ჩინეთის სამოქალაქო ომი

ჩინეთის სამოქალაქო ომი
1947 წლიდან ცივი ომის ნაწილი
საათის ისრის მოძრაობის მიმართულებით ზემოდან: კომუნისტი ჯარისკაცები სიპინგის პრძილაში; ნაციონალური რევოლუციური არმიის მუსლიმი ჯარისკაცები; მაო ძედუნი 1930-იანებში; ჩან კაიში ამოწმებს სამხედროებს; ჩინეთის კომუნისტური პარტიის გენერალი სუ იუ ამოწმებს ჯარისკაცებს მენგლიანგუს კამპანიის დაწყებამდე
თარიღი	მესამე ფაზა: 1950 წლის 7 აგვისტო – დღემდე (დე იურე) (74 წელი, 4 თვე, 2 კვირა და 2 დღე)
მდებარეობა	ჩინეთი
შედეგი	კომუნისტების გამარჯვება შეწყდა ძირითადი საბრძოლო მოქმედებები, მაგრამ არ მოწერილა ხელი სამშვიდობო ხელშეკრულებაზე პატარა შეტაკებები გაგრძელდა 1960-იანებამდე
ტერიტორიული ცვლილებები	ჩინეთის კომუნისტურმა პარტიამ დაიკავა კონტინენტური ჩინეთი და ხაინანი კონტინენტურ ჩინეთში და ხაინანში ჩამოყალიბდა ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა ჩინეთის რესპუბლიკის მთავრობა გადავიდა ტაივანში
მხარეები
1927–1937  ჩინეთის რესპუბლიკა კუომინტანგი ეროვნული-რევოლუციური არმია მხარდაჭერა: ვაიმარის რესპუბლიკა  ნაცისტური გერმანია 1927–1937 ჩინეთის კომუნისტური პარტია ჩინეთის წითელი არმია ჩინეთის საბჭოთა რესპუბლიკა (1931–1937) 1946–1961  ჩინეთის რესპუბლიკა კუომინტანგი ჩინეთის რესპუბლიკის შეიარაღებული ძალები მხარდაჭერა:  აშშ  ტაილანდი 1946–1961 ჩინეთის კომუნისტური პარტია ჩინეთის სახალხო-განმათავისუფლებელი არმია აღმოსავლეთ თურქესტანის მეორე რესპუბლიკა (1944–1946) მხარდაჭერა:  სსრკ
მეთაურები
ჩან კაიში მაო ძედუნი
ძალები
* 4 300 000 სამხედრო (1946 წლის ივნისი) 3 650 000 სამხედრო (1948 წლის ივნისი) 1 490 000 სამხედრო (1949 წლის ივნისი) * 1 200 000 სამხედრო (1945 წლის ივლისი) 2 800 000 სამხედრო (1948 წლის ივნისს) 4 000 000 სამხედრო (1949 წლის ივნისი)
დანაკარგები
1 500 000 (1948-1949) 250 000 (1948-1949)
ჩინეთის სამოქალაქო ომი ვიკისაწყობში

ჩინეთის სამოქალაქო ომი — სამოქალაქო ომი ჩინეთში სადაც ერთმანეთის პირისპირ იბრძოდნენ ჩინეთის რესპუბლიკა და ჩინეთის კომუნისტური პარტია. კონფლიქტი დაიწყო 1927 წელს ნანჩანის აჯანყებით და დასრულდა 1950 წელს ჩინეთის რესპუბლიკის მთავრობის ტაივანში გაქცევით. სამოქალაქო ომი იყოფა ორ ფაზად, პირველი 1927-1937 წლებში როდესაც კონტინენტური ჩინეთის უმეტესობა ჩინეთის რესპუბლიკას ეკავა, 1937-1945 წელს მხარეებმა კონფლიქტი გვერდზე გადადეს, მეორე გაერთიანებული ფრონტი ჩამოაყალიბეს და გაერთიანებული ძალებით მეორე მსოფლიო ომში, იაპონიის ემპერიას ებრძოდნენ მოკავშირეების დახმარებით. იაპონიის დამარცხების შემდეგ სამოქალაქო ომი განახლდა მეორე ფაზაში 1946-1950 წლებში სადაც კომუნისტებს მთელი ჩრდილოეთ ჩინეთი ეკავათ და მუდმივად აფართოვებდნენ საკუთარ გავლნის სფეროს.

კომუნისტებმა კონტინენტური ჩინეთი დაიკავეს და 1949 წელს ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა გამოაცხადეს. საპასუხოდ ტაივანიდან ჩინეთის რესპუბლიკამ თავი სრულიად ჩინეთის მთავრობად გამოაცხადა. სამოქალაქო ომის დასრულების შესახებ არ არსებობს არანაირი სამშვიდობო ხელშეკრულება. სწორედ ამიტომ დებატები ჩინეთის სამოქალაქო ომის დასრულების შესახებ დღემდე გრძელდება.

