ბრიანსკი — ქალაქი რუსეთის ფედერაციაში, ბრიანსკის ოლქის ადმინისტრაციული ცენტრი.
ქალაქი | |||||
---|---|---|---|---|---|
ბრიანსკი Брянск | |||||
| |||||
ქვეყანა | რუსეთი | ||||
რეგიონი | ბრიანსკის ოლქი | ||||
საქალაქო მხარე | ქალაქ ბრიანსკის საქალაქო მხარე | ||||
შიდა დაყოფა | 4 რაიონი: ბეჟიცის, ვოლორადის, საბჭოთა, ფოკინის | ||||
კოორდინატები | 53°15′00″ ჩ. გ. 34°22′00″ ა. გ. / 53.25000° ჩ. გ. 34.36667° ა. გ. | ||||
ქალაქის თავი | ალექსანდრ ხლიმანკოვი | ||||
დაარსდა | 985 | ||||
პირველი ხსენება | 1146 | ||||
ადრეული სახელები | დებრიანსკი | ||||
ფართობი | 230 კმ² | ||||
ცენტრის სიმაღლე | 190 მ | ||||
კლიმატის ტიპი | ზომიერად კონტინენტური | ||||
ოფიციალური ენა | რუსული ენა | ||||
მოსახლეობა | 399 579 (1 იანვარი, 2021)[1] | ||||
ეროვნული შემადგენლობა | რუსები და სხვები | ||||
სასაათო სარტყელი | UTC+3 | ||||
სატელეფონო კოდი | 4832 | ||||
საფოსტო ინდექსი | 241000 | ||||
ოფიციალური საიტი | bryansk032.ru | ||||
ბრიანსკი მდებარეობს შუა რუსეთის მაღლობის დასავლეთ მხარეზე, მდინარე დესნას ორივე ნაპირას; მდინარეების, ბოლვასა და სნეჟეტის შესართავთან.
რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტის, დიმიტრი მედვედევის 2010 წლის 25 მარტის ბრძანებით ბრიანსკს მიენიჭა საპატიო წოდება „სამხედრო დიდების ქალაქი“.
ქალაქი პირველად იპატიევსკის ქრონიკებში იხსენიება „დებრიანსკის“ სახელით, 1146 წლამდე, მოგვიანებით იგივე სახელი გვხვდება სააღდგომო, ლავრენტისა და სამების მატიანეებსა და სხვა წყაროებში.
ბრიანსკის დაარსების ზუსტი თარიღი უცნობია. 1976-1979 წლების ჩაშინის ყორღანის გათხრებიდან მიღებული არქეოლოგიური მონაცემები გვიჩვენებს, რომ ბრიანსკის ტერიტორიაზე ქალაქი არსებობდა X საუკუნის ბოლო მეოთხედში. ამ მონაცემებიდან გამომდინარე, ბრიანსკის დაარსების პირობით თარიღად ითვლება 985 წელი.
XIII საუკუნეში (შესაძლოა, მონღოლ-თათართა შემოსევების შემდეგ) ქალაქი ჩაშინის ყორღანიდან პოკროვის მთაზე გადაიტანეს.
უძველესი ბრიანსკი ჩერნიგოვის სამთავროს შემადგენლობაში შედიოდა. 1239 წელს მონღოლ-თათრების მიერ ჩერნიგოვის, ნოვგოროდ-სევერსკისა და ჩერნიგოვის სამთავროს სხვა ქალაქების განადგურების შემდეგ, 1246 წელს სამთავროს ცენტრი ბრიანსკში გადაიტანეს. ამ სახით ჩამოყალიბდა ბრიანსკის სამთავრო, ხოლო ბრიანსკის პირველი მთავარი გახდა რომან მიხაილოვიჩი. თუმცა მისი მემკვიდრის ბერად აღკვეცის შემდეგ ბრიანსკისა და ჩერნიგოვის მმართველის ადგილები ვაკანტური გახდა და ბრიანსკი სმოლენსკის სამთავროს გავლენის ქვეშ მოექცა. 1310 წელს ბრიანსკი თათრებისგან გათავისუფლდა.
1356 წელს ლიტვის მთავარმა ოლგერდმა დაიპყრო ბრიანსკი და ლიტვის დიდ სამთავროს შეუერთა. 1500 წელს ქალაქი ივანე III-მ აიღო და რუსულ სახელმწიფოს მიუერთა. XVI საუკუნეში დაიწყო ახალი ომი ლიტვასთან, რომლის მსვლელობისასაც ბრიანსკი რუსული ძალების საყრდენი წერტილი იყო. მრავალი წლის განმავლობაში ბრიანსკი განხეთქილების ვაშლი იყო პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობასა და რუსეთის სამეფოს შორის.
1607 წელს ქალაქს ორჯერ დაესხა ცრუდიმიტრი II. მიუხედავად გამუდმებული სამხედრო საფრთხისა, ქალაქი იზრდებოდა, ხოლო მოსახლეობა მრავლდებოდა.
XVIII საუკუნიდან ბრიანსკზე გადიოდა მნიშვნელოვანი სავაჭრო გზები, რომლებიც მალოროსიას აკავშირებდნენ მოსკოვთან; ამ პერიოდიდან იწყება ვაჭრობის აღმავლობა. პეტრე I-ის დროს ქალაქი ხელახლა გამაგრდა. 1783 წელს ბრიანსკში დაარსდა არსენალი, სადაც საალყო და საველე არტილერია მზადდებოდა.
