აცეტონი: ქიმიური ნივთიერება

დუღილის ტემპერატურაა 56,1°C, დნობისა კი −95°C, სიმკვრივე — 0,7899 გ/სმ³. აცეტონს ახასიათებს კეტონების ყველა თვისება: წარმოქმნის ოქსიმს, სემიკარბაზონს, ოქსინიტრილს. იგი იერთებს ქლორეტონს და იძლევა ანტისეპტიკურ ქლორეტონს (CH₃)₂C(OH)CCl₃. აცეტონზე ქლორისა და ტუტის მოქმედებით შეიძლება ქლოროფორმის მიღება. აცეტონი რეაქციისუნარიანი ნაერთია, მონაწილეობს მრავალ ქიმიურ რეაქციაში, რომელთაგან ბევრი სამრეწველო მნიშვნელობისაა. აცეტონს თავდაპირველად ღებულობდნენ კალციუმის აცეტატის მშრალი გამოხდით: (CH₃COO)₂Ca→CH₃COCH₃+CaCO₃ და ძმარმჟავას ორთქლის გატარებით სხვადასხვა კატალიზატორზე (ცერიუმის ჟანგი, ტიტანი და სხვა). მისი მიღების შედარებით ახალი მეთოდია პროპილენის ჰიდრატაციითა და წარმოქმნილი იზოპროპილის სპირტის დაჟანგვით:

აცეტონი
ზოგადი
სისტემური სახელწოდება	პროპანონ-2
ტრადიციული სახელწოდება	აცეტონი, დიმეთილკეტონი
ქიმიური ფორმულა	C3H6O
მოლური მასა	58,08 გ/მოლი
ფიზიკური თვისებები
სიმკვრივე	0,7845 გ/სმ³
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა	−94.7 °C
დუღილის ტემპერატურა	56.05 °C
კრიტიკული წერტილი	235,5
ქიმიური თვისებები
pKa	19.16 (H2O)
NFPA 704	3 1 0
კლასიფიკაცია
CAS	67-64-1
PubChem	180
EINECS	200-662-2
RTECS	AL3150000

${\displaystyle CH_{3}-CH=CH_{2}{\xrightarrow {H_{2}O}}CH_{3}CH(OH)CH_{3}{\xrightarrow {O_{2}}}CH_{3}COCH_{3}+H_{2}O}$

აცეტონს ხშირად იყენებენ გამხსნელად (განსაკუთრებით ნიტრო- და აცეტილცელულოზასთვის), ლაბორატორიებსა და მრეწველობაში, აგრეთვე საწყის პროდუქტად კეტონის, იოდოფორმის, იზოპრენის, მეტაკრილმჟავას ეთერებისა და სხვათა მიღებისას.

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 74.

 

არის გვერდი თემაზე:

აცეტონი

• NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
• Acetone Safety Data Sheet (SDS) დაარქივებული 2020-03-18 საიტზე Wayback Machine.
• Hazardous substances databank entry at the national library of medicine დაარქივებული 2018-12-04 საიტზე Wayback Machine.
• Calculation of vapor pressure, liquid density, dynamic liquid viscosity, surface tension of acetone