თეატრი

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ თეატრი (მრავალმნიშვნელოვანი).

θέατρον (theatron) – სანახაობების ადგილი) ორი მნიშვნელობით გამოიყენება:

1. თეატრი, როგორც ხელოვნების დარგი. თეატრის გამოხატვის სპეციფიკური საშუალებაა სცენური მოქმედებები, რომლებიც სრულდება პუბლიკის წინაშე მსახიობთა გამოსვლის (თამაშის, როლის შესრულების) დროს.
2. თეატრი, როგორც შენობა, სასცენო ადგილი, სადაც ტრადიციულად ხდება თეატრალური ხელოვნების ნაწარმოების წარმოდგენა. შესაძლებელია სცენის გამართვა ღია ცის ქვეშ, პარკში, ძველ ტაძარში ან ამფითეატრში.

თეატრის ფესვები უძველეს სასოფლო–სამეურნეო და სამონადირეო თამაშებში და მასობრივ სახალხო რიტუალებშია. ძველ საბერძნეთში არსებობდა თეატრის სხვადასხვა სახეობები თავისი ტრადიციებით, სცენური ტექნიკით. მდიდარი და მრავალფეროვანი სანახაობრივი ფორმები შექმნეს აღმოსავლეთის ხალხებმა ინდოეთში, ჩინეთში, იაპონიაში, ინდონეზიაში და სხვაგან. შუა საუკუნეების ევროპაში თეატრალური შემოქმედების მატარებლები იყვნენ მოხეტიალე მსახიობები: ჰისტრიონები, ჟონგლიორები და სხვები.

აღორძინების ხანის პირველი ევროპული პროფესიული თეატრი იყო იტალიური ნიღბების ხალხური კომედია (კომედია დელ არტე, XVI-XVII სს.). ამ დროიდან თეატრი ხდება ლიტერატურული, ამასთან ერთად ნაკლებად მობილური, რომელიც ბინას იდებს საქალაქო კულტურის ცენტრებში.

თეატრალური ხელოვნების ნაწარმოები – სპექტაკლი იქმნება დრამატული ან მუსიკალურ–სცენური ნაწარმოების საფუძველზე რეჟისორის ჩანაფიქრის შესაბამისად (ბალეტში – ბალეტმაისტერის და დირიჟორის, ოპერაში – რეჟისორის და დირიჟორის) მსახიობების მონაწილეობით.

თეატრის ძველი ქართული სახელწოდებაა სახილველი.

მუსიკალური თეატრის სახეობებია – ოპერა, ოპერეტა, მიუზიკლი. უსიტყვო თეატრია პანტომიმა. თეატრში ძირითადად ადამიანები თამაშობენ, მაგრამ ამასთან ერთად არსებობს თეატრები თოჯინების ან ჩრდილების მონაწილეობით.

ბალეტი - დრამა – ვარიეტე – კაბუკი - კომედია - მიუზიკლი – ოპერა - ოპერეტა - პანტომიმა - სკეჩი – ტრაგედია

გოლდონი, კარლო – დადიანი, შალვა – ერისთავი, გიორგი – იბსენი, ჰენრიკ – კორნელი, პიერ – მარჯანიშვილი, კოტე – მოლიერი – სტურუა, რობერტ – შექსპირი, უილიამ – ჩაპეკი, კარელ – ჩეხოვი, ანტონ –ჩხეიძე, თემურ – ჰოლბერგი, ლუდვიგ

 

საქართველოში:

• აბაშიძის სახელობის მუსიკალური კომედიის თეატრი, თბილისი
• მარჯანიშვილის სახელობის თეატრი, თბილისი
• რუსთაველის სახელობის თეატრი, თბილისი
• ფალიაშვილის სახელობის თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი, თბილისი

უცხოეთში:

• ბროდვეის თეატრი, ნიუ-იორკი
• ოპერა გარნიე, პარიზი
• კოვენტ-გარდენი, ლონდონი
• კოლონი, ბუენოს-აირესი
• კომედი ფრანსეზი, პარიზი
• ლა სკალა, მილანი
• მეტროპოლიტენ-ოპერა, ნიუ-იორკი
• სან-კარლო, ნეაპოლი
• ფოლკსოპერა, ვენა

• გრიბოედოვის თეატრი დაარქივებული 2007-09-30 საიტზე Wayback Machine.
• ტფილისის თეატრი-ქარვასლა
• Teatri.Ge (ყველაფერი თეატრისა და კინოს შესახებ) დაარქივებული 2011-12-29 საიტზე Wayback Machine.