Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej), oficjalnie Republika Beninu – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską.
Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.
| |||||
Dewiza: (fr.) Fraternité, Justice, Travail (Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca) | |||||
Hymn: (Świt nowego dnia) | |||||
Język urzędowy | |||||
---|---|---|---|---|---|
Stolica | Porto-Novo, Kotonu | ||||
Ustrój polityczny | republika | ||||
Głowa państwa | prezydent Patrice Talon | ||||
Szef rządu | prezydent Patrice Talon | ||||
Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
| ||||
Liczba ludności (2023) • całkowita • gęstość zaludnienia |
| ||||
PKB (2023) • całkowite • na osobę |
| ||||
PKB (PSN) (2023) • całkowite • na osobę |
| ||||
Waluta | frank CFA (XOF) | ||||
Niepodległość | od Francji | ||||
Strefa czasowa | UTC +1 | ||||
Kod ISO 3166 | BJ | ||||
Domena internetowa | .bj | ||||
Kod samochodowy | DY | ||||
Kod samolotowy | TY | ||||
Kod telefoniczny | +229 | ||||
Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Powstało wtedy kilka małych państw, z których pierwsze pojawiły się na wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie małe państwa ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy.
W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku.
Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znacząco zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji.
W 2016 roku w Beninie zniesiono karę śmierci za wszystkie przestępstwa.
Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.
Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.
Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku[potrzebny przypis]:
Lp. | Miasto | Departament | Liczba mieszkańców (w 2013 roku) |
---|---|---|---|
1 | Kotonu | Littoral | 679 012 |
2 | Porto-Novo | Ouémé | 264 320 |
3 | Parakou | Borgou | 255 478 |
4 | Godomey | Atlantique | 253 262 |
5 | Abomey-Calavi | Atlantique | 117 824 |
6 | Djougou | Donga | 94 773 |
7 | Bohicon | Zou | 93 744 |
8 | Ekpé | Ouémé | 75 313 |
9 | Abomey | Zou | 67 885 |
10 | Nikki | Borgou | 66 109 |
11 | Malanville | Alibori | 64 639 |
12 | Kandi | Alibori | 56 043 |
13 | Kérou | Atacora | 54 276 |
14 | Natitingou | Atacora | 53 284 |
Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym. Główne towary eksportowe, to: bawełna, orzechy nerkowca, masło shea i tkaniny, a główne importowe to artykuły spożywcze, produkty naftowe i środki produkcji.
Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm
Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:
Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.
Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008
Data | Polska nazwa | Oryginalna nazwa |
---|---|---|
1 stycznia | Nowy Rok | – |
10 stycznia | Dzień Suwerenności Państwowej | – |
2 lutego | – | Eid-ul-Adha (ruchome) |
12 kwietnia | Poniedziałek Wielkanocny (ruchome) | – |
2 maja | Urodziny Proroka | Eid-Milad Nnabi (ruchome) |
20 maja | Wniebowstąpienie | – |
1 sierpnia | Dzień Niepodległości | – |
15 sierpnia | Wniebowzięcie (ruchome) | – |
26 października | Dzień Sił Zbrojnych | – |
1 listopada | Wszystkich Świętych | – |
14 listopada | Koniec ramadanu (ruchome) | – |
25 grudnia | Boże Narodzenie | – |
Mężczyźni - 60 lat, 8 miesięcy
Kobiety - 64 lat, 6 miesięcy
Średnio 340 osób na 1000 ma dostęp do Internetu.
Grupa etniczna | Język | Liczebność w tys. | Procent ludności |
---|---|---|---|
Fonowie (Gbe) | Język fon | 2 520 | 22,12% |
Hausa | Język hausa | 1 086 | 9,53% |
Aja (Gbe) | Język aja | 779 | 6,84% |
Bariba | Język bariba | 744 | 6,53% |
Ayizo (Gbe) | Język ayizo | 622 | 5,46% |
Borgu (Fulanie) | Język borgu | 470 | 4,13% |
Temba (Gur) | Język yom | 444 | 3,9% |
Egun (Gbe) | Język gun | 423 | 3,71% |
Ede Nago (Joruba) | Język ede | 338 | 2,97% |
Maxi (Gbe) | Język maxi | 283 | 2,48% |
Saxwe (Gbe) | Język saxwe | 231 | 2,03% |
Weme (Gbe) | Język weme | 223 | 1,96% |
Xwla Wschodni i Zachodni (Gbe) | Język xwla | 212 | 1,86% |
Dendi (Songhajowie) | Język dendi | 211 | 1,85% |
Ede Idaca (Joruba) | Język ede | 174 | 1,53% |
Kotafon (Gbe) | Język kotafon | 163 | 1,43% |
Ewe (Gbe) | Język ewe | 149 | 1,31% |
Biali (Gur) | Język biali | 128 | 1,12% |
Ede Ije (Joruba) | Język ede | 122 | 1,07% |
Boko (Mande) | Język boko | 119 | 1,04% |
Ditamari (Gur) | Język ditamari | 116 | 1,02% |
Struktura religijna w 2020 roku, według The ARDA:
Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona – wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Benin, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.