Germany

Gaga kska Owcow ka Germany, 51 00 N, 9 00 E ka gaga na nniqan.

Flag of Germany
Flag of Germany-Kwoci Doicu (德國)

Germany

Gaga kska Owcow ka Germany, 51 00 N, 9 00 E ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 357,022 sq km(hangan na o Tg63)(knlbanga dxgal o 348,672 sq km, knlbangan qsiya o 8,350 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 80,722,792 hiyi.

Gaga Berlin ka pusu alang paru, jiyax 3 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Germany ga wada sugan 48% ka dxgal qpahan, 31.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 20.20% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Frank-Walter Steinmeier, pnaah hngkawas2017 idas 3 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.

Germany 
File:Coat of arms of Germany.svg-Kwohwey.(國徽)
Germany 
File:EU-Germany.svg-Ida nkiya lnglingay.(自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Germany

Gaga kska Owcow ka Germany, 51 00 N, 9 00 E ka gaga na nniqan.

Doicu ryeynpang konghoko Ngalan dha Toko lmawa (kari Doicu: Deutschland), wamniq tukcka iril Oco na qnhlangan pnwaya ryeynpang gikay konghocu, pnuda  pnspuwan 16 pang, sotu mi knbering bay Alang mkbrnux ka Porin. Knlbangan tndxral qnhlangan u 35.7 knbkiyan pinghwang kongri, knthyaqan tuhunac mi tudaya u 876 kongri, knthyaqan tunarac mi tuiril u 640 kongri, peyyah tudaya ka Peyhay mi Porotihay mslutuc dhuq tuhunac ka ddwiyaq Aarpeysu, muxul ka kkarac, tura bay pnsnakan dha ka srwasaw mi rbawan mi krpuhan mi misan. 8,142 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq ka Doicu, kiya ka knhbaraw bay kana qnhlangan Oco, kiya u tudha knhbaraw nyahan thdil kana jeynseykay uri, msnul Amirika. Kari Doicu pa mniq kcka Oco u kari hbaraw bay sediq rmngaw na kari tnpusu. Mndungus bay bungka Doicu mi niqan bay nrunan na jeynseykay quri so ssalu sapah mi meysu, ingaku, coswey mi eyga, bungka yican u Rawcng ka pusu bay mpririh, kiya mi kana bay qnlhangan kongyeyn mi ida nkiya kongyeyn u niqan hmrinas mkbkuy.           

Rikisi(歷史)

Hwasu knari dha Mawo yeynjn syahoku hwasu u ptura qulung bay niqan 600,000 kngkawas cida daw tna niqan sediq rudan cbiyaw ka mniq Doicu hini. Kndadax kcka Soningkn meykwang u wada sndiyal turu sbrangan 380,000 kngkawas cbiyaw, kiya ka mncbiyaw bay mi mndungus bay qqiya ddiyun umaduk. Mniq yayung Nianto sndiyal tukingal uxay sediq jidayi saya jnrey hwasu, wada ngalan sediq Niantota tmhangan. Hwasu Niantota pa yabay niqan dalih 40,000 kngkawas rikisi. Msdalih Umu ka kcka bling dwiyaq Suwapncuro u niqan nniqan mntna kngkwasan syeyntay jnrey uri, kiya knkana ka 42,000 kngkawas brah cida ka qalux buc mi lubu iyuk waqic Mongma, kiya ka beytaq saya knama bay knriyan lubu; 40,000 kngkawas brah cida u rayung sediq tapingci ka klaun bay kana jeynseykay knrudn bay ndanan smquri uka kdkaran kari; beytaq saya 35,000 kngkawas brah cida u Hworohuyarsweynas kiya ka knrudan bay smquri hniyuwan sediq uka kdkaran kari. Neypura singsyangpan mniq msdalih Sakosn-Anhat na Neypura knriyan, kiya ka Oco cingtong jitay qqiya bungka snalu dong, wada pniqan kcka bnkuwan Ryeynhoko cyawkowen pnsliyan seykay ciyi kluwanan.

Ti-ri(地理)

Spuda pnsnakan nniqan Doicu pa wa mniq tuiril Oco mi tukcka Oco, tudaya u mslutuc Tanmay, tunarac u msqapah Poran mi Cyeyko, tunarac hunac u msdalih Awtiri, tuiril hunac quri hunac ka Jweysu, tuiril u msupu Hwaransi mi Rusnpaw msupu tnuayus Pirisu, tuiril daya u mksipaw Horan. Tndxral u to bay so peywey 47° dhuq 55°, tongcing u wa mniq iyax 5° dhuq 16° na hiya. Tudaya Doicu pa mquri Peyhay, tunarac daya balay daya pa mquri Porotihay, msupu Awtiri mi Jweysu tnuayus, msdalih tuturu knbeyring langu qsiya Oco Potng. Kana bay knrbangan tndxral Doicu pa 357,021 pinghwang kongri (137,847 pinghwang ingri), kiya knkana ka 349,223 pinghwang kongri (134,836 pinghwang ingri) tnddxral mi 7,798 pinghwang kongri (3,011pinghwang ingri) tnqqsiya, kiya ka qnlhangan tu7 knbeyhing knrbangan tndxral Oco mi kana jeynseykay u tu62 knbeyhing knrbangan tndxral qnlhangan.