ცინის დინასტიის კოლაფსისა და სინხაის რევოლუციის შემდეგ ჩინეთში დაიწყო სამოქალაქო ომი რომელიც იუან შიკაის პრეზიდენტად არჩევამდე გაგრძელდა, იუან შიკაის ადმინისტრაცია ცნობილი გახდა როგორც ბეიიანგის მთავრობა. იუან შიკაის ჰქონდა მონარქიის აღდგენის მცდელობა, რამაც არ გაამართლა და მისი გარდაცვალების შემდეგ დაიწყო მხედარმთავრების ერა. ამ დროს კუომინტანგი რომელსაც სუნ იატსენი მეთაურობდა აყალიბებს ახალ მთავრობას გუანჯოუში რათა შეეწინააღმდეგოს ბეიიანგის მთავრობას კონსტიტუციის დამცველობითი მოძრაობებით.

სუნ იატსენმა უცხოურ მთავრობებს მიმართა დახმარების მიღების თხოვნით რამა შედეგი არ გამოიღო, საბოლოოდ 1921 წელს იეტსუნმა საბჭოთა კავშირს მიმართა. სწორედ ამ პერიოდში დაიწყო ჩინეთის კომუნისტურ პარტიას და შორის კუომინტანგს ბრძოლა ძალაუფლებისთვის.

1927 წლის 1 აგვისტოს ჩინეთის კომუნისტურმა პარტიამ ნანჩანში აჯანყება წამოიწყო ვუჰანის ნაციონალისტური მთავრობის წინააღმდეგ, აჯანყების დროს შეიქმნა ჩინეთის წითელი არმია. 4 აგვისტოს წითელი არმიის ძირითადმა ძალებმა ნანჩანი დატოვა და სამხრეთით გუანდონგისკენ დაიძრა, ნაციონალისტურმა ძალებმა ნანჩანი მალევე დააიბრუნეს. 7 აგვისტოს ჩკპ-ის შეხვედრაზე დადასტურდა რომ კომუნისტები ძალაუფლების ხელში ჩაგდებას სამხერდო ძალით აპირებდნენ, შემდეგ დღეს წითელ იარმიის ძალები ვუჰანში დამარცხდნენ ნაციონალისტებტან რომელთაც ვანგ ძინგვეი ხელმძღვანელობდა. 14 აგვისტოს ჩან კაიშიმ დროებით გადადგა, ამ დროს ვუჰანის ნაციონალისტურმა ფრაქციამ და ნაინკინის ფრაქციამ ალიანსი დაანონსეს კომუნისტების განადგურების მიზნით.

 

წითელ არმიას ჰქონდა მცდელობები დაეკავებინათ ჩანშა, შანტოუ და გუანჯოუ. წითელმა არმიამ, რომლის შემადგენლობააშიც იბრძოდნენ ნაციონალური რევოლუციური არმიის ყოფილი სამხედროები და შეიარაღებული გლეხები, კონტროლი დაამყარა სამხრეთ ჩინეთის მნიშვნელოვან რეგიონებში. კუომინტანგის ძალები აგრძელებდნენ აჯანყების ჩახჩობას. სექტემბერში ვანგ ძინგვეი გამოაგდეს ვუჰნაიდან, ასევე სექტემბერში მაო ძედუნმა წამოიწყო წარუმატებელი საშემოდგომო მოსავლის აჯანყება. ნოემბეში ჩან კაიში ჩავიდა შანხაიში და თან მიიწვია ვანგ ძინგვეი. 11 დეკემბერს ჩკპ-მ წამოიწყო წარმატებული გუანჯოუს აჯანყება, მაგრამ ქალაქი დაკარგეს 13 დეკემბერს ნაციონალისტი გენერალი ჯანგ ფაკუის კონტრ-შეტევის შემდეგ. 16 დეკემბერს ვანგ ძინგვეი საფრანგეთში გაიქცა. ამ პირიოდისთვის შენეთში 3 დედაქალაქია: საერთაშორისოდ აღიარებული ბეიჯინგი, ჩკპ-ის და მემარცხენე კუომინტანგის ვუჰანი და მემარჯვენე კუომინტანგის ნანკინი.

ამ დროს დაიყო პერიოდი ცნობილი როგორც „ათ წლიანი სამოქალაქო ომი“ რომელიც დასრულდა 1937 წელს, ჩინეთ-იაპონიის მეორე ომით და ქსი'ანის ინციდენტით.

