Benin (貝南)
u Benin sa i labu nu Africa, itiza i 9 30 N, 2 15 E
u ahebal nu lala' mapulung sa 112,622 km2
u ahebal nu lalaay sa 110,622 km2, u ahebal nu nanumay sa 2,000 km2
hamin nu tademaw sa 10,741,458.
kakalukan umah sa 31.30%, kilakilangan umah sa 40%, zumaay henay umah sa 28.70%
u tapang tusu nu kanatal sa u Porto-Novo (波多诺伏).
kakining nu kanatal demiad sa 1 bulad 8 demiad.
u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Patrice Talon, micakat a demiad sa i 2016 a mihca 5 bulad 1 demiad.
u kulit nu hata nu kanatal sa, situlu ku kulit. u landaway u takuliway atu sumanahay.
u sulit nu Hulam: 貝南共和國
u sulit nu 法語: La République du Bénin
sulit nu Lipun: ベナン共和国
u sulit nu Amilika: Benin
貝南共和國(法語:La République du Bénin,中國、香港及澳門譯「貝寧共和國」),通稱貝南,是非洲西部國家,舊名達荷美(Dahomey)。貝南南瀕幾內亞灣,東鄰奈及利亞,北與尼日接壤,西北與布吉納法索相連,西和多哥接壤。
Benin kapulungan a kanatal (nu France a kamu: La République du Bénin, u nipangiha nu Cung-ko, Hong-kong atu Au-men nipibeli ya “Benin a kapulungan a kanatal”, sipangangan sa ya Benin. u nu Huy-co nutipanay a kanatal, malumanay a nipangangan sa u Dahomey han. i Benin satimulan micapi tu Ci-ni-ya a kasaliyutan, nu walian sa micapi tu ya Nigeria a kanatal, nu amis sa malalitin atu ya Niger a kanatal, pasay nu tipan kalaamisan sa malalitin atu Burkina faso, nu tipan sa matatules atu ya Togo hananay a kanatal.
貝南共和國,法語:La République du Bénin,中國大陸、香港及澳門譯「貝寧共和國」。未獨立前稱為達荷美,1975年改為Benin。
ina Benin kapulungan a kanatal, u kamu nu France: La République du Bénin, sipakay nu China (Cung-ko 中國), Hong-kong atu Macao (Au-men 澳門) a nipibeli han ya “Benin a kapulungan a kanatal” han. ina caay henay kunida sa henay malakanatal sa, u Dahomey han, 1975 a mihcaan sa pasumadan tu aydaay Benin han.
tatatungusan nu sasulitan sakay nu Benin a laylay (貝南歷史)
奧約帝國是17世紀中期至18世紀晚期西非地區政治上最重要的國家,它不僅掌控現代奈及利亞、貝南和多哥等地的政權,也統治其他非洲王國,包括豐族所建的達荷美王國。15世紀葡萄牙侵入沿岸販運奴隸;17世紀發源於阿波美高原的達荷美王國逐步擴張到南部沿海地區。1851年被法國逐步侵占,1894年淪為法國殖民地,1904年併入法屬西非洲。
Oyo (Aw-yue 奧約) nu hungtiay sa na i 17 seci kalatebanan katukuh i 18 a seci i nu dikudan tu a kenis sa, mala u nu cenceay sakahenulan kanatal ku nikaidaw. caay kau nipikuwan tu aydaay ya Nigeria, Benin, atu ya Togo hananay sakay tatungus nu kanatal, makuwan henay ku masadumaay ya Africa (Fei-Cuo 非洲) masahungtiay nu kanatal, pasu ya Hu hananay a nipatidengan ya Dahomey hanany a hungtiay a kanatal, 15 a seci ya Portugal (Pu-taw-ya 葡萄牙) midebung tu nu liwliwan i tida sipacakay tu kalatubangan, 17 seci sa palekal tu namakay ya Abomey (A-po-mey 阿波美) katalakaway a enal, ya Dahomey hanany a kanatal, na simakayda satu haymaw sa ahebal ku nikaydaan kalacapian ku sakatimul nu kitidaan. 1851 a mihcaan sa mapabahbah nu Fulance hamaw han a micalap, 1894 a mihcaan sa mala nu France tu a caculculan a kitidaan, 1904 a mihcaan sa mapacumud i nu Franceay a nutipanay a Africa (Fei-Cuo 非洲) .
1958年成為法蘭西共同體內的自治共和國,1960年8月1日達荷美共和國宣告獨立,首任總統馬加在1963年欲借軍方力量鎮壓反對派,自己反遭罷黜。
1958 a mihcaan mala u nu Fa-lan-si kapulungan kunida sananay a kanatal, 1960 a mihcaan waluay a bulad cacay a demiadan, ya Dahomey kapulungan a kanatal pabinawlan, ya sayaway a cung-tung ci Maga (Ma-ciya 馬加) i 1963 a mihcaan maydih micaliw tu nu hitayay a icelang mipenec tu paculiay, nika nuudip nida sa sipaculian nu tau sipaales tu aca.
