2021

Tot lii 2020-lovo nubbe ihe.

Uđđâivemáánu

• uđđâivemáánu 1. peeivi – Heinävesi kieldâ sirdâšui Maadâ-Savo eennâmkoddeest Tave-Kärjil eennâmkoodán, Iitti kieldâ sirdâšui Kymileevi eennâmkoddeest Päijät-Häme eennâmkoodán, Isokyrö kieldâ sirdâšui Pohjanmaa eennâmkoddeest Maadâ-Pohjanmaa eennâmkoodán, Joroisii kieldâ sirdâšui Maadâ-Savo eennâmkoddeest Tave-Savo eennâmkoodán já Kuhmoisii kieldâ sirdâšui Koskâ-Suomâ eennâmkoddeest Pirkanmaa eennâmkoodán.
• uđđâivemáánu 20. peeivi – Joe Biden algâttij Ovtâstum staatâi president virgeest.
• uđđâivemáánu 26. peeivi – Eestieennâm 19. uáiviministerin väljejui Eestieennâm reformpiäláduv saavâjođetteijee Kaja Kallas.

Kuovâmáánu

• kuovâmáánu 5. peeivi – Marisha Rasi-Koskinen vuoitij Runeberg-palhâšume kirjestis Rec.
• kuovâmáánu 13. peeivi – Mario Draghi algâttij Italia uáiviminister virgeest.
• kuovâmáánu 15. peeivi – Nigerialâš Ngozi Okonjo-Iweala väljejui Maailm kävppiservi WTO saavâjođetteijen.

Njuhčâmáánu

• njuhčâmáánu 19. peeivi – Samia Suluhu Hassan algâttij Tansania president virgeest.

Cuáŋuimáánu

• cuáŋuimáánu 3. peeivi – 31. Sámi Grand Prix uárnejui. Juoigâmuási vuoitij Máhtte Ánte J. Sara já lávlumuási vuoittijn Lávre&Hilda.
• cuáŋuimáánu 3. peeivi – Marja Mortensson vuoitij Áillohaš-muusikpalhâšume.
• cuáŋuimáánu 4. peeivi – Vjosa Osmani väljejui Kosovo presidentin.
• cuáŋuimáánu 9. peeivi – DAT almostitij nurâldâhskiäru taan ive Sámi Grand Prix -kišto pittáin njuolgist muusikpalvâlussáid neetist.

Vyesimáánu

 

• vyesimáánu 18.–22. peivij – Euroviisuh uárnejuvvojii Rotterdamist Vuáládâhenâmijn. Kišto vuoitij Italia ovdâsteijee Måneskin pittáin Zitti e buoni.
  • vyesimáánu 18. peeivi – Ive 2021 Euroviisuh-lávlumkišto vuossâmuš semifiinaal uárnejui.
  • vyesimáánu 20. peeivi – Ive 2021 Euroviisuh-lávlumkišto nubbe semifiinaal uárnejui.
  • vyesimáánu 22. peeivi – Ive 2021 Euroviisuh-lávlumkišto fiinaal uárnejui.

Syeinimáánu

• syeinimáánu 23. peeivi – Tokio olympialiih algii.

Porgemáánu

• porgemáánu 5. peeivi – Arja Koriseva finnij Časkoslaavlâ-Finlandia -palhâšume.
• porgemáánu 8. peeivi – Tokio olympialiih nuhhii.
• porgemáánu 13. peeivi – Ucjuv kieldâ já Sämitige almostittii Kaavpugfiäráán-moobiilspeelâ kuulmâ sämikielân.
• porgemáánu 13.–17. peivij – 16. Wikimania uárnejui.
• porgemáánu 14. peeivi – Riikka Purra väljejui Vuáđusyemmilij saavâjođetteijen.
• porgemáánu 24. peeivi – Tokio paraolympialiih algii.