უკვე 1929 წლისთვის ჩინეთის დიდი ნაწილი ჩან კაიშის ძალებს ეკავათ და კომუნისტებს გრძელი მარში მოუწიათ ჩრდილოეთ პროვინციებისკენ.

•  
  სიტუაცია ჩინეთში 1929 წელს: ჩრდილოეთ ექსპედიციის შემდეგ, ნაციონალისტური ჩინეთი აკონტროლებს აღმოსავლეთ და ცენტრალურ ჩინეთს, დანარჩენი ჩინეთი დაყოფილია ბატონებს შორის რომლებიც ნაციონალისტურ მთავრობას ემხრობიან.
•  
  კომუნისტების მიერ გავლილი გზები გრძელი მარშისას
•  
  ჩკპ-ის ლიდერი მიმართავს გრძელი მარშის გადარჩენილებს.

ჩინეთ-იაპონიის მეორე ომის დასრულების შემდეგ კომუნისტური პარტია საგრძნობლად გაიზარდა, წითელმა არმიამ 3,2 მილიონ ჯარისკაცს მიაღწია. ომის დროს კომუნისტების მიერ „გათავისუფლებული მიწა“ მოიცავდა ჩინეთის ტერიტორიის მეოთხედს ხოლო მოსახლეობის მესამედს, ამას ასევე ემატება სსრკ-ის მიერ ხელში ჩაგდებული იაპონური შეიარაღება, ტექნიკა და მანჯურია, რომელიც ასევე კომუნისტებს გადაეცათ.

ომის წამოწყება

•  
  სიტუაცია 1947 წელს
•  
  სიტუაცია 1948 წლის შემოდგომაზე
•  
  სიტუაცია 1948-1949 წლების ზამთარში
•  
  სიტუაცია 1949 წლის აპრილ-ოქტომბერში

როდესაც ომისშემდეგი მოლაპარაკებები კომუნისტებს და ნაციონალისტებს შორის ჩაიშალა, სამოქალაქო ომი განახლდა, ომის ამ ფაზას კონტინენტურ ჩინეთში „გამათავისუფლების ომს“ უწოდებენ. ჩან კაიშიმ კომუნისტების წინააღმდეგ წამოიწყო ფართომასშტაბიანი შეტევა 113 ბრიგადით (1.6 მილიონი სამხედრო) ჩრდილოეთ ჩინეთში. ჩკპ-მ, რომელმაც იცოდა საკუთარი სისუსტეების შესახებ „პასიური თავდაცვის“ სტრატეგიას მიმართა. კომუნისტებს ნაციონალისტების არმიის დაღლის და მორალის დაცემის იმედი ჰქონდათ.

1947 წლის მარტში ჩინეთის რესპუბლიკამ სიმბოლურ გამარჯვებას მიაღწია იან'ანის (კომუნისტების დედაქალაქის) აღებით.

გვიანდელი 1948 წლისთვის კომუნისტებმა აიღეს სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ქალქები: შენიანი და ჩანჩუნი, რითაც ჩრდილოეთ აღმოსავლეთ ჩინეთის კონტროლი შეძლეს. ახალი პირველი არმია რომელიც ნაციონალისტების რიგებში საუკეთესოდ ითვლებოდა ჩანჩუნის ალყისას დანებდა (ჩანჩუნის ალყაში შიმშილით 150 000 მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა).

ჩინეთის რესპუბლიკის არმიის დიდი დანაყოფების ხელში ჩაგდებით კომუნისტებმა მიიღეს დამატებით ტანკები და მძიმე არტილერია.

1949 წელს კომუნისტებმა პეკინის კამპანიაში, სადაც მონაწილეობა 890 000 სამხედრომ მიიღო, ბეიჯინგი აიღეს.

ჩრდილოეთ ჩინეთის დაკავების და გამანადგურებელი გამარჯვებების შემდეგ კომუნისტებმა, ლიაოშენის, ჰუაიჰაის და პინგჯინის კამპანიებში, 173 ჩინეთის რესპუბლიკის დივიზია (1.54 მილიონი სმახედრო) გაანადგურეს.

1950 წელს კომუნისტებმა ჰაინანის კუნძული დაიკავეს რა დროსაც ნაციონალისტები ტავიანში გაიქცნენ.

 

არის გვერდი თემაზე:

ჩინეთის სამოქალაქო ომი

• Summary of Chinese Civil War 1946–1949
• Chinese Civil War 1945–1950
• "Armored Car Like Oil Tanker Used by Chinese" Popular Mechanics, March 1930 article and photo of armoured train of Chinese Civil War
• Topographic maps of China Series L500, U.S. Army Map Service, 1954–
• Operational Art in the Chinese PLA’s Huai Hai Campaign
• Postal Stamps of the Chinese Post-Civil War Era