Georgisk Spriik: Spriak
 Tekst üüb Fering |
Det Georgisk Spriik (üüb Georgisk: ქართული ენა kartuli ena [kʰɑrtʰuli ɛnɑ]) as det amtsspriik uun Georgien an wurt do faan amanbi 4 miljuunen lidj spreegen. At spriik hiart tu det Süüdkaukaasisk skööl faan spriiken.
Fonologii
Georgisk hee fiiw wokaalisk an 28 konsonantisk foneemen. At betuuning as uu so swak.
Konsonanten
| Labiaal | Dentaal/ Alweolaar | Postalweolaar | Welaar | Uwulaar | Glotaal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasaal | m მ | n ნ | |||||
| Plosiiw | Aspiraat | pʰ ფ | tʰ თ | kʰ ქ | |||
| Stemhaftig | b ბ | d დ | ɡ გ | ||||
| Ejektiiw | pʼ პ | tʼ ტ | kʼ კ | qʼ ~ q͡χʼ ~ χʼ ყ | |||
| Afrikaat | (aspiraat) | t͡sʰ ც | t͡ʃʰ ჩ | ||||
| stemhaftig | d͡z ძ | d͡ʒ ჯ | |||||
| ejektiiw | t͡sʼ წ | t͡ʃʼ ჭ | |||||
| Frikatiiw | stemluas | s ს | ʃ შ | x ხ | h ჰ | ||
| stemhaftig | v ვ | z ზ | ʒ ჟ | ɣ ღ | |||
| Wibrant | r რ | ||||||
| Lateraal | l ლ | ||||||
Gramatik
Georgisk hee sööwen gramatisk kaasen: noominatiif, ergatiif, daatiif, geenitiif, instrumentaal, adwerbiaal an wokatiif.
Hoodwurden
Dön miasten hoodwurden nem mä -i en aanj, man jaft at uk hoodwurden, wat mä -a, -e, -o an -u en aanj nem.
- Bispalen:
| Kaasus | კაცი k'atsi [kʼɑtsi] (maan) | ენა ena [ɛnɑ] (spriik of tong) | მთვარე mtware [mtʰvɑrɛ] (muun) | რკო rk'o [rkʼɔ] (eker) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Iantaal | Muartaal | Iantaal | Muartaal | Iantaal | Muartaal | Iantaal | Muartaal | |
| noominatiif | კაცი k'atsi | კაცები k'atsebi | ენა ena | ენები enebi | მთვარე mtware | მთვარეები mtwareebi | რკო rk'o | რკოები rk'oebi |
| ergatiif | კაცმა k'atsma | კაცებმა ḳatsebma | ენამ enam | ენებმა enebma | მთვარემ mtwarem | მთვარეებმა mtwareebma | რკომ rk'om | რკოებმა rk'oebma |
| daatiif | კაცს k'atss | კაცებს ḳatsebs | ენას enas | ენებს enebs | მთვარეს mtwares | მთვარეებს mtwareebs | რკოს rk'os | რკოებს rk'oebs |
| geenitiif | კაცის k'atsis | კაცების k'atsebis | ენის enis | ენების enebis | მთვარის mtwaris | მთვარეების mtwareebis | რკოს rk'os | რკოების rk'oebis |
| instrumentaal | კაცით k'atsit | კაცებით k'atsebit | ენით enit | ენებით enebit | მთვარით mtwarit | მთვარეებით mtwareebit | რკოთ rk'ot | რკოებით rk'oebit |
| adwerbiaal | კაცად k'atsad | კაცებად k'atsebad | ენად enad | ენებად enebad | მთვარედ mtwared | მთვარეებად mtwareebad | რკოდ rk'od | რკოებად rk'oebad |
| wokatiif | კაცო k'atso | კაცებო k'atsebo | ენავ enaw | ენებო enebo | მთვარევ mtwarew | მთვარეებო mtwareebo | რკოვ rk'ow | რკოებო rk'oebo |
Persöönelk Förwurden
| Kaasus | Ik | Dü | Hi/Hat | Wi | Jam | Jo |
|---|---|---|---|---|---|---|
| noominatiif | მე me | შენ schen | ის is | ჩვენ tschwen | თქვენ tkwen | ისინი isini |
| ergatiif | მე me | შენ schen | იმან of მან iman of man | ჩვენ tschwen | თქვენ tkwen | იმათ of მათ imat of mat |
