ღერო

caulis) — უმაღლეს მცენარეთა ერთ-ერთი ძირითადი ორგანო, ღერძული ნაწილი, რომელიც ფოთლებთან ერთად ყლორტს შეადგენს. ღეროს აქვს საყრდენი, გამტარი (ფესვებსა და ფოთლებს შორის წყლისა და გახსნილი ნივთიერებათა გადაადგილება), დამგროვებელი (წყლისა და სამარაგო ნივთიერებების დაგროვება) ფუნქციები. ახალგაზრდა ღეროები აქტიურად მონაწილეობენ ფოტოსინთეზში: ღეროს დატოტვისა და ფოთლების მოწესრიგებულად განლაგების საშუალებით იზრდება მცენარის საასიმილაციო ზედაპირი. ფორმის მიხედვით ღერო მრავალგვარია: ცილინდრული, წახნაგებიანი, ბრტყელი და სხვ. სივრცეში განლაგების მიხედვით — სწორმდგომი, მოხრილი, მხოხავი, აღმავალი, მცოცავი, მცურავი და სხვ.

სიცოცხლის ხანგრძლივობის მიხედვით განასხვავებენ ერთ-, ორ-, და მრავალწლოვან ღეროებს. ღერო შეიძლება იყოს ბალახოვანი ან გამერქნებული. ხემცენარის ღეროს ზრო ეწოდება. ღერო იზრდება სიგრძეზე, კენწრული მერისტემის (ზრდის კონუსის) ცხოველმოქმედების ხარჯზე და ინტერკალარულადაც. ღეროს პირველადი ანატომიური აგებულება პირველადი მერისტემის ქსოვილების დიფერენცირების შედეგია. ზრდის კონუსის უჯრედების გარეთა შრიდან ვითარდება მფარავი ქსოვილი — ეპიდერმისი, რომლის შიგნით პარენქიმული უჯრედები პირველად ქერქს წარმოქმნიან. ბევრი მცენარის პირველადი ქერქის გარეთა შრე გადაიქცევა მექანიკურ ქსოვილად — კოლენქიმად, შიდა შრე — ენდოდერმად, რომლის შიგნით ცენტრალური ცილინდრი ანუ სტელაა.

ღეროს მეორეული ანატომიური აგებულება უფრო რთულია და მეორეული მერისტემისაგან — კამბიუმისაგან ყალიბდება. კამბიუმი წარმოქმნის მეორეულ ქერქს, მეორეულ მერქანს და მეორეულ გულგულის სხივებს. ღეროს მეორეული გასქელება ორლებნიანებისთვისაა დამახასიათებელი, თუმცა გამონაკლისის სახით ზოგიერთ ერთლებნიანებშიც გვხვდება (დრაცენა, იუკა, ალოე). ერთლებნიანთა ღეროს გასქელება ხდება უშუალოდ ქერქის ქვეშ წარმოქმნილი გასქელების რგოლის ხარჯზე, რომელიც პერიფერიისკენ წარმოქმნის ქერქის პარენქიმას, ხოლო ცენტრისაკენ ჭურჭელ-ბოჭკოვან კონებს. ერთლებნიანთა კონები დახურულია, ორლებნიანთა კონებისაგან განსხვავებით მათ კამბიუმი არა აქვთ. ორლებნიანების ქერქში კამბიალური რგოლის გარდა კიდევ ერთი მერისტემული ქსოვილი — ფელოგენი ან კორპის კამბიუმი წარმოიქმნება. იგი პერიფერიისკენ წარმოქმნის კორპის უჯრედებს, ცენტრისკენ — ფელოდერმას. კორპი და ფელოდერმა ერთად პერიდერმას შეადგენს. ღეროში წარმოდგენილია სეკრეტორულ ნივთიერებათა სათავსებიც.

•   შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ღერო“ ვიკისაწყობში.
• ღერო – ენციკლოპედია ბრიტანიკა (ინგლისური)

• ღვინიანიძე ზ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 584-585.