Knkarac (氣候)

Germany 
Rbawan cid msdalih Roreyray ka mkuayu Rayin.

Hbaraw bay nniqan Doicu u wada yahan dmudul tuirl bwihur, mnWentay hayyangsing knkarac. Knkarac nniqan hini pa alaw ka Mosiko nwanryo u mquri tudaya ka Tasiyang pyawryo, kiya ka wada muxul hari, kimi nwanryo niyi u wada pkmuxul qsiya ucilung mi quri tudaya ucilung mi ucilung ssiyaw na hiya.

Knkawas qnyuxan qsiya ka Doicu pa 789 kongri (31 ingcun), uka mndungus bay knkarac kndnguwan. Ini so kskuy bay ka misan, muxul ka rbawan, hmrinas 30°C ka kntlxan (86°F).

Germany 
Krpuhan ka mkngahu ucilung Syuartotaw
Germany 
Srwasaw ka Ryunapaw Sunan sspriq bbrnux
Germany 
Misan ka dudux ddwiyaq Cukohong

Tunarac Doicu u mnTarusing knkarac, mskuy bay ka misan, muxul ka rbawan, knttu muda knbbaraw diyax kndnguwan. Nniqan tukcka mi tuhunac Doicu pa Hayyangsing knkarac mi Tarusing knkarac kwotutay, tuhunac bay ka ddwiyaq Aarpeysu u mskuy hari kiya, tukcka Doicu na nniqan daya u mnLmiqu knkarac, mskuy bay mi kari bay quyux.

Kndkilan(生態)

King tyaw ka pawyurey mpahung qqdiraw, kiya ka qqduda pnskrayan qnhlangan Doicu.

Tndxral Doicu pa psdkanan dha kndkilan cyuyu, kiya ka Oco-Mrimax qqhuni lmiqu Ticonghay mi tunarac daya Tasiyang Tarupong hayayang kndkilansi. Mniq kngkawas 2008 cida, Tndxral Doicu pa wa sduwi sqpahun ppwalang ka dxral (34%), dxral phman qqhuni (30.1%) ka pusu na bay, thiti daw ddiyun ana knuwan hwangmu cyu (13.4) mi nniqan sediq cyu, luelu (10.8%).

Ccamac mi qqhuni ka tukcka Oco qqtan balay kiya, tubil lmiqu, qhuni syang mi kiya knkana qqhuni mhhur wasaw ka pdungus llmiqu 1/3, qhuni songpo ka snbrahan phuma mi wada mrana, qhuni qulic yunsan mi lngsan ka pusu bay lipax hnyuwan nniqan ddwiyaq daya, qhuni harung mi mhhur wasaw harung u mniq dxral bnaqi mdakil. Niqan ka ou kluwanan rrwiril, pphpah, ngengiraw, quri so rriwa. Pusu bay ccamac llmiqu pa kiya knkana rqnux, boyak, miric pan, rqbux, kwan, osagi, hori.

Alang Mkbrnux(城市)

Doicu pa ou bay beyhing alang mkbrnux, niqan 11 ka kana bay bnkuwan seyhu nniqan alang mkbrnux. Knbeyhing bay tuhuycweyn ka Rayin-Ruar tuhuy cyu, kngkawas 2008 cida pa niqan 1,170 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, kiya knkana Tusaytawhu (Tudaya Rayin-Sihwariya sohu), Korong, Poang, Totomongto, Aysn, Tuyispaw, Pohong.

Cng-c(政治)

Doicu pa muda pnwaya gikay, pnwaya taygi mincu ka Ryeynpang konghoko, seyji ticu u kndadax kngkawas 1949 ka “lxan waya” cyako muda, sbrahun ka lxan waya pa kasi ka spuda Ryeynpang giying mi Ryeynpang Sanggiying hmrinas 2/3 u kiya ka pdaun. Pusu bay lxan waya pa kiya knkana jnsing cwenyeyn, psasu biyax, pnsliyan Ryeynpang cyako mi pprun mud aka hwacu.                     

Horicu(法律)

Kngkawas 1989 Ryenpang keypo hoying hwakwan.

Qnhlangan Hwasi Oru ka Doicu, kiya mi horicu tisi u dmuwi waya Roma ka pusu niya, qulung niqan so quri Juarman. Ryenpang keypo hoying ka knbaraw bay hoying Doucu, seykining quri syeyncng, dmuwi suhwa huhocweyn. Knbaraw bay hoying sitong Doicu pa mnduwa bay psasu qpahun, kcka na u Ryeynpang knbaraw hoying ka minus mi singsu ancyeyn putting pcahu hoying, kiya mi Ryeynpang knbaraw rawkong hoying, Ryeynpang knbaraw syakay hoying, Ryeynpang knbaraw keyjay hoying mi Ryeynpang knbaraw singcng hoying ka quri so knluwanan ancyeyn na puting pcahu hoying.

