ნიუ-იორკის შტატი: შტატი აშშ-ში

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ნიუ-იორკი (მრავალმნიშვნელოვანი).

New York) — შტატი აშშ-ში, მდებარეობს შუა ატლანტიკურ რეგიონში. სახელი ეწოდა იორკის ჰერცოგის მიხედვით, რომელმაც ეს ტერიტორია (ახალი ჰოლანდია) მიიღო თავისი ძმის ჩარლზ II-საგან.

• ფართობი — 122 ათასი
• მოსახლეობა — 19,300 ათასი (თეთრი 71 %, აფროამერიკელი 14 %, აზიელი 3,9 %, ლათინურამერიკელი 11,2 %).
• ქალაქის მოსახლეობა — 84,6 %.
• ქალაქები — ალბანი (დედაქალაქი), 103 ათასი, ნიუ-იორკი, 8.108 ათასი, ბუფალო, 310 ათასი, როჩესტერი, 221 ათასი
• თავისებურებები — ნიაგარას ჩანჩქერი, უესტ-პოინტი (აშშ-ს სამხედრო აკადემია), ქალაქი ნიუ-იორკი (აშენდა XVII ს-ში კუნძულ მანჰეტენზე, აშშ-ს დედაქალაქი 1797-მდე, შედგება 5 კვარტალისაგან: ბრონქსი, მანჰეტენი, ქუინსი, ბრუკლინი, სტეიტენ-აილენდი. ღირსშესანიშნაობანი — თავისუფლების ქანდაკება, ემპაია სტეიტ ბილდინგი, 381 მ, გაეროს შტაბ-ბინა, კოლუმბიის უნივერსიტეტი).
• ცნობილი ადამიანები — ჯეიმზ ფენიმორ კუპერი, ართურ მილერი, ფრანკლინ და თეოდორ რუზველტები, უოლტ უიტმენი.

ნიუ-იორკის შტატი
[1] ნიუ-იორკის დროშა ნიუ-იორკის გერბი
მეტსახელი:	The Empire State
დევიზი:	Excelsior და I Love New York[2]
დედაქალაქი	ოლბანი
ოფიციალური ენა
გუბერნატორი	Kathy Hochul
საკანონმდებლო ორგანო	ნიუ-იორკის შტატის საკანონმდებლო ორგანო
ფართობი	141 300 კმ²
მოსახლეობა	20 201 249[4] კაცი
უმაღლესი წერტილი	მერსის მთა
უდაბლესი წერტილი	ატლანტის ოკეანე
შტატი გახდა	26 ივლისი, 1788
სასაათო სარტყელი	ჩრდილოეთ ამერიკის აღმოსავლეთი დრო, UTC-5[5] , ამერიკა/ნიუ-იორკი და UTC-4[5]
საფოსტო აბრევიატურა	NY და N.Y.
მოსაზღვრე რეგიონები	ნიუ-ჯერსი, ვერმონტი, პენსილვანია, კონექტიკუტი, მასაჩუსეტსი, ონტარიო და კვებეკი
ადმინისტრაციული დაყოფა	სია :::ნიუ-იორკის ოლქი[6] , ოლბანის ოლქი[7] , ალეგეინის ოლქი[8] , ბრონქსის ოლქი[9] , ბრუმის ოლქი[10] , კატაროგასის ოლქი[11] , კაიუგის ოლქი, ჩატოკვის ოლქი, შიმანგის ოლქი, შენანგოს ოლქი, კლინტონის ოლქი, კოლუმბიის ოლქი, კორტლენდის ოლქი, დელავერის ოლქი, დაჩესის ოლქი, ერის ოლქი, ესექსის ოლქი, ფრანკლინის ოლქი, ფულტონის ოლქი, ჯენესის ოლქი, გრინის ოლქი, ჰამილტონის ოლქი, ჰერკიმერის ოლქი, ჯეფერსონის ოლქი, კინგსის ოლქი, ლიუისის ოლქი, ლივინგსტონის ოლქი, მედისონის ოლქი, მონროს ოლქი, მონტგომერის ოლქი, ნასაუს ოლქი, ნიაგარის ოლქი, ონეიდის ოლქი, ონონდაგის ოლქი, ონტარიოს ოლქი, ორინჯის ოლქი, ორლეანსის ოლქი, ოსუიგოს ოლქი, ოტსეგოს ოლქი, პუტნამის ოლქი, კუინზის ოლქი, რენსელერის ოლქი, რიჩმონდის ოლქი, როკლენდის ოლქი, სარატოგის ოლქი, სკენეკტადის ოლქი, სკოჰარის ოლქი, სკაილერის ოლქი, სენეკის ოლქი, სენტ-ლოურენსის ოლქი, სტიუბენის ოლქი, საფოლკის ოლქი, სალივანის ოლქი, ტიოგის ოლქი, ტომპკინსის ოლქი, ულსტერის ოლქი, უორენის ოლქი, ვაშინგტონის ოლქი, უეინის ოლქი, უესტჩესტერის ოლქი, ვაიომინგის ოლქი და იეტისის ოლქი
საიტი	ny.gov
ნიუ-იორკის შტატი ვიკისაწყობში