1709 წელს ქალაქი კიევის გუბერნიის შემადგენლობაში შევიდა, 1727 წელს სევის პროვინციაში შემავალი ბრიანსკი გადავიდა ბელგოროდის გუბერნიაში, ხოლო 1778 წლიდან შევიდა ახლადჩამოყალიბებულ ორლოვის სანაცვლოში. XIX საუკუნეში ბრიანსკი ბრიანსკის სამრეწველო რაიონის ცენტრი გახდა; 1873 წელს შეიქმნა ბრიანსკის მანქანათმშენებლობის ქარხანა, XIX საუკუნის უკანასკნელ მეოთხედში კი ბრიანსკი მსხვილ სარკინიგზო წერტილად ჩამოყალიბდა.
1920—1929 წლებში ქალაქი ბრიანსკის გუბერნიის ცენტრი იყო.
მეორე მსოფლიო ომის დროს, 1941 წლის 6 ოქტომბერს ქალაქი გერმანულმა ჯარებმა დაიკავეს. ბრიანსკის ტყეებში მოქმედებდა პარტიზანული დანაყოფი, რომელიც ჯამში 60 ათას მებრძოლს ითვლიდა. მშვიდობიანი მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი კი საკონცენტრაციო ბანაკებში იმყოფებოდა.
1943 წლის 17 სექტემბერს ბრიანსკი საბჭოთა ჯარებმა გაათავისუფლა, დღესდღეობით ეს თარიღი აღინიშნება, როგორც ქალაქის დღე.
1944 წლის 5 ივლისს ჩამოყალიბდა ბრიანსკის ოლქი; ბრიანსკი კი მისი ადმინისტრაციული ცენტრი გახდა.
1950 წელს ბრიანსკის შემადგენლობაში შევიდა მუშათა დასახლება ურიცკი და სოფელი ყარაჩიჟი, ხოლო 1956 წელს — ქალაქი ბეჟიცა.
ბრიანსკი დაყოფილია 4 საქალაქო რაიონად. ესენია: ბეჟიცის (შედის დასახლება რადიცა-კრილოვკა), ვოლოდარის (შედის დასახლება დიდი პოლპინო), საბჭოთა და ფოკინის.
2012 წლის 1 იანვრის მონაცემებით, ბრიანსკმა მოსახლეობის რაოდენობით 41-ე ადგილი დაიკავა რუსეთის ქალაქებს შორის. დღესდღეობით ქალაქში 405 ათასი ადამიანი ცხოვრობს.
ბრიანსკი მსხვილი სამრეწველო ცენტრია. მრეწველობის ძირითადი სფეროებია: მანქანათმშენებლობა და მეტალის გადამუშავება. აგრეთვე ვითარდება ქიმიური, ელექტროტექნიკური, ელექტრონული, ხისგადამამუშავებელი, ქსოვილებისა და კვების მრეწველობა.
ბრიანსკი მსხვილი სარკინიგზო კუთხეა: სარკინიგზო ხაზები ქალაქის გავლით გადის მოსკოვამდე, კიევამდე, ხარკოვამდე, სმოლენსკამდე და ვიაზმამდე, სადაც ხორციელდება მგზავრების გადაყვანა და ტვირთის გადატანა. იგეგმება სწრაფმავალი მატარებლის ამოქმედება კიევამდე.
ბრიანსკზე გადის ფედერალური ავტოსტრადა: მოსკოვი — კიევი, ბრიანსკი — ნოვოზიბკოვი — კობრინი.
ბრიანსკის გავლითაა ნავთობმაგისტრალი „დრუჟბა“, გაზმაგისტრალი დაშავა — მოსკოვი, შებელინკა — მოსკოვი.
ქალაქში მდებარეობს სარკინიგზო სადგურები: ბრიანსკი-ორლოვსკი და ბრიანსკი-ლგოვსკი (შესაბამისად, ბრიანსკი-I და ბრიანსკი-II), ორჯონიკიძეგრადი; ავტობუსების სადგური პერესვეტის ქუჩაზე და ავტობუსების სადგური ბეჟიცაში. ქალაქის დასავლეთით 14 კილომეტრში მდებარეობს ბრიანსკის საერთაშორისო აეროპორტი.
მგზავრთა გადაყვანა სრულდება სამარშრუტო ტაქსებით (1400 მანქანაზე მეტი 54 მუდმივ მარშრუტზე), ტროლეიბუსებით (10 რეგულარული მარშრუტით), ავტობუსებით (36 მარშრუტი) და ასევე ქალაქისპირა ელექტრომატარებლებით. საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მგზავრობა (ტროლეიბუსი, ავტობუსი) ღირს 12 რუბლი, სამარშრუტო ტაქსებით — 14 რუბლი, ხოლო 23:00 საათის შემდეგ — 16 რუბლი (2014 წლის მაისის მონაცემებით).
განათლების მუნიციპალური სისტემა შედგება 187 საგანმანათლებლო დაწესებულებისგან:
5 უმაღლესი სასწავლო დაწესებულება:
მათ გარდა ბრიანსკში გახსნილია 18 უმაღლესი სასწავლებლის ფილიალები:
ორ ციფრულ საეთერო თანამგზავრთან და ანალოგური ეთერის რამდენიმე ათეულ ფედერალურ არხთან ერთად, ბრიანსკში მოქმედებს ადგილობრივი ტელეკომპანიები:
ქალაქში რამდენიმე დანგრეული არქიტექტურული ძეგლია.
This article uses material from the Wikipedia ქართული article ბრიანსკი, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). შინაარსი წარმოდგენილია შემდეგი ლიცენზიით (თუ სხვა არ არის მითითებული): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ქართული (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.