დაღესტანი

დაღესტნის რესპუბლიკა
Респу́блика Дагеста́н
რუსეთის ფედერაციის სუბიექტი
	დაღესტნის რესპუბლიკა; Респу́блика Дагеста́н
დროშა	გერბი
ქვეყანა	რუსეთი
ადმ. ცენტრი	მაჰაჩყალა
კოორდინატები	43°06′00″ ჩ. გ. 46°53′00″ ა. გ. / 43.10000° ჩ. გ. 46.88333° ა. გ.
მეთაური	სერგეი მელიკოვი
მთავრობის ; თავმჯდომარე	აბდულფათახ ამირხანოვი
სახალხო კრების ; თავმჯდომარე	ზაურ ასკენდეროვი
დაარსდა	1991
ფართობი	50 270 კმ²
ოფიციალური ენა	რუსული, აღულური, ხუნძური, აზერბაიჯანული, ჩეჩნური, დარგუული, ყუმუხური, ლაკური, ლეზგიური, ნოღაიური, რუთულური, თაბასარანული, თათური, წახური
მოსახლეობა	3 133 303 კაცი (2021)
სიმჭიდროვე	62,33 კაცი/კმ²
სასაათო სარტყელი	UTC+3
სატელეფონო კოდი	872
საავტომობილო კოდი	05
ოფიციალური საიტი	e-dag.ru
რუსეთის ფედერაციის ; სუბიექტის კოდი	05
	დაღესტანი ვიკისაწყობში

Респу́блика Дагеста́н) — რუსეთის ფედერაციის სუბიექტი, შედის ჩრდილოეთ კავკასიის ფედერალური ოკრუგის შემადგენლობაში.

დედაქალაქი — ქალაქი მაჰაჩყალა.

ძირითადი ტერიტორია ესაზღვრება სამხრეთით აზერბაიჯანს, სამხრეთ-დასავლეთით — საქართველოს, აგრეთვე დასავლეთით — ჩეჩნეთს, ჩრდილო-დასავლეთით — სტავროპოლის მხარეს და ჩრდილოეთით — ყალმუხეთის რესპუბლიკას.

შეიქმნა 1921 წლის 20 იანვარს.

რუსეთის უდიდესი რესპუბლიკა ჩრდილოეთ კავკასიაში, როგორც მოსახლეობის, ისე ტერიტორიის მხრივ.

ეტიმოლოგია

სიტყვა „დაღესტანი“, ან „დაღსტანი“ ნიშნავს „მთების ქვეყანას“, მომდინარეობს თურქული სიტყვისგან dağ („დაღ“), რაც ნიშნავს მთას და სპარსული სუფიქსის მნიშვნელობიდან — „ქვეყანა“. სპარსულად და არაბულად მისი სახელია داغستان‎ („დაღსთან“).

ხუნძურად — Дагъистаналъул Республика
დარგუულად — Дагъистанес Республика
ლეზგურად — Дагъустандин Республика
ლაკურად — Дагъустаннал Республика
თაბასარანულად — Дагъустан Республика

გეოგრაფია

რესპუბლიკა მდებარეობს ჩრდილოეთ კავკასიის მთებში. რესპუბლიკა მდებარეობს რუსეთის უკიდურეს სამხრეთ ნაწილში და აღმოსავლეთით ესაზღვრება კასპიის ზღვა. რესპუბლიკის ფართობია 50 300 _კმ2. რესპუბლიკას ჩრდილოეთით ესაზღვრება ჩეჩნეთი, დასავლეთით – ჩეჩნეთი, ჩრდილო-დასავლეთით – სტავროპოლის მხარე. დაღესტანს სამხრეთით აზერბაიჯანი ესაზღვრება, სამხრეთ-დასავლეთით კი – საქართველო. ქვეყნის ყველაზე მაღალი წერტილია მთა ბაზარდუზუ, რომელიც მდებარეობს აზერბაიჯანის საზღვარზე. რესპუბლიკაში სულ 1800 მდინარეა, მათგან გამორჩეულებია: სულაკი, სამური და თერგი.

ბუნებრივი რესურსები

დაღესტანი მდიდარია ნავთობით, ბუნებრივი აირით, წიაღისეული ნახშირით და სხვა მინერალებით.

კლიმატი

დაღესტანში იანვრის თვეში საშუალო ტემპერატურაა +2 °C. ივლისში საშუალო ტემპერატურაა +26 °C.

პოლიტიკა

დაღესტანის სახალხსო ასამბლეაში შედის 72 დეპუტატი, რომლებსაც ირჩევს ხალხი ოთხი წლის ვადით. ასამბლეა არის ქვეყნის მმართველი ორგანო.

დაღესტნის კონსტიტუცია მიღებული იქნა 2003 წლის 10 ივლისს.

მოსახლეობა

ხალხი	მოსახლეობა 2002 წელს		მოსახლეობა 2010 წელს
ხალხი	რაოდენობა	%	რაოდენობა	%
ხუნძები	758 438	29,4%	850 011	29,4%
დარგუელები	425 526	16,5%	490 384	17%
ყუმუხები	365 804	14,2%	431 736	14,9%
ლეზგები	336 698	13,1%	385 240	13,3%
ლაკები	139 732	5,4%	161 276	5,6%
აზერბაიჯანელები	111 656	4,3%	130 919	4,5%
თაბასარანელები	110 152	4,3%	118 848	4,1%
რუსები	120 875	4,7%	104 020	3,6%
ჩეჩნები	87 867	3,4%	93 658	3,2%
ნოღაელები	38 168	1,5%	40 407	1,4%
აღულები	23 314	0,9%	28 054	1%
რუთულელები	24 298	1%	27 849	1%
წახები	8 168	0,3%	9 771	0,3%
სხვები	25 835	1%	19 646	0,7%

ლიტერატურა

ხუციშვილი ნ., დაღესტანი, „კავკასიური სახლი“, თბილისი, 2002
Народы Дагестана, Издательство Академии Наук СССР, Москва, 1995

სქოლიო

ეს სტატია რუსეთისა და რუსების შესახებ ჯერჯერობით ესკიზია. თქვენ შეგიძლიათ დაგვეხმაროთ მის შევსებაში.

This article uses material from the Wikipedia ქართული article დაღესტანი, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). შინაარსი წარმოდგენილია შემდეგი ლიცენზიით (თუ სხვა არ არის მითითებული): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ქართული (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.