სვანური ენა (სვან.
იგი მშობლიური ენაა საქართველოს ჩრდილო-დასავლეთში, ძირითადად სვანეთში მცხოვრები სვანი ხალხისთვის. სვანურად დაახ. 30 000 ადამიანი საუბრობს მესტიისა და ლენტეხის მუნიციპალიტეტებში, ენგურის, ცხენისწყლისა და კოდორის ხეობის გასწვრივ მდებარე დასახლებებში. სვანურად მოსაუბრე ადამიანთა ნაწილი აფხაზეთის რეგიონში ცხოვრობს, რაც დაახ. 2500 ადამიანი უნდა იყოს, თუმცა იქ არსებული სოციალურ-პოლიტიკური ვითარება მათი რიცხვის ზუსტად დადგენას თითქმის შეუძლებელს ხდის.
სვანური ენა ლუშნუ ნინ | |
გავრცელებულია | საქართველო |
მოლაპარაკეთა რაოდენობა | დაახ. 30 000 |
ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ქართველური ენები |
დამწერლობის სისტემა | ქართული დამწერლობა |
ენის კოდები | sva |
რუკა | |
მოლაპარაკეთა არეალი | |
ვიკისივრცე | |
ენის თარგი | {{Lang-sva}} |
ვიკიმედიის ინკუბატორში არის ვიკიპედიის სატესტო განყოფილება — სვანური ენა |
სვანური ენა ოჯახურ და არაოფიციალურ სოციალურ ურთიერთობაში გამოიყენება. მას წერილობითი სტანდარტი ან ოფიციალური სტატუსი არ გააჩნია. სვანურად მოსაუბრეთა უმრავლესობა ასევე ფლობს ქართულსაც, ქვეყნის ოფიციალურ ენას. სვანურის ფორმალური სწავლება არ არსებობს და ამ ენაზე მოსაუბრეთა რაოდენობა დღითიდღე კლებულობს გაუარესებული ეკონომიკური ვითარებით სვანი მოსახლეობის ქვეყნის სხვა რეგიონებში გაფანტვის გამო. სვანური ენა ამჟამად გაქრობის საშიშროების ქვეშ დგას, ვინადან ახალი თაობის უმეტესობა მას თავისუფლად უკვე ვეღარ ფლობს.
სვანური ყველაზე გამორჩეული (განსხვავებული) წევრია ქართველურ ენათა შორის, და დანარჩენი სამი ენის (ქართული, ლაზური და მეგრული) ცოდნით მისი გაგება შეუძლებელია. მიიჩნევენ, რომ სვანური ქართველურ ენებს გაემიჯნა ძვ. წ. II ათასწლეულიდან, დაახ. ათასი წლით ადრე, ვინემ მას დანარჩენი ორი ენაც გამოეყოფოდა. ეს ფაქტი შესაძლოა განპირობებული იყოს სვანი მოსახლეობის შედარებით მიუვალ გეოგრაფიულ პირობებში განსახლებით, რაც სხვა ქართველურ ტომებთან აქტიურ ურთიერთობას გარკვეულწილად ზღუდავდა.
ა | ა̈ | ა̄ | ა̄̈ | ბ | გ | დ | ე | ე̄ | ზ |
თ | ი | ი̄ | კ | ლ | მ | ნ | ჲ | ო | ო̈ |
ო̄ | ო̄̈ | პ | ჟ | რ | ს | ტ | უ | უ̈ | უ̄ |
უ̄̈ | უ̂ | ფ | ქ | ღ | ყ | შ | ჩ | ც | ძ |
წ | ჭ | ხ | ჴ | ჯ | ჰ | ჷ | ჷ̄ |
სვანურ ენას აქვს ქართულისაგან მცირედ განსხვავებული ფონეტიკა. კერძოდ კი, ჩვეულიბრივ ხმოვნებთან ერთად გააჩნია უმლაუტიანი და გრძელი ხმოვნები, ასევე მეგრული და ლაზური ენებისთვის დამახასიათებელი შუალედური ხმოვანი. ასევე, გარდა ამისა ახასიათებს ძვ. ქართულისთვის დამახასიათებელი ბგერები — ჲოტა და ჴარი.
სვანური ენის თანხმოვანთა ცხრილი: | ||||||||||||||||||||
ბაგისმიერნი | წინაენისმიერნი | შუაენისმიერნი | უკანაენისმიერნი | ფარინგალურნი | ლარინგალურნი | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
წყვილბაგისმიერნი | კბილბაგისმიერნი | კბილისმიერნი | ალვეოლარულნი | |||||||||||||||||
მჟღერი | ფშვინვიერი | მკვეთრი | მჟღერი | ფშვინვიერი | მჟღერი | ფშვინვიერი | მკვეთრი | მჟღერი | ფშვინვიერი | მკვეთრი | მჟღერი | მჟღერი | ფშვინვიერი | მკვეთრი | მჟღერი | ფშვინვიერი | მკვეთრი | ფშვინვიერი | ||
ხშულნი | ცხვირისმიერნი | მ | ნ | |||||||||||||||||
მარტივნი | ბ | ფ | პ | დ | თ | ტ | გ | ქ | კ | ჴ | ყ | |||||||||
რთულნი | ძ | ც | წ | ჯ | ჩ | ჭ | ||||||||||||||
ნაპრალოვანნი | უ̂ | [ვ] | ზ | ს | ჟ | შ | ჲ | ღ | ხ | ჰ | ||||||||||
მთრთოლი | ლ | რ |
სვანური ენა შემდეგ დიალექტებად და სუბ-დიალექტებად იყოფა:
რიცხვები
1 | ეშხუ (ეშხუ̂ი) |
2 | ჲორი (ჲორუ) |
3 | სემი |
4 | უ̂ოშთხუ̂ |
5 | უ̂ოხუ̂იშდ |
6 | უსგუ̂ა |
7 | იშგუ̂იდ |
8 | არა |
9 | ჩხარა |
10 | ჲეშდ |
This article uses material from the Wikipedia ქართული article სვანური ენა, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). შინაარსი წარმოდგენილია შემდეგი ლიცენზიით (თუ სხვა არ არის მითითებული): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ქართული (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.