後軍人還政文人,到1972年結束,先後發生五次政變事件,政權六度易手。而1970年所設由三地區領袖每二年輪任總統之制度,實為各種妥協方法嘗試殆盡後的不得以之策,亦未收效。至1972年10月26日克雷庫中校發動政變,改弦易轍,正式採用馬列主義,1975年12月1日改名為貝南人民共和國,推行軍事集權。
nu dikudan nu hitay sa sipaliyunen tu nu sakay nu dumaay a mamikuwanay, katukuh i 1972 a mihcaan a nikademan, kakilukilul sa idaw ku sakay sumad nu kalcacebis nu mulenu(入侵) cenceay a kawaw, kinaenem ku masakaputay a malaliyun. i 1970 a mihcaan sa patideng tu masatuluay nu kenisay a mamukeliday a mamaliyun a pasumad tu paytusa a mihcaan mala u cungtung. uyni sa u mamisululay a dada’ ku sikaydih a mitanam. nika kinapinaan a nipakilul palawpes sa nayay tu ku sakalahecian. katukuh i 1972 a mihcaan cacay a bataan tusa a bataan idaw ku enem a demiadan, ya ci Ke-ley-ku (克雷庫) hananay a hitay mihaka tu pibelin tu mamikuwanay, kalahecian ku kawaw, kakayda satu milayap tu nu ya Ma-liye (馬列) a nidatengan a sapilunguc tu binawlan, mahida satu i 1975 a mihcaan sabaw tusa a bulad cacay a demiadan sipasumad han tu a pangangan tu Benin han kapulungan nu binawlanay a kanatal, sipacunus tu sakay nu hitayay a nipikuwan.
1989年12月7日因經濟瀕臨崩潰,宣布放棄馬列主義;1990年3月1日再改國號為貝南共和國。
1989 a mihcaan sabaw tusa a bulad pitu a demiad sikalawlawpesan nu nipakalisiw sa, pabinawlan a paales tu Ma-liye (馬列) sananay a nidatengan; 1990 a mihcaan tuluway a bulad cacay a demiadan sapasumad ku ngangan nu kanatal, mala u nu Benin kapulungan a kanatal.
貝南位於西非,南瀕大西洋,東接奈及利亞,東北與尼日相接,西北與布吉納法索為鄰,西與多哥交界。面積有114,763平方公里。
u kitidaan nu Benin sakay nu kalaetipan nu Africa, tatimulan sa maycapi tu ya nikatabakianay nutipanay a bayu, kalawalian sa malalitin atu ya Nigeria a kanatal, nuwali kalaamisan sa malalitin atu ya Niger hananay, nutip kkalaamisan sa atu ya Burkina faso malabiyaw, nutipan sa matatungduh ku Togo sikayda. nikapulungan nuudip a kakitidaan makaala tu 114,763 km2.
氣候分為南、北氣候區。北部分旱季、雨季雨季,雨季在5-9月;南部為赤道型氣候,具有兩個雨季和兩個旱季。雨季在3-7月。維達至科托努一段海岸一帶屬於阿克拉-多哥乾燥海岸氣候帶,年降水量只有823毫米。科托努至新港降水量上升,新港年平均降水量為1286毫米。內陸屬於副赤道氣候帶,降水量不大。薩瓦魯以北屬於南熱帶草原氣候,降水量急劇減少,且不穩定。
sakay nu demiadan nu nikasasiduma sa nutimul atu nu kaamis ku sikacaay kalecad. nu amis sa siwasak tu kaacakan atu kaudadan, u kaudadan sa i ti limaay nu bulad katukuh i siwaay a bulad, nu makatimulay a demiad sa kalacaledesanay nikaidaw tu malatusa nu sikakelah atu simala tusa nu kaudadan. kaudadan sa i ti tuluay a bulad katukuh i pituay a bulad. kalacapian nu dadipasanay a kitidaan ya Vinda (U-uyta 維達) katukuh i Cotonou (Ketonu 科托努) a ngatu, u sanu Accra-Togo (Ake-la,Toke 阿克拉-多哥) kalaacakan a demiad, nu mihmihcaan nikaidaw nu udad makaala tu 823 nu hawmi, ya Ketunu katukuh i masabaluhayay a minatu sa kasaupu nu nanam a macakat, i paymihcaan nikaudadan sa makaala tu 1286 mm. maylabuway nu kakitidaan sa kasusudan nu nikacaledesan a demiad. caay katabaki ku nikaudad itida. ya Saelwatu kala nu tipan sakay nu timulay kacaledesan kalalutulutukan a demiadan, u nikaudad sa kasenun sananay a maselep, caay aca kasasiwantan.
ya Dahomey hananay a masatalakaway a buyu, nusausi pakay nu bayu sa idaw ku 300-750 ft., nikacamulan tu cuwacuway a madadepitay nu masabudawangay nu ba’tu, u kaladadepitanay a lala ku sakasiidaw.
貝南是世界最低度開發國家之一。經濟高度依賴農業。棕櫚仁和棕櫚油是貝南最主要的出口商品,其棕櫚油的特點是胡蘿蔔素含量高(1.7%-2%)。糧食作物有薯蕷、木薯、甘薯、玉米、豌豆、蠶豆及花生。
u benin sa iti kitakitay ba nipiadih sa, u sakay kaadidianay a nipalekal tu sakasilacul,. u sakay kalisiway sa miida tu nikalukanay. ya simal nu sikalecad nu Taywanay a balidas, atu heci nida,u mala nu Beninay satabakiay u sakahenulan a papacakayan a tuudtuud. ya nikaidaw nu simal niya balidas sa micidek ku nikatalakaw nu kalunizingan a nilacul (1.7%-2%) u kakaenenan sa idaw ku kalecadan nu mitaay ya sangiyaw, apaw, tubah, kubkub, hulintaw, atu masadayutay, atu kalitan.
This article uses material from the Wikipedia Sakizaya article Benin, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). anu izaw ku zuma buhci tu kamu, kasabelih aazihen a lacul i labu, pisaungay hamin CC BY-SA 4.0 sapabeli tu kinli a ceding. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Sakizaya (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.