Sing-cng cyu(行政區)

Doicu u pnuda pnsliyan 16 pang, 16 pang ka msupu phiyu mndungus qnlhangan (Kari Doicu: Länder). Txtaxa pang u dmuwi nanaq keynpo pang, quri so ddaun nanaq pang pa niqan knbeyhing bay biyax na qmlahang. Alaw ka knlbangan tndxral mi knhbrawan sediq txtaxa pang u ini pntna kana, quri so alang mkbranux mi knbeyring tndxral ka pang u niqan pndkanan niya, kiya mi quri so Patng-Hutngpaw, Pahwariya, Heysn, Tudaya Rayin-Sihwariya mi Sakosn pa phiyu 22 ici singcng, qmlahang daun alang. Beytaq kngkawas 2013 cida, Doicu pa pnsnakan dha 402 ka keyng su ci singcngcyu, kiya ka knkana 295 keyng singcngcyu mi 107 ka su singcngcyu.

Pnluban Koci(國際關係)

Congri Ankora Mokoar mniq Hayrikntamu dmudul pnsliyan qnlhangan pata kongyey kawhonghuy.

Doicu pa wa mniq kana jeynseykay phiyu 229 cuway dayhyo ciko, kiya u pwaluk  hmrinas 190 qnlhangan pnluban waycyaw. Kngkawas 2011 cida, Doicu ka tu1 knbeyhing bay yosang cucuko Oco (can 20%) mi Ryeynhoko tu3 knbeyhing yosang cucuko (can 8%). Doicu ka Tudaya Tasiyang kongyo pnsliyan, Keyjay hoco mi pkrana pnsliyan, Pata kongyeyko pnsliyan, 20 qnhlangan citwan, Sucyey inhang mi koci hwopi cicin pnsliyan cngyeyn, knbiyax bay dmudul Oco txtaxa qnhlangan seyji uri ka Doicu, ptbku tqlahang mi anjeyng ciko.

Cyun-su(軍事)

Doicu kongcyun tayhong cantoci

Ucwang butay Doicu ka “Ryeynpang kohwang cyun”, spuda Rucyun (kiya knkana tocong butay), Haycyun, Kongcyun tuturu kluwan heytay mi Congyang iucyun, Cicu cyun (kiya knkana hocin, hwangtyey mi keyngpey dbutay) ddha knbeyring kluwanan butay pnspuwan. Ddiyun kana hbangan heytay Doicu butay ka tu9 knbeyhing kana jeynseykay, kngkawas 2015 ddiyun batay ka hbangan pa 329 ou Oyeyn, ya bay can GDP 1.2%, kntikuh balay nuyawkyo 2.0% Peyyey.

Cing-ci(經濟)

Dmuwi syakay sucang keyjay ka Doicu, mdhu bay rndingan na kongyey, niqan knklanan na bay mpqpah, knou bay kupn, uka hari ka hupay cngtu, kiya mi knbaraw bay biyax dha sbbarah. Tu3 knbeyhing cuckoo mi tubeyhing bay cingciti Oco ka Doicu; spuda koci huyryu smpu pa, kiya ka tu4 knbeyhing cingciti jeynseykay, spuda biyax mbari pingcya smpu u tu5 knbeyhing cingciti kana jeynseykay.

Huwuyey (kiya knkana ka tongsyun canyey) so quri qnlhangan kcka Doicu sngcan congcu na kongsyeyn dhuq 71%, kongyey u 28% mi nongyey u 1%. Spuda ppatas snpuwan Oco tongcicyu kngkawas 2015 idas 1, uuka qpahun ka sediq Doicu pa 4.7%, kiya ka kana qnlhangan Omong cngyeyn pa ttikuh balay na; quri so dnmbiyax uuka qpahun u 7.1%, ttikuh bay kana Omong uri. Spuda pnkla kari cingci hoco mi pkrana pnsliyan, kiya ka kana qnlhangan jeynseykay niqan bay ririh rawtong sngcan niya ka Doicu.

Ciyey(企業)

Kngkawas 2014 cida, quri so bnkuwan sangsu kojyo ingyey “Cayhu sucyey jeynseykay dmbiya na 500” bnkuwan kana kcka hiya pa, niqan 28 ciyey ka congpu phyuwan mniq Doicu. Doicu DAX cusu u pnspuwan 30 kojyo knbeyhingbay sucu Doicu ka pnsli. Nniqan bay hhangan ka koci pinpay pa kiya knkana ka Meysaytosu-Pinsu, BMW, Puma, rulu Husu, Awti, Simongcu, Anryeyn, Atitas, Pawsucyey mi DHL.

