1986

Aquesta pagina concernís l'an 1986 del calendièr gregorian.

Occitània

Euròpa

• 26 d'abril: Explosion de la centrala nucleara de Chornobil.

Espanha

Intrada dau país au sen de l'Union Europèa.

Africa

Libia

 

En repòsta au sostèn donat per lo govèrn libian a unei grops terroristas, leis Estats Units bombardèron Trípol e Bengazi (15 d'abriu). Plusors avions e elicoptèrs foguèron destruchs per leis asalhidors que perdèron un bombardier tocat per lei defensas antiaerianas. Gaddafi ordonèt una repòsta còntra d'installacions estatsunidencas de l'illa de Lampedusa que mau capitèt. Après aquelei combats, lei relacions demorèron fòrça marridas entre lei dos país e de combats aerians opausèron d'avions estatsunidencs e libians en 1989.

En Sodan, victòria electorala de Sadiq al-Madhi, qu'èra un aliat de Libia, que prenguèt lo poder e lo gardèt fins a 1989.

Sodan

Organizacion deis eleccions liuras promesas per lei militars en 1985 e victòria deis islamistas de Sadiq al-Madhi sostenguts per Libia.

Arts

Sciéncias e tecnicas

Astronomia

 

Passatge de la sonda espaciala Voyager 2 dins lo sistèma d'Uranus. Permetèt d'observar dirèctament la planeta (fotografias, mesuras gravitacionalas, mesuras atmosfèricas, premierei mesuras magneticas...) e sei satellits. Dètz satellits suplementaris foguèron descubèrts.

Capitada de la mesa en orbita dau premier module de l'estacion espaciala sovietica Mir (20 de febrier).

Quimia

Publicacion de la descubèrta d'estructuras novèlas de carbòni formadas de desenaus d'atòms diferents per leis Estatsunidencs Richard Smalley e Robert Curl e lo Britanic Harold Kroto. Foguèron dichas fullerèns. D'autra part, descubèrta de ceramicas aguent de proprietats de supraconductivitat a de temperaturas situadas entre 80 e 125 K. Aquò marquèt una etapa importanta dins lo desvolopament d'aplicacions dei supraconductors car aquelei temperaturas èran relativament importantas a respèct ai supraconductors pus ancians que necessitavan de temperaturas fòrça bassas (quauquei gras kelvin).

Economia

• 3 de junh - Rafael Nadal, jogaire de tennis espanhòl
• 12 de setembre - Emmy Rossum, actritz americana

• 1 de febrièr - Alva Myrdal, escrivan, diplomata e òme politic suedés, Prèmi Nobel de la Patz (n. 1902)
• 28 de febrièr - Olof Palme, primièr ministre de Suècia (n. 1927)
• 30 de març - James Cagney, actor american (n. 1899)
• 7 d'abril - Leonid Kantorovich, economista rus, Prèmi Nobel (n. 1912)
• 14 d'abril - Simone de Beauvoir, escrivana francesa (n. 1908)
• 15 d'abril - Jean Genet, escrivan francés (n. 1910)
• 9 de mai - Tenzing Norgay, sherpa nepalés (n. 1914)
• 31 de mai - James Rainwater, fisician american, Prèmi Nobel (n. 1917)
• 13 de junh - Benny Goodman, musician american de jazz (n. 1909)
• 14 de junh - Jorge Luis Borges, escrivan argentin (n. 1899)
• 24 de julhet - Fritz Albert Lipmann, bioquimista american, Prèmi Nobel (n. 1899)
• 25 de julhet - Vincente Minnelli, director american de cinèma (n. 1903)
• 31 d'agost - Urho Kekkonen, president de Finlàndia (n. 1900)
• 7 de setembre - Omar Ali Saifuddin III, sultan de Brunei (n. 1914)
• 12 de setembre – Gerhard Rohlfs, lingüista alemand (n. 1892)
• 25 de setembre - Nikolai Nikolaievich Semionov, quimista sovietic, Prèmi Nobel de Quimia (n. 1896)
• 19 d'octobre – Samora Machel, president de Moçambic (n. 1933)
• 22 d'octobre - Albert Szent-Györgyi, fisiologista ongrés, Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina (n. 1896)
• 23 d'octobre - Edward Adelbert Doisy, bioquimista american, Prèmi Nobel (n. 1893)
• 25 d'octobre - Forrest Tucker, actor american (n. 1919)
• 31 d'octobre - Robert S. Mulliken, fisician e quimista american, Prèmi Nobel (n. 1896)
• 2 de decembre - Desi Arnaz, actor cuban-american (n. 1917)
• 29 de decembre - Harold Macmillan, primièr ministre del Reialme Unit (n. 1894)

• Prèmi Nobel de Fisica : Ernst Ruska, Gerd Binnig, Heinrich Rohrer
• Prèmi Nobel de Quimia : Dudley R. Herschbach, Yuan T. Lee, John C. Polanyi
• Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina : Stanley Cohen, Rita Levi-Montalcini
• Prèmi Nobel de Literatura : Wole Soyinka
• Prèmi Nobel de la Patz : Elie Wiesel
• Prèmi Nobel d'Economia : James Buchanan Jr