Čohčâmáánu

• čohčâmáánu 5. peeivi – Tokio paraolympialiih nuhhii.
• čohčâmáánu 26. peeivi – Sveeicist uárnejui aalmugjienâstem näimilittolaavâ nubásmitmist. Iänádâh sveiccilijn tuhhiittij laavâ nubásmittem täsiárvusubbon.

Roovvâdmáánu

• roovvâdmáánu 4. peeivi – David Julius já Ardem Patapoutian vuoittijn Nobel-fysiologia- teikkâ talhâstieđâpalhâšume.
• roovvâdmáánu 4. peeivi – Fumio Kishida algâttij Jaapaan uáiviminister virgeest.
• roovvâdmáánu 5. peeivi – Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann já Giorgio Parisi vuoittii Nobel-fyysiikpalhâšume.
• roovvâdmáánu 6. peeivi – Benjamin List já David W.C. MacMillan vuoittijn Nobel-kemiapalhâšume.
• roovvâdmáánu 7. peeivi – Abdulrazak Gurnah vuoitij Nobel-kirjálâšvuotâpalhâšume.
• roovvâdmáánu 8. peeivi – Maria Ressa já Dmitry Muratov vuoittijn Nobel-ráávhupalhâšume.

Skammâmáánu

• skammâmáánu 30. peeivi – Barbadosist šoodâi täsiväldi.

Juovlâmáánu

• juovlâmáánu 1. peeivi – Syemmilâš kirječällee Jukka Viikilä finnij čaabâkirjálâšvuođâ Finlandia-palhâšume kirjestis Taivaallinen vastaanotto.
• juovlâmáánu 1. peeivi – Xiomara Castro väljejui Honduras presidentin.
• juovlâmáánu 4. peeivi – Krško kieldâst šoodâi kaavpugkieldâ.
• juovlâmáánu 4. peeivi – Tievâslâš piäiváásiävŋánem Antarktisist.
• juovlâmáánu 6. peeivi – Karl Nehammer väljejui Nuorttâriijkâ littokanslerin.
• juovlâmáánu 8. peeivi – Olaf Scholz väljejui Saksa littokanslerin.
• juovlâmáánu 19. peeivi – Gabriel Boric väljejui Chile presidentin.
• juovlâmáánu 25. peeivi – James Webb -komovuotâteleskoop paččui máátkán.

  Nobel-palhâšumeh

• Fyysiik – Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann já Giorgio Parisi
• Kemia – Benjamin List já David W.C. MacMillan
• Kirjálâšvuotâ – Abdulrazak Gurnah
• Ráávhu – Maria Ressa já Dmitry Muratov
• Talhâstieđâ – David Julius já Ardem Patapoutian

Čuákánkiäsuh jieškote-uvlágán suorgijn

• Sämmilâš kirjálâšvuotâ ive 2021
• Videospeelah ive 2021

• kesimáánu 4. peeivi – Lilibet Mountbatten-Windsor, Ovtâstum kunâgâskode prinses

 

 