Germany 
Korong eyki kisya na ICE-3 kisya 

Cyaw-tung(交通)

Wa mniq tukcka Oco ka Doicu, kiya ka Oco tayriku pusu na bay cyawtongsu, qnhlangan niqan qnpuran bay elu cyawtongwang, qnhlangan muwaya bay knama niqan Kawsu kongru, niqan 80 kngkawas sngari rikisi da, kana bay knbbaraw na pa ya bay 1.3 knbkiyan kongri, tu6 kana jeynseykay, kiya mi ya bay niqan 70% Kawsu kongru pa uka snyakan tnbyaxan. Psnakan Ryeynpangci, Pangci mi Syangcnci tu3 ka putong kongru Doicu, dungus na snyakan tnbyaxan mriq rulu pa 100 kongri/jikang, kcka maci u 50 kongri/jikang, nniqan sapah sediq u srwanan 30 kongri/jikang balay. Wada srwanan Doicu ka otobay pa ya bay 4000 knbkiyan sngari, txtaxa sediq u 0.63 otobay (kngkawas 2008). Kngkawas nduray niyi daw, mbiyax bay muda dmudul pkhnuk kipu ka seyhu Doicu, kongcong basu u kndudul hbaraw sediq ka smkuxul mi dmuwi. Kiya mi ddeyngsya pa wisu mtmay alang mkbrnux cyatong uri da, ou bay alang mkbrnux u niqan ddaun elu ddeyngsya, kiya mi snbarah smmalu kawsu kongru ddeyngsya.

Koci(科技)

Wa mniq Alang mkbrnux Tamu ka Oco taykong kongcu congsin

20 seyki prading dhuq saya pa kana bay mnangal snadu Nopeyar ka Doicu u niqan 104 hiyi knhbrawan quri so Koswey ringyu (Wuri, Hwaswey, Sngri swey uxay daw Iswey) wada hmrusan knklanan. Niqan kingal mndungus bay cyeyko, psanak qpahun, mnduwa pskingal kari ka koyeyn tisi. Tubaraw sapah pyasan, dukuricu yeyncyo ciko, ciyey koyeyn ciko ka Doicu koyeyn tisi na tu3 knbeyhing dmkuh uruc. Kana bay tubeyhing pyasan mi sapah pyasan cwanko sweyyeyn mi dukuricu koyeyn ciko pa niqan hmrinas 300 sngari ka Doicu, mray so Mapu sweyhuy u niqan 79 ka yeyncyoso, Horawenhwohu syeyhuy u niqan 48 ka yeyncyoso, kiya mi niqan Haymuhwocu ryenhohuy, 16 qnlhangan yeyncyo congsin mi 84 ka “Ranmingtan” koyeyn ciko.

Doicu yeyncyo kayhwa na pnyahan hbangan pa niqan ka pneyyah seyhu mi niqan ka pneyyah ciyey, huyingri ciko, tubaraw pyasan, tocu ka qnhlangan nganguc, kngkawas 2013 u pspuwan kana daw 797 ou hbangan Oyeyn, 2.84% knkana qnhlangan kcka sngcan mawe Doicu. Snadu Kotohorito Weyryeyn Raypunicu kngkawas pa muda muway 10 hiyi kosweycya uxay daw sweysu yeyncyoco, knou bay hbangan u 250 knbkiyan Oyeyn, kiya ka knou bay snadu hbangan knkana jeynseykay.

Mpriwaw(旅遊)

Tu7 kana jeynseykay qnhlangan knhbrawan sediq yahan rmiwaw ka Doicu, kngkawas 2012 cida, hmrinas 3,040 knbkiyan koci mpriwaw ka mnusa Doicu. Porin ka tu3 alang mkbrnux Oco knhbaraw yahan rmiwaw. Uxay wana kiya, hmrinas 30% na sediq Doicu pa mniq nanaq qnhlangan dha msangay rmiwaw, knhbaraw bay sanan rmiwaw sediq ka Pang u Meykorunpaw-Cyeyn Mojwey. 11,116 ka syangcn Doicu pa mniq ryuyocyu pusa hangan u ya bay 4000, kiya mi 310 ka wada mangal patas pndhuwan Ryawyangti uxay daw Hayswey yucang. Kcka qnhlangan Doicu mi koci ryuyo quri dnlulan na GDP pa dhuq 432 oku Oyeyn; niqan pnluban na quri knkana neyho, qqpahun mpriwaw u 4.5% ka GDP, kiya mi wada pdungus 200 knbkiyan qqpahun (kiya knkana mpqpah na 4.8%).

Syakay(社會)

Germany 
Knhbrawan hiyi sediq knrana cyusutu Doicu (kngkawas1800 dhuq kngkawas 2010)

Knhbrawan hiyi sediq(人口)

Spuda patas snpuwan jnko puca kngkawas 2011, knhbrawan hiyi sediq Doicu pa ya bay 8,020 knbkiyan hiyi sediq, dhuq kngkawas 2015 idas 6 diyax 30 cida daw wada mkala dhuq 8,150 knbkiyan hiyi sediq, dhuq kngkawas 2015 idas 12 diyax 31 daw hmrinas 8,190 knbkiyan hiyi sediq. Doicu ka knhbaraw bay sediq kana qnhlangan Omong, mniq Oco daw tu2 knhbaraw hiyi sediq ( wa mniq bukuy Orosiya), tu16 knhbaraw hiyi sediq kana jeynseykay. Quri so jnko mitu u 227 sediq/pinghwang cyeynmi ( 558 sediq/pinghwang ingri). Congyuci kndusan u 80.19 kngkawas (snaw u 77.93 kngkawas; qridin u 82.58 kngkawas). Kana bay sngyuryu u txtaxa qridin tmlaqi 1.41 laqi (snpuwan kngkawas 2011), kiya ka cngcangryu ya bay 0.833%, puting bay hiti knkana jeyngseykay. Kndadax kkngkawas 1970 prading, mrana ka wada mrdang sediq mi mntuting laqi rabu, binaw kndadax kkngkawas 2010 daw sngyuryu mi sediq qnhlangan icil mniyah thdil pa wada mkala, mnuda mndungus cyawyu ka knhbaraw sediq mneyyah thdil u wada mrana.

