ყიზილბაშები

ყიზილბაშები (თურქ.

Kızılbaş, აზერ. Qızılbaş, სპარს. قزلباش Qezelbāsh) — „წითელთავიანები“, თურქული მომთაბარე ტომების გაერთიანება მცირე აზიასა და აზერბაიჯანში („ყიზილბაშები“ მიიღეს XV საუკუნის II ნახევარში). ეს სახელი დაერქვა ვრცელი სპექტრის ექსტრემისტ შიიტ მეომართა დაჯგუფებებს, რომელთაც დიდი წვლილი მიუძღვით ირანში საფავიდთა დინასტიის დაფუძნებაში. მათი წითელი თავსაბურავი შედგებოდა 12 ნაკეცისაგან, რაც სიმბოლურად 12 შიიტ იმამს აღნიშნავდა.

ყიზილბაშები
ყიზილბაში

არდებილის შიიტური ორდენის სეფევიეს მთავარი სამხედრო დასაყრდენი. სეფევიეს შეიხების მეთაურობით ყიზილბაშები თავს ესხმოდნენ მეზობელ არამუსლიმან ქვეყნებს (საქართველოს, ტრაპიზონის იმპერიას და სხვა). XVI საუკუნის დასაწყისში ისმაილ I-ის მეთაურობით ყიზილბაშებმა გაანადგურეს აყ-ყოიუნლუს სახელმწიფო და 1502 წელს ისმაილ I შაჰად გამოაცხადეს. ასე შეიქმნა სეფიანთა სახელმწიფო, სადაც XVI საუკუნის დასასრულამდე ყიზილბაშების ზედა ფენას ეჭირა გაბატონებული მდგომარეობა. შაჰ-აბას I-ის სამხედრო რეფორმის შემდეგ პოლიტიკური მნიშვნელობა და მათი ლაშქრის ძლიერება საგრძნობლად დაეცა. XVI-XVII საუკუნეებში რუსულ ოფიციალურ დოკუმენტებში ყიზილბაშებს უწოდებდნენ სეფიანთა სახელმწიფოს ყველა ქვეშევრდომს, ხოლო XVII-XVIII საუკუნეებში ქართულ ისტორიულ წყაროებში ყიზილბაშები ერქვათ ირანის მეომრებს, ზოგჯერ კი თვით ქვეყანას.

იხილეთ აგრეთვე

ლიტერატურა

  • კიკნაძე რ., ქსე, ტ. 10, გვ. 642, თბ., 1986

Tags:

აზერბაიჯანული ენათურქული ენასპარსული ენაშიიზმი

🔥 Trending searches on Wiki ქართული:

ფშავიაზიის ქვეყნების სია მოსახლეობის მიხედვით27 მარტინარიყალაჩარლი ჩაპლინიეგრისის სამეფოსაქართველოს ქალაქებიმამუკა ჩარკვიანიგერმანიის ქალაქების სიაპორტუგალიავაშინგტონიჩრდილოეთი ამერიკასაქართველოსომხური სამოციქულო ეკლესიანამარხი ნაშთებიმსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2022აქლემიიოსებ სტალინისაფრანგეთის რევოლუციაგარემოს დაცვაქანი (გეოლოგია)დედა ენაგიორგი I (საქართველოს მეფე)გიბრალტარის სრუტელიბერალიზმიადიშის ოთხთავიევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი 2024ამეთვისტოშვეიცარიაწიგნი სიბრძნე სიცრუისაშხარალეიკოციტოზიძირითადი საშუალების ცვეთამსოფლიოს ქვეყნები და ტერიტორიები მოსახლეობის მიხედვითაბსოლუტური მონარქიადეციმეტრიგოჯი ბერიყაზახეთიარაბობა საქართველოშიოსმალეთის იმპერიის ისტორიაიულიუს კეისარიუქმე დღეები საქართველოშიშიმონ მარცინიაკიკავკასიონისეკულარიზმიჰეკლაფილტვებიამასიაკახა კალაძეოცდაათწლიანი ომინიკო ნიკოლაძეგაზაფხულიდიდი თურქობასულხან-საბა ორბელიანირომაული ხელოვნებატუპაკ ამარუ შაკურიანა კალანდაძექვეწარმავლებიკომპიუტერისამანიშვილის დედინაცვალისაბერძნეთის დემოგრაფიასაქართველოს დამოუკიდებლობის დღესაქართველოს გეოგრაფიაჯინსების თაობაალკოჰოლიზმიპროტესტანტული რეფორმაციასოლომონ Iმგელიეკვატორული კლიმატური სარტყელითავისუფლება (ფილოსოფია)ნივთიერებათა ნარევისაჰარაინგლისის რევოლუციააღდგომარესპუბლიკაწმინდა ნინოოთარ გაბელია🡆 More