| daatif | მე me | შენ schen | იმას of მას imas of mas | ჩვენ tschwen | თქვენ tkwen | იმათ of მათ imat of mat |
| geenitiif | ჩემს of ჩემ tschems of tschem | შენს of შენ schens of schen | იმის of მის imis of mis | ჩვენს of ჩვენ tschwens of tschwen | თქვენს of თქვენ tkwens of tkwen | იმათ of მათ imat of mat |
| instrumentaal | ჩემით tschemit | შენით schenit | იმით of მით imit of mit | ჩვენით tschwenit | თქვენით tkwenit | იმათ of მათ imat of mat |
| adwerbiaal | ჩემად tschemad | შენად schenad | იმად imad | ჩვენად tschwenad | თქვენად tkwenad | იმათ of მათ imat of mat |
| wokatiif | - | შე sche | - | - | თქვე tkwe | - |
Werben
- Bispal faan en reegelmiatig werb:
| წერა ts'era [tsʼɛrɑ] (skriiw) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| persuun | nütidj | iartidj (imperfekt) | iartidj (aorist) | konditschunaal | tukemst | perfekt | pluskwamperfekt |
| 1. iantaal | მე ვწერ me wts'er (ik skriiw) | მე ვწერდი me wts'erdi (ik skreew) | მე დავწერე me dawts'ere (ik skreew) | მე დავწერდი me dawts'erdi (ik wul/skul skriiw) | მე დავწერ me dawts'er (ik wal/skal skriiw) | მე დამიწერია me damits'eria (ik haa skrewen) | მე დამეწერა me damets'era (ik hed skrewen) |
| 2. iantaal | შენ წერ schen ts'er (dü skrafst) | შენ წერდი schen ts'erdi (dü skreewst) | შენ დაწერე schen dats'ere (dü skreewst) | შენ დაწერდი schen dats'erdi (dü wulst/skulst skriiw) | შენ დაწერ schen dats'er (dü wääl/skääl skriiw) | შენ დაგიწერია schen dagits'eria (dü heest skrewen) | შენ დაგეწერა schen dagets'era (dü hedst skrewen) |
| 3. iantaal | ის წერს is ts'ers (hi/hat skraft) | ის წერდა is ts'erda (hi/hat skreew) | მან დაწერა man dats'era (hi/hat skreew) | ის დაწერდა is dats'erda (hi/hat wul/skul skriiw) | ის დაწერს is dats'ers (hi/hat wal/skal skriiw) | მას დაუწერია mas dauts'eria (hi/hat hee skrewen) | მას დაეწერა mas daets'era (hi/hat hed skrewen) |
| 1. muartaal | ჩვენ ვწერთ tschwen wts'ert (wi skriiw) | ჩვენ ვწერდით tschwen wts'erdit (wi skreew) | ჩვენ დავწერეთ tschwen dawts'eret (wi skreew) | ჩვენ დავწერდით tschwen dawts'erdit (wi wul/skul skriiw) | ჩვენ დავწერთ tschwen dawts'ert (wi wel/skel skriiw) | ჩვენ დაგვიწერია tschwen dagwits'eria (wi haa skrewen) | ჩვენ დაგვეწერა tschwen dagwets'era (wi hed skrewen) |
| 2. muartaal | თქვენ წერთ tkwen ts'ert (jam skriiw) | თქვენ წერდით tkwen ts'erdit (jam skreew) | თქვენ დაწერეთ tkwen dats'eret (jam skreew) | თქვენ დაწერდით tkwen dats'erdit (jam wul/skul skriiw) | თქვენ დაწერთ tkwen dats'ert (jam wel/skel skriiw) | თქვენ დაგიწერიათ tkwen dagits'eriat (jam haa skrewen) | თქვენ დაგეწერათ tkwen dagets'erat (jam hed skrewen) |
| 3. muartaal | ისინი წერენ isini ts'eren (jo skriiw) | ისინი წერდნენ isini ts'erdnen (jo skreew) | მათ დაწერენ mat dats'eren (jo skreew) | ისინი დაწერდნენ isini dats'erdnen (jo wul/skul skriiw) | ისინი დაწერენ isini dats'eren (jo wel/skel skriiw) | მათ დაუწერიათ mat dauts'eriat (jo haa skrewen) | მათ დაეწერათ mat daets'erat (jo hed skrewen) |
