Swffïaeth

Gelwir dilynwr y traddodiad hwn yn ṣūfī (صُوفِيّ). Gelwir Swffïaeth yn aml yn enwad Islamaidd, ond mae'n gywirach i'w disgrifio fel dimensiwn neu agwedd o'r crefydd.

Swffïaeth

Beddrod Abdul Qadir Gilani, Baghdad, Irac
Enghraifft o'r canlynol	mudiad crefyddol, way of life
Math	Islam, cyfriniaeth, ffordd o fyw
Lleoliad	Y Byd Mwslemaidd, ledled y byd
Sylfaenydd	Muhammad
Enw brodorol	الْتَّصَوُّف
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Fe'i diffiniwyd fel "cyfriniaeth Islamaidd", "mynegiant cyfriniol o'r ffydd Islamaidd", "dimensiwn mewnol Islam", "ffenomen o gyfriniaeth o fewn Islam", y "prif amlygiad a'r crisialu pwysicaf a mwyaf canolog" o arferion cyfriniol yn Islam, a "mewnoli a dwysáu ffydd ac arferion Islamaidd".

Cyfeirir at Ymarferwyr Swffïaeth fel "Swffisiaid" (o صُوفِيّ , ṣūfīy), ac yn hanesyddol roedd yn perthyn i "urdd" a elwir yn tariqa (lluosog: ṭuruq) - cynulleidfaoedd wedi'u ffurfio o amgylch wali meistr mawr a fyddai'r olaf mewn cadwyn o athrawon olynol a allant olrhain eu llinach hyd at Muhammad.

Mae athrawiaethau a sefydliadau Swffïaeth yn ategu fframwaith sylfaenol arferion Islam. Er bod Swffïaeth yn cadw at y gyfraith Islamaidd yn llym ac yn perthyn i wahanol ysgolion cyfreitheg a diwinyddiaeth Islamaidd, maent wedi'u huno gan eu gwrthwynebiad i gyfreithlondeb sych. Mae ffocws pwysig addoliad y Swffiaid yn cynnwys dhikr, yr arfer o gofio Duw.

Daeth Swffïaeth i'r amlwg yn gynnar yn hanes Islam, yn rhannol fel adwaith yn erbyn bydolrwydd Califfiaeth Umayyad cynnar (661–750), a chwaraeodd Swffïaeth ran bwysig yn hanes Islam trwy eu gweithgareddau cenhadol ac addysgol.

Er gwaethaf dirywiad cymharol Swffïaeth yn y cyfnod modern, mae wedi parhau i chwarae rhan bwysig yn y byd Islamaidd, ac mae hefyd wedi dylanwadu ar wahanol fathau o ysbrydolrwydd yn y Gorllewin.

Mae'r gair Arabeg tasawwuf (yn llythrennol: bod neu ddod yn Swffi), a gyfieithir yn gyffredinol i'r Gymraeg fel 'Swffïaeth', yn cael ei ddiffinio'n gyffredin gan awduron y Gorllewin fel 'cyfriniaeth Islamaidd'. Mae'r term Arabeg sufi wedi cael ei ddefnyddio mewn llenyddiaeth Islamaidd gydag ystod eang o ystyron, gan gefnogwyr a gwrthwynebwyr Swffïaeth. Roedd testunau Clasurol Swffïaeth, a bwysleisiodd ddysgeidiaeth ac arferion penodol y Corân a'r sunnah (dysgeidiaeth ac arferion enghreifftiol y proffwyd Islamaidd Muhammad), yn rhoi diffiniadau o tasawwuf a ddisgrifiodd nodau moesol ac ysbrydol ac a oedd yn gweithredu fel offer add. . Yn lle hynny, defnyddiwyd llawer o dermau eraill a oedd yn disgrifio rhinweddau a rolau ysbrydl mewn cyd-destunau mwy ymarfero.

Mae rhai ysgolheigion modern wedi defnyddio diffiniadau eraill o Swffïaeth, megis "dwysáu ffydd ac ymarfer Islamaidd" a "phroses o wireddu delfrydau moesegol ac ysbrydol".

Cyflwynwyd y term Swffïaeth (Sufism) yn wreiddiol i ieithoedd Ewropeaidd yn y 18g gan ysgolheigion Dwyreiniol, a oedd yn ei weld yn bennaf fel athrawiaeth ddeallusol a thraddodiad llenyddol a oedd yn groes i'r hyn a welent fel undduwiaeth Islam. Mewn defnydd ysgolheigaidd modern mae'r term yn disgrifio ystod eang o ffenomenau cymdeithasol, diwylliannol, gwleidyddol a chrefyddol sy'n gysylltiedig â Swffïaeth.

Ymddengys mai ystyr gwreiddiol sufi oedd "un sy'n gwisgo gwlân (ṣūf)", ac mae'r Gwyddoniadur Islam yn diystyru rhagdybiaethau etymolegol eraill. Yn draddodiadol, cysylltid dillad gwlân ag asgetigau a chyfrinwyr. Gwrthododd Al-Qushayri ac Ibn Khaldun bob posibilrwydd heblaw ṣūf ar sail ieithyddol.

Gellir cymharu hyn gyda'r enwau 'y Brodyr Duon' a'r 'Brodyr Llwydion', sef mynachod yng Nghymru a gwledydd eraill a elwid ar ôl lliw'r gwlân a wisgant.

Mae esboniad arall yn olrhain yr enw i'r gair ṣafā (صفاء), sydd yn Arabeg yn golygu "purdeb". Cyfunwyd y ddau esboniad gan y Sufi al-Rudhabari (m. 322 AH), a ddywedodd, " Y Swffi yw yr hwn sy'n gwisgo gwlan ar ben purdeb."