Germany 
Doicu ka tu2 mneyyah thdil qnhlangan icil kana jeynseykay 

Mneyyah thdil ka qnhlangan icil (移民)

Kngkawas 2014 cida, 8,100 knbkiyan hiyi sediq Doicu pa niqan dalih 700 knbkiyan hiyi sediq ka uka koci Doicu, kcka na hiya pa 96% ka mniq tuiril Doicu, to bay so wa mniq alang mkbrnux.

Snlhayan snhiyan(宗教)

Kndadax kngkawas 1871 phiyu qnlhangan beytaq saya, niqan dlih 2/3 ka Sincyatu mi 1/3 ka Roma Teynsukyo sinjya, kiya mi niqan ini khbaraw ka llutuc Yodaya minjoku. Niqan ka duma ini pntna snhiyan uri, binaw ini balay khbaraw kiya. Babaw kngkawas 1945 daw, wada kndudul knpriyux ka snhiyan dha Doicu, alaw ka sediq tnhdilan mi wada kndudul knou kluwanan ka Sito, kiya miTongto u muru dndulan cngco seyhu mi knkana na u mquri uka snhiyan. Wada pskingal ka Tongto mi Sito daw, lmutuc ka knou kluwanan.

Spuda snpuwan jnko puca kngkawas 2011 Doicu, Kiristokyo ka tu1 knbeyhing bay snhiyan Doicu, kana sinjya pa 66.8% knkana sediq qnhlangan. Kcka knkana knhbaraw sediq pa 31.7% ka pkla kari snluhay snhiyan Sincyaw, kiya knkana ka Doicu huinhuy (30.8%) mi Pnrhulan Mtrawah (0.9%), kiya mi 31.2% ka snluhay snhiyan Roma Teysukyo. Cngcyaw sinjya knkana 1.3%, Yodayakyo sinjya knkana 0.1%, sinjya snhiyan icil na u knkana 2.7%. Kngkawas 2014 cida, sinjya Teynsukyo u dhuq 2,390 knbkiyan (Knkana sediq 29.5%), sinjya Huinhuy ka 2,260 knbkiyan (knkana sediq 27.9%). Pnrhulan ddha niyi pa kawas kawas wada kndudul mlih ka sinjya.

Germany 
Omong cngyeyn quri so knklanan dha kari Doicu (kngkawas 2010)

Kari(語言)

Kari Doicu ka ddiyun kari seyhu Doicu mi pusu bay kari kklaun dha, kiya ka ddiyun kari 24 qnhlangan Omong uri, kiya ka kari sduwi qmpah 3 Oco ryeynmong cuweyhuy uri. Kari Doicu ka kcka Oco ryeynmong tuq kari knhbaraw bay sediq dmuwi, pusu kari dmuwi u ya bay dhuq 1 oku knhbaraw.

Kari snrwanan Doicu pa kiya knkana ka kari Tanmay, kari Tiyi Doicu, kari Sopu, kari Romu mi kari Huysuran, kiya mi wada qlhangun Oco cyuyu uxay u kari sawsu minjoku syeyncang. Knhbaraw bay sediq dmuwi ka kari tnhdilan pa kari Tuarci, kari Kuto, kari Poran, kari nniqan Paarkan mi kari Orosiya. Taywca syeysu 67% ka kongmin Doicu u malu dmuwi kingal kari icil mpprngaw, kiya mi niqan 27% ka mkla dmuwi 2 kluwannan kari uxay u hmrinas 2 kluwanan kari qnlhangan icil muda mpprngaw.

Kyoiku(教育)

Mpqlahang kyoiku Doicu pa pusu na bay u txtaxa Pang seyhu ka seykining. Ini pkixi ppuyas ka kyoiku llaqi ttiring u 3 dhuq 6 kngkawas ka laqi ttiring u sptrawah kiya, kiya mi bukuy daw kasi ka qulung bay dhuq muyas 9 kngkawas ka yiwu kyoiku. Tulxan kyoiku u lmutuc 4 dhuq 6 kngkawas. Tkcka kyoiku u spuda ini pntna cyawyu cipyey psnakun 3 kluwanan pnsltudan sapah pyasan: Weri kcka pyasan, ppyasun llaqi niqan knkla pndungus kyoiku mi psramal muyas tubeyhing pyasan; Suko kcka pyasan ka tukcka cngtu laqi muyas kiya, 6 kngkawas ka pyasun; cukan pyasan ka spuyas dungus cuyey koiku. Congho kcka pyasan (Gesamtschule) spdkanun ka kcka kyoiku.

