ვსესვიატსკოეს სასაფლაო

Всехсвятское кладбище) — სასაფლაო რუსეთის ფედერაციის დედაქალაქის, მოსკოვის ჩრდილოეთის ადმინისტრაციული ოკრუგის სოკოლის რაიონში. დაკრძალული არიან საქართველოდან XVIII საუკუნეში გადახვეწილი ქართველი დიდებულები — ბაგრატიონები, ციციშვილები (ციციანოვები) და სხვა, მათ შორის ისეთი ცნობილი პიროვნებები, როგორებიც არიან სულხან-საბა ორბელიანი და პეტრე ბაგრატიონის მამა იოანე (1730—1795). იქვე 1733-1737 წლებით დათარიღებული ტაძარი მდებარეობს, რომლის აგების ინიციატორიც არჩილ II-ს ქალიშვილი დარეჯან ბატონიშვილი იყო (სწორედ ამ ტაძრის ეზოში არიან დაკრძალულნი სულხან-საბა და პეტრე ბაგრატიონის მამა).

XIX საუკუნის ბოლოს აქ ასაფლავებდნენ მდიდარ გლეხებს, ამასთან, საფლავის ძველ ქვებს ხშირად ანადგურებდნენ ან ადგილს უცვლიდნენ.

სასაფლაო არსებობდა 1982 წლამდე, რის შემდეგაც განადგურდა მოსკოვის ფარგლებში სასაფლაოთა ლიკვიდაციის შესახებ განკარგულებით. ერთ-ერთი ვერსიით საფლავის ქვების აღება გამოიწვია მეზობელი „გენერლების სახლის“ მაღალი თანამდებობის პირ მაცხოვრებელთა სურვილმა, არ ჰქონოდათ ხედი სასაფლაოზე.

მიუხედავად ამისა, ჩვენ დრომდე შემორჩა ზოგიერთი საფლავის ქვა, მათ შორის, იოანე ბაგრატიონისა, რომელიც აღმართა მისმა ვაჟმა, დიდმა მხედართმთავარმა, პეტრე ბაგრატიონმა. მონუმენტს აქვს მაღალ პოსტამენტზე მდგარი კანელირებული პირამიდის სახე. იოანე ბაგრატიონის საფლავის ქვამ რამდენიმეჯერ შეიცვალა თავისი ადგილი. ამჟამად ის დგას ტაძრის ჩრდილოეთით „ხალხთა შერიგების“ მემორიალთან. ი. ბაგრატიონის საფლავის ქვა ფედერალური მნიშვნელობის ისტორიული ძეგლია.

სასაფლაოს ადგილზე დასასვენებელი პარკის მოწყობაა დაგეგმილი. უკანონო მშენებლობა 2008 წელს დაიწყო, მაგრამ ხმაურის ატეხვის შემდეგ შეჩერდა, 2011 წლის ზაფხულში კი ისევ განახლდა და აქტიურად მიმდინარეობს. მიუხედავად იმისა, რომ ტაძარი რუსეთის კულტურის სამინისტროს ძეგლებს შორის ირიცხება და უწყებას მასზე ზრუნვა ევალება, სამინისტრომ ჯეროვანი გადაწყვეტილება ვერ მიიღო.