• 1524 — ფლორენციელი ჯოვანი ვერაძანო იკვლევდა ტერიტორიას საფრანგეთის მეფის დავალებით, ამ ადგილს უწოდა ანგულემი.
• 1609 — ეწვია სამიუელ შამპლენი (საფრანგეთი).
• 1609 — იკვლევდა ჰენრი ჰუდსონი ნიდერლანდებისათვის. პიტერ სტუივეზანტმა დააარსა ნიუ-ჰარლემი.
• 1614 — ჰოლანდიელთა კოლონია.
• 1626 — პიტერ მინუიტმა ინდიელთა ტომის მანჰეტებისაგან 60 ფლორინად იყიდა კუნძული მანჰეტენი (56,6 კვ.კმ).
• 1664 — ახალი ამსტერდამი ანექსირებულ იქნა ინგლისელთა მიერ.
• 1777 — დამოუკიდებელია, მიიღო პირველი კონსტიტუცია.
• 1788 — ერთ-ერთი პირველი 13 შტატთაგანი.

 

2006 წლისთვის ნიუ-იორკი მოსახლეობის რაოდენობით მესამე შტატი იყო კალიფორნიისა და ტეხასის შემდეგ. მისი მოსახლეობა შეადგენდა 19 306 183 ადამიანს, რაც 1,7 %-ით მეტია 2000 წლის მაჩვენებელზე; ის მოიცავს ბუნებრივ ნამატს ბოლო ცენზის შემდეგ 601 779 ადამიანით (1 576 125 დაბ. მინუს 974 346 გარდ.) და კლებას შტატიდან მიგრაციის გამო 422 481 ადამიანით. იმიგრაციამ ქვეყნის გარედან მოიმატა 820 388 ადამიანით, ხოლო მიგრაციამ ქვეყნის შიგნით შეადგინა დანაკარგი 800 213 ადამიანით.

ნიუ-იორკი ნელა მზარდი შტატია სხვა შტატებში ემიგრაციის მაღალი დონით, განსაკუთრებით ფლორიდასა და არიზონაში. თუმცა ნიუ-იორკი წამყვანი ადგილია საერთაშორისო იმიგრაციისთვის. ქალაქ ნიუ-იორკს და მის ექვს საგარეუბნო საგრაფოს (ქაუნტი) ერთობლივად ჰყავს 12 626 200 ადამიანი, შტატის მოსახლეობის 65,67 %.

• French, John Homer (1860). Historical and statistical gazetteer of New York State. Syracuse, New York: R. Pearsall Smith. OCLC 224691273. 
• New York State Historical Association (1940). New York: A Guide to the Empire State. New York City: Oxford University Press. ISBN 978-1-60354-031-5. OCLC 504264143. 

• State Government website
• Governor
• New York State Senate დაარქივებული 2011-08-11 საიტზე Wayback Machine.
• New York State Assembly
• New York State Unified Court System
• Constitution of New York დაარქივებული 2010-07-23 საიტზე Wayback Machine.