Swangkuy kyoiku (Duale Ausbildung) sitong trahuc ka cisu cuke cngming mi sweysu sweyri so pntnaun balay. Mniq so niyi trahuc cicu, tumal cuyey kyoiku ka laqi muyas pa malu mniq kojyo uxay u sapah pyasan pnhiyu qnhlangan muda smluhay. So niyi uuda u wada sqrasun balay, kiya mi hbaraw qnhlangan jeynseykay u dmuwi so niyi uri.

Tubeyhing pyasan Doicu ka kongkong ciko, pnsltudan pa ana ini buway hbangan muyas ka laqi muyas. Mtmay tubeyhing pyasan u kasi ka muda tukcka pyasan huykaw (Abitur), binaw spuda Pang, sapah pyasan mi laqi muyas niqan nanaq ka uuda na uri. Ini ngali pila kyoiku u quri so laqi muyas koci pa sptrawah uri, so niyi u kndudul luhay muda. Spuda kngkawas 2014 OECD pkla kari, Doicu ka koci slhayan tu3 knbeyhing muti qnhlangan.

Germany 
Rupeyko Bwihur Utux hurico, pnhiyu kngkawas 1286

Iryaw weysng(醫療衛生)

Rupeyko Bwihur Utux hurico, pnhiyu kngkawas 1286, kiya ka pnrdingan byoingsaya. Huriso sitong Doicu pa malu tbrnahun mhraw tukcka seyki. Doicu saya u dhuq dmuwi kana jeynseykay knbsyaqan bay cweynmin iryaw pawcyeyn tisi, pneyyah kkngkawas 1880 Awto Hong Pisumay na syakay smmalu waya. Kndadax kkngkawas 1880 prading, kayke mi smmalu waya pawcng ipaw tisi na sptna. Saya pa sediq Doicu u cyeynkang pawsyeyn ka spuda hwating ipaw hwangan hukay, kiya mi tukubeycu tyawkwan u malu sduwi duma cyunti dmuwi tntaxa sediq ipaw hwangan. Spuda ppatas bntasan Sucyey weysng cucu, dhuq kngkawas 2013 cida, Doicu ipaw sitong 77% ka seyhu muda muway, 23% ka txtaxa hiyi sediq muway. Kngkawas 2015 cida, ddiyun hbangan kana pqita narux Doicu pa knkana kokomin sngcan congcu 11%. Kndusan kngkawas snaw mi qridin Doicu pa 77 kngkawas mi 82 kngkawas, tu20 knkana jeynseykay; mndungus bay mtuting ka laqi rabu mi ini hari qhuqil mntuting, ya bay 0.4%.

Bungka(文化)

Bung ka Doicu mniq snhiyan mi nbabaw dxral cngmyeyn u wada runan Oco pusu bay sucaw mi cyuncong undo ka smnlanan. Alaw ka wensweycya mi cosweycya so tuiril bungka u knbeyhing bay pkmalu susyang kongsyeyn, mniq rikisi ka Doicu pa ngalan dha “Qnlhangan sediq mpsalu uyas mi susyangcya” ka Doicu uri.

Ingaku(音樂)

Hbaraw bay nniqan hhangan jeynseykay mpsalu uyas kutyeyn ingaku pa kndadax Doicu. Titoriko Pukosutohuto smnalu kwanhongcin cingcangcyu, wada dmudul knkana Yohani Saypasutian Paho mi Kearawawke Horitorisi Hongtoar uri ka Paroko cida pusu bay snpruwan mpsalu uyas. Mntuting Awkesupaw ka Awpoto Mocato mniq Saarsupaw mptusa syawticin mi mptusa laqi muyas cida wada pstutuy spruwan bay ingakucya kana jeynseykay uri-Woarhukang Ymatousu Mocato. Rutoweysi Hwan Peytohun ka kutyeyn cuyi mi langman cuyi ingaku kwotuci na pusu bay sediq. Kaar Mariya Hong Weypo mi Huyrikosu Mongtoar song mniq langman cuyi hana prading cida panyeyn pusu bay dndulan niya uri. Ropoto Suman mi Yohani Neys Poramus u wada na danan pkrana ka langman cuyi. Rica Hwakena na kecyu u niqan bay hhangan. Rica Sutoraws ka langman cuyi wanci mi syeyntay cawci sediq mpdudul uri. Kaarhayincu Sutoko Hawsn mi Hans Cimo u 20 seyki mi 21 seyki niqan bay knkla smmalu uyas.

Meysu(美術)

Doicu hwacya quri tuiril ndanan meysu na pkrana muda beyhing bay dnlulan niya. Aarpureyto Tyolo, tiping Hans Hwoarpayin, Matiyas Keryuneywaarto mi rudan Rukas Koranaho ka wenyi husing cicyeyn cnhdilan bay yisucya Doicu. Piteyro Poro Rupns mi Yohani Paputisto Cimoarman (Paroko), Kaspa Tawey Horitorisi mi Kaar Spicuweyke (langman cuyi), Makos Ripoman (insyang pay) mi Makos Ensto (Cawsyeynsu cuyi) uri ka mniq txtaxa suci niqan cnhdilan hniwan niya. Awto Smito-Hwohuyar, Holangcu Ihuran mi Yurius Smito-Huyrin tyawsocya uri ka mniq puting hiti 19 seyki dhuq 20 seyki pnrdingan mnuda beyhing bay knmalu ndanan dha yisu Doicu.