- Bispal faan en ünreegelmiatig werb:
| ყოფნა qopna [qʼɔpʰna] (wees) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| persuun | nütidj | iartidj (aorist) | tukemst | konditschunaal | perfekt | pluskwamperfekt |
| 1. iantaal | მე ვარ me war (ik san) | მე ვიყავი me wiqawi (ik wiar) | მე ვიქნები me wiknebi (ik wal/skal weese) | მე ვიქნებოდი me wiknebodi (ik wul/ded weese) | მე ვყოფილვარ me wqopilwar (ik haa weesen) | მე ვყოფილიყავი me wqopiliqawi (ik hed weesen) |
| 2. iantaal | შენ ხარ schen char (dü beest) | შენ იყავი schen iqawi (dü wiarst) | შენ იქნები schen iknebi (dü wääl/skääl weese) | შენ იქნებოდი schen iknebodi (dü wulst/dedst weese) | შენ ყოფილხარ schen qophilchar (dü heest weesen) | შენ ყოფილიყავი schen qopiliqawi (dü hedst weesen) |
| 3. iantaal | ის არის is aris (hi/hat as) | ის იყო is iqo (hi/hat wiar) | ის იქნება is ikneba (hi/hat wal/skal weese) | ის იქნებოდა is ikneboda (hi/hat wul/ded weese) | ის ყოფილა is qophila (hi/hat hee weesen) | ის ყოფილიყო is qopiliqo (hi/hat hed weesen) |
| 1. muartaal | ჩვენ ვართ tschwen wart (wi san) | ჩვენ ვიყავით tschwen wiqawit (wi wiar) | ჩვენ ვიქნებით tschwen wiknebit (wi wel/skel weese) | ჩვენ ვიქნებოდით tschwen wiknebodit (wi wul/ded weese) | ჩვენ ვყოფილვართ tschwen wqopilwart (wi haa weesen) | ჩვენ ვყოფილიყავით tschwen wqopiliqawit (wi hed weesen) |
| 2. muartaal | თქვენ ხართ tkwen chart (jam san) | თქვენ იყავით tkwen iqawit (jam wiar) | თქვენ იქნებით tkwen iknebit (jam wel/skel weese) | თქვენ იქნებოდით tkwen iknebodit (jam wul/ded weese) | თქვენ ყოფილხართ tkwen qopilwart (jam haa weesen) | თქვენ ყოფილიყავით tkwen qopiliqawit (jam hed weesen) |
| 3. muartaal | ისინი არიან isini arian (jo san) | ისინი იყვნენ isini iqwnen (jo wiar) | ისინი იქნებიან isini iknebian (jo wel/skel weese) | ისინი იქნებოდნენ isini ikneboden (jo wul/ded weese) | ისინი ყოფილან isini qopilan (jo haa weesen) | ისინი ყოფილიყვნენ isini qopiliqwnen (jo hed weesen) |
Literatüür
- Chotiwari-Jünger, S., Melikischwili, D. an Wittek, L. (2010), Georgische Verbtabellen, Buske, Hamburg. ISBN 978-3-87548-510-3
- Fähnrich, H. (2008), Kartwelsprachen: Altgeorgisch, Neugeorgisch, Mingrelisch, Lasisch, Swanisch, Reichert, Wiesbaden. ISBN 978-3-89500-653-1
Luke uk diar
Commons: Georgisk – Saamling faan biljen of filmer
Futnuuten
This article uses material from the Wikipedia Nordfrasch article Georgisk Spriik, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Det sidj as tu fun oner CC BY-SA 4.0 , wan diar niks ööders stäänt. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Nordfrasch (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.