ემანუელ შარპანტიე | საფრანგეთი | ქიმია | „გენომის რედაქტირების“ მეთოდის შემუშავებისთვის | ||
2020 | ჯენიფერ დუდნა | აშშ | ქიმია | „გენომის რედაქტირების“ მეთოდის შემუშავებისთვის | ||
2020 | ლუიზა გლიუკი | საფრანგეთი | ლიტერატურა | მისი შეუცდომელი პოეტური ენისთვის, რომელიც უნივერსალურს ხდის ინდივიდუალურ ეგზისტენციას | ||
2021 | მარია რესა | ფილიპინები აშშ | მშვიდობა | გამოხატვის თავისუფლების დასაცავად, რაც დემოკრატიისა და ხანგრძლივი მშვიდობის წინაპირობაა | ||
2022 | კაროლინ ბერტოცი | აშშ | ქიმია | ქიმიური მეთოდების განვითარებისათვის | ||
2022 | ანი ერნო | საფრანგეთი | ლიტერატურა | გამბედაობისა და მიუკერძოებელი სიცხადისათვის, რითაც პირადი მეხსიერების ფესვებს, განდგომილობასა და კოლექტიურ შეზღუდვებს ააშკარავებს |
This article uses material from the Wikipedia ქართული article ნობელის პრემიის ქალი-ლაურეატები, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). შინაარსი წარმოდგენილია შემდეგი ლიცენზიით (თუ სხვა არ არის მითითებული): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ქართული (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.