Smmalu ssapah(建築)

Doicu mniq quri so smmalu ssapah uniqan balay knmalu ndanan dh aka Karorin mi Awtohongke, ddha niyi ka dmpwela bay smmalu sspah quri romansu. Tukcka seyki reyngga ketosu hongke uri pa pnrdingan Doicu. Mniq wenyi husing mi Paroko suci, Doicu uri u mnrana quri tihwangsing hongke (mntna so Weysi wenyi husing mi Terestngparoke). Paroke suci na niqan bay hhangan smmalu ssapah ka knkana Mateus Tanniar Popeyarman, Patasa Nyoman, Keawarke Wencesraws Hong Kenopostohu mi Asamu mntswayi. Weysopurun pay dmudul 18 seyki Nante na huyni smnluwan ssapah hongke. Klelu Sangsuwapnparoke pa, tyawswocya Yohani Misyaayar Huysitemeyyey, Huynicyang mnswayi Yohani Paputisute Cimoarman u ou bay knmalu ndanan dha. Ssapah dha sediq Doicu pa dmuwi niqan bay hhangan mukucya (Fachwerk) pnsltudan, ini pntna ka alang nniqan roko pa ini nanaq pntna ka tukubeycu na uri.

Germany 
Mnswayi Kerin pa pssli mi smalu patas Doicu ryosing na mincyeyn pnngalan kari

Wenswey mi Ceswey(文學與哲學)

Wenswey rikisi pa malu tbrnahun dhuq cong seyki, kiya ka cwocya Waarte Hung Te Hukearweyte mi Woarhuramu Hung AySnpahe. Niqan bay hhangan ka Doicu cocya pa niqan Yohani Woarhukang Hong Kete, Horiterisi Sile, Ketehuoarte Ayhuraymu mi Tayawtwoar Hongtana. Mnswayi Kerin pa pssli mi smalu patas Doicu ryosing na mincyeyn pnngalan kari. Wada dha spkla jnseykay ka Doicu mincyeyn pnngalan kari. Ddha dha hiyi pa spuda dha rikisi ka pusu rdingan muda pssli mi mku matas knkingal ini pntna kluwanan kari Doicu, kiya ka “Jiteyng Doicu” (Deutsches Wörterbuch;splawa dha “Jiteyng Kerin” uri) ; pnrdingan kngkawas 1833 cida, tumntxan mnhdu smalu matas u kngkawas 1854.

Germany 
Wa mniq Poang ka congpu hhnang Doicu.

Meyti(媒體)

Knbeyhing bay kwocimeyti ciyeyn ka Peytasuman, Akesayar Supurinke citwan mi Purosipnsateayinsu cwanmey. Tesinse ka niqan bay ririh na meyti ciko uri. Treybi sucang Doicu pa kbeyhing bay kana Oco, ya bay niqan 3,800 knbkiyan sapah pa niqan treybi, dalih 90% tnsapah Doicu ka niqan wasil treybi mi weysing treybi, malu slutuc kongkong ini ngali hbangan mi qqtaun trybi sangyey pngtaw. Hmrinas 500 ka kongkong mi ntxtaxa sediq pradiyo teynday, Hnang Doicu ka pusu bay treybi skari tuicil mi msobay pradiyo. Pradiyo qnlhangan Doicu ka Doicu Pradiyo, Doicu kongkong pradiyo ryeynmong ka seykining tihwang huwu.

Eyga(電影)

Eyga Doicu pa mquri knklanan mi yisu u niqan beyhing bay brihan ndan dha. Smnalu dha eyga mnswayi Skratanohuski u mniq kngkawas 1895 cida muda pusa eyga spqita kana sediq. Wa mniq ssiyaw Porin niqan hhangan ka Pocutan Papeyarpaw seingpong u pnhiyu kngkawas 1912, kiya ka tukingal knbeyhing bay qnpringan mpsalu eyga. Saya daw knbeyhing bay qnpringan mpsalu eyga kana Oco. Hana bay prading pa eyga Doicu pa wada knbeyhing bay dndulan na Doicu pyawsyeyn cuyi, quri so rmirih dha pa kiya knkana ka Ropote Weyen mi Horiterisi Weyryeyn Muarnaw. “Tatuhuy” (kngkawas 1927) na Horirang ka tukingal hicyo bay khwan eyga. Kngkawas 1930 Yoseyhu Hong Stanpoko ka na cutaw tu1 skari Doicu niqan hnang eyga “Tumkarac snkulan Utux Baraw”, Marin Tayteri ka muda cuyeyn. Na Rayni Rihunstaar ka eyga snrdingan eyga meyswey na snbrahan, niqan hhangan snalu na pa “Mbiyax ka mdhu lnglungan”.