• uđđâivemáánu 4. peeivi – Martinus J. G. Veltman, ive 1999 Nobel-fyysiikpalhâšume finnim hollandlâš fysikkár (š. 1931)
• uđđâivemáánu 5. peeivi – Osian Ellis, waleslâš harppučuojâtteijee, šuoŋârähtee já máttáátteijee (š. 1928)
• uđđâivemáánu 7. peeivi – Michael Apted, brittilâš elleekovestivrejeijee (š. 1941)
• uđđâivemáánu 13. peeivi – Sinikka Nopola, syemmilâš kirječällee já toimâtteijee (š. 1953)
• uđđâivemáánu 16. peeivi – Pave Maijanen, syemmilâš musikkár (š. 1950)
• uđđâivemáánu 22. peeivi – Hank Aaron, ovtâstumstaatâlâš pesipálustâllee (š. 1934)
• uđđâivemáánu 26. peeivi – Berit Oskal Eira, sämmilâš puásuituállee já politikkár (š. 1951)
• uđđâivemáánu 27. peeivi – Tiina Rinne, syemmilâš čaittâleijee (š. 1929)
• kuovâmáánu 1. peeivi – Dustin Diamond, ovtâstumstaatâlâš čaittâleijee já komikkár (š. 1977)
• kuovâmáánu 21. peeivi – Aini Tahvanainen, syemmilâš kirječällee (š. 1929)
• njuhčâmáánu 26. peeivi – Kaarina Valoaalto, syemmilâš kirječällee já tivtâsteijee (š. 1948)
• cuáŋuimáánu 1. peeivi – Isamu Akasaki, ive 2014 Nobel-fyysiikpalhâšume finnim jaapaanlâš insner já fysikkár (š. 1929)
• cuáŋuimáánu 7. peeivi – Ina Marija Bartaitė, liettualâš čaittâleijee (š. 1996)
• cuáŋuimáánu 24. peeivi – Pentti Kirstilä, syemmilâš rikoskirječällee já toimâtteijee (š. 1948)
• cuáŋuimáánu 28. peeivi – Michael Collins, ovtâstumstaatâlâš astronaut (š. 1930)
• vyesimáánu 16. peeivi – Raili Pietilä, syemmilâš arkkiteht (š. 1926)
• syeinimáánu 23. peeivi – Toshihide Maskawa, ive 2008 Nobel-fyysiikpalhâšume finnim jaapaanlâš teoreetlâš fysikkár (š. 1921)
• porgemáánu 8. peeivi – Jaan Kaplinski, eestilâš tihtâčällee, filosof já jurgâleijee (š. 1941)
• čohčâmáánu 11. peeivi – Minna Aaltonen, syemmilâš čaittâleijee (š. 1966)
• čohčâmáánu 14. peeivi – Antonio Martínez Sarrión, espanjalâš tihtâčällee já jurgâleijee (š. 1939)
• čohčâmáánu 17. peeivi – Abdelaziz Bouteflika, algerialâš politikkár já Algeria president iivij 1999–2019 (š. 1937)
• roovvâdmáánu 1. peeivi – Anni Sarre, anarâš kirječällee, tivtâsteijee já máálájeijee (š. 1936)
• roovvâdmáánu 3. peeivi – Antonio Debenedetti, italialâš kirječällee já toimâtteijee (š. 1937)
• roovvâdmáánu 4. peeivi – Erkki Elorinne, syemmilâš kirječällee (š. 1935)
• skammâmáánu 8. peeivi – Kirsi Kunnas, syemmilâš akateemikkár, tivtâsteijee, párnáikirječällee já jurgâleijee (š. 1924)
• skammâmáánu 11. peeivi – Eino Kinnunen, syemmilâš eennâmviljâleijee já kirječällee (š. 1930)
• skammâmáánu 11. peeivi – Sinikka Tirkkonen, syemmilâš máttáátteijee, tihtâčällee já kirječällee (š. 1954)
• skammâmáánu 29. peeivi – C.J. Hunter, ovtâstumstaatâlâš kuulašlivgejeijee já välmejeijee (š. 1968)
• skammâmáánu 30. peeivi – Marjorie Tallchief, osagelâš-ovtâstumstaatâlâš baaleet-tánssájeijee (š. 1926)
• juovlâmáánu 19. peeivi – Robert H. Grubbs, ive 2005 Nobel-kemiapalhâšume finnim ovtâstumstaatâlâš kemist (š. 1942)
• juovlâmáánu 26. peeivi – Desmond Tutu, ive 1984 Nobel-ráávhupalhâšume finnim maadâafriklâš pispe já arkkâpispe (š. 1931)
• juovlâmáánu 31. peeivi – Betty White, ovtâstumstaatâlâš čaittâleijee já komikkár (š. 1922)

•   Wiki Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást 2021.