ხარისთვალა კოლხური

მიეკუთვნება საქართველოს ვაზის უძველეს ჯიშთა ჯგუფს. მცირე ნარგავებადაა გავრცელებული როგორც მთელ დასავლეთ საქართველოში: იმერეთში, სამეგრელოში, გურიაში და რაჭა-ლეჩხუმში (ივანე ჯავახიშვილის ცნობით, გავრცელებული იყო მესხეთშიც), ასევე საფრანგეთში, ინგლისში, ბელგიაში და სხვაგან.

ხარისთვალა კოლხური მსოფლიოში გავრცელებულია სხვადასხვა სახელწოდებით:

Gros Colman (ინგლისი), Donbrelabi (საფრანგეთი), Ochsenauge (გერმანია), Eichcugeltraube (ავსტრია), Vovoko, Volovijak (ავსტრიის ფედერალური მიწა შტაიერმარკი), Okrudi, Boe nero (სარ-დინია), Ökörzem Kek, Borjuszemo (უნგრეთი) და სხვა.

არსებობს რაედენიმე ახალი სელექციური ჯიში, როელებიც ხარისთვალასთან (დონდრელაბთან) სხვა ჯიშების შეჯვარებით გამოიყვანეს:

„ალფონ ლავალლე“ (საფრანგეთი), „გუზალ ყარა“ (უზბეკეთი), „მოლდოვა“ (მოლდავეთი), „პოზდნი ვირა“ (უზბეკეთი), „რეკორდ“ (ყაზახეთი), „სტრაშენსკი“ (მოლდოვა), „ფრუმოისა ალბე“ (მოლდავეთი) და სხვა.

ზრდასრული ფოთოლი საშუალოზე დიდი და მომრგვალოა ან განივოვალური, სამნაკვთიანი, ზოგჯერ მთლიანი. ფოთლის ქვედა მხარე საკმაოდ სქლადაა დაფარული მონაცრისფრო აბლაბუდისებრ-ჯაგრისებრი შებუსვით. ყვავილი ორსქესიანია. მტევანი საშუალო ან საშუალოზე დიდია, ცილინდრულ-კონუსური ან კონუსური ფორმის, ხანდახან ფრთიანი, ძლიერ კუმსი, საშუალო სიკუმსის ან თხელი. მარცვალი მსხვილი ან მეტად მსხვილია, მომრგვალო ან ოდნავ შებრტყელებული, მუქი ვარდისფერი შეფერვით. სქელკანიანია, ცვილისებრი ფიფქით უხვად დაფარული. რბილობი საკმაოდ ხორციანია, ჰარმონიული გემოთი.

ჯიში ძლიერი ზრდისა და საშუალოზე უხვმოსავლიანია, სრულ სიმწიფეში სექტემბრის ბოლოს შედის. მტევნის საშუალო წონა 165-175 გრამია, საჰექტარო მოსავლიანობა კი 8.0-9.0 ტონა. ყურძნის სრული სიმწიფის პერიოდში მისი შაქრიანობა აღწევს 16.5-17%-ს, ხოლო მჟავიანობა — 6.5-7 გ/ლ-ს.

კოლხური ხარისთვალა ერთ-ერთი საუკეთესო სასუფრე ჯიშია. საშუალოდ უძლებს ტრანს-პორტირებას, მაგრამ შენახვის კარგი უნარი გააჩნია.

• უჯმაჯურიძე ლ., კაკაბაძე გ., მამასახლიშვილი ლ., „ქართული ვაზის ჯიშები“, თბ., 2018, გვ. 515