Mmahun mi uupun(飲食)

Quri so mmahun mi uuqun Doicu pa ini nanaq pntna nniqan alang u ini nanaq pntna ka mmahun mi uuqun uri, binaw msdalih ka nniqan alang pa niqan ka mntna na uri (mray so tuhunac ka Pahwariya mi Suwapn na waya mmahun mi uuqun u mntna hari Jweysu mi Awtiri). Uuqun kwoci so pisaping, sosu, damac Cyokoku, damac Sira, Damac Intu mi wawa nduhan Tuarci; alaw niqan ini pntna txtaxa minjoku u kiya ka niqan uri, kuxul balay knhbaraw sediq.

Pang ka hicyo bay quri so uuqun Doicu. Dalih balay 600 kluwanan ka pang snalu Doicu mi 1,200 kluwanan ka kawtyeyn mi mtumun pang. Snalu dha juro Doicu pa kiya knkana Oco 1/3 ka knou niya. Kngkawas 2012 cida, Oco pa hmrunas 99% quri so siyang babuy mi hiyi rodux mi hiyi dapa pa pnyahan Doicu kana. Mniq Doicu pa syangcang u niqan mniq ana inu kiya, dalih 1,500 kluwanan, kiya knkana yocyeyn syangcang, bhuway syangcang mi kari syangcang. Kngkawas 2012 cida, yoci supping syawryang cantaw kana congsyawryang na 3.9%. 

Sinaw budo mniq ou bay alang pa prading ryosing, binaw kuxul dha balay ka sinaw qnlhangan pa ida nanaq biru niya na. Kngkawas 2012 cida mmahun biru txtaxa sediq Doicu pa 110 kongsng (24 Ingcu cyarun; 29 Meycu cyarun), mniq kana jeynseykay u mniq brah balay. Quri so tqlahang dha puwaya kndungus na sinaw biru pa malu tbrnahun dhuq 15 seyki cida.

Germany 
Doicu qnlhangan mtur boru tuy pa mniq kngkawas 2014 cida tumn4 mangal icibang pnsung mtur boru seykaypey.

Tiyu(體育)

Dalih 2700 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq Doicu ka tiyu cyurepu cngyeyn, uxay wana kiya, niqan 1200 knbkiyan hiyi sediq ka dukuricu tumal uuda tiyu. 

Doicu qnlhangan mtur boru tuy pa mniq kngkawas 2014 cida tumn4 mangal icibang pnsung mtur boru seykaypey. Mtur boru ka kuxul bay tiyu pskbiyax sediq Doicu. Qnlhangan Doicu mtur boru syeyhuy kaying pa knhbrawan hiyi u dhuq 650 knbkiyan, mniq mntna kluwanan pnssliyan u knbeyhing bay kana jyeynseykay, kiya mi tingci ppnsngan Doicu mtur boru cyaci ryeynsay pndkanan knhbrawan sediq miyax qmita psboru pa; mniq kcka cyeyncyo cuyey tiyu ryeynsya pa wa mniq tudha.

Doicu qnlhangan mtur boru pa mniq kngkawas 1954, kngkawas 1974, kngkawas 1990 mi kngkawas 2014 pa mnangal ici bang pnsngan mtur boru seykaypey, kngkawas 1972, kngkawas 1980 mi kngkawas 1996 ka mnangal ici bang Oco mtur boru cinpyawsay. Qnlhangan Doicu pa mnniq kngkawas 1974 mi kngkawas 2006 u mnuda dmudul pnsung seykaypey, mniq kngkawas 1988, kngkawas 2024 ka muda dmudul Ocinsay.    

Susang mi seykey(時尚和設計)  

Doicu seykeysu mniq syeyntay canpin seykey ringyu pa niqan bay hhangan, kcka na u Hawsu seykeysu Ruteweysi Mis Hwantero mi Porang seykeysu Tite Ramus ka rmirih niqan bay knklanan.

Qnlhangan dmudul bay susang canyey uri ka Doicu. Kngkawas 2010 Doicu hwangcuyey pa niqan dalih 1,300 ka ciyey, quli mpqpah u hmrinas 130,000 hiyi, sntkuwan hbangan u dhuq 280 oku Oyeyn. Kiya mi 44% ka canpin u ngalun cuko. Porin sucwangco mi pang mi hwangyo mawyican kngkawas u mndha muda. 

Pnyahan pnatas(參考資料)

Tags:

Germany Doicu(德國)Germany Doicu(德國)Germany

🔥 Trending searches on Wiki Taroko:

PeruLulunaGayaMornosPaul KagameMichael D. HigginsSapahPtghbhukBhangan kari oSan MarinoBanunHarungQuri gaya mdkrangHaitiEvo MoralesKerung puyaqLiberiaSudanKolinda Grabar-KitarovićVladimir PutinGuyanaNigeriaBsuringKaywayReynhekwoKunuanSri LankaPeter MutharikaHo Iat SengSeroMadaljaluTaywangNepalTurkmenistanMauritusAlang mu dgiyaq(Truku)PakawIgor DodonTerebiXi JinpingUzbekistanEthiopiaDonald John TrumpDha hidawUnited Kingdom🡆 More