Суфізм

Пад гэтым тэрмінам аб’ядноўваюцца ўсе мусульманскія вучэнні, галоўнай мэтай якіх з’яўляецца распрацоўка тэарэтычных падставаў і практычных спосабаў, якія забяспечваюць магчымасць непасрэдных зносінаў чалавека з Богам. Лічыцца, што першыя суфіі з’явіліся на рубяжы VIII і IX стагоддзяў у Іраку і Сірыі. Прызнаючы рэальным толькі існаванне Алаха, а навакольныя рэчы і з’явы — яго эманацыяй, паслядоўнікі суфізму аб’яўляюць вышэйшай мэтай жыцця містычнае злучэнне душы чалавека з Богам, тым самым суфізм мае падабенства са светапоглядам дгармічных рэлігій. Суфіі спрабуюць зразумець патаемны сэнс караністычных адкрыццяў, для чаго строга прытрымліваюцца прадпісанняў Карана і Суны, якія ўдзельнічаюць у чуваннях, прымаюць абяцанні, прытрымліваюцца дадатковых пастоў. Разам яны прапаведуюць містычную некарыслівую любоў да Алаха, жадаючы зліцца з ім. Канчатковай мэтай суфізма лічыцца знішчэнне сваіх якасцей як асобы, што павінна пацягнуць поўнае спалучэнне, зліццё з чароўнай ісцінай.

«Злучэнне з бажаством», па вучэнню суфізма адбываецца ў экстазе, да якога павінны даводзіць сябе вернікі. У араба-ісламскай тэрміналогіі суфіем з’яўляецца той, хто закаханы ў ісціну і рухаецца да дасканаласці. Рух да нейкай абстрактнай праўды з дапамогай любові і адданасці Богу суфіі называюць «тарыкатам» (шляхам).

Для ранняга суфізму характэрны пантэізм з асобнымі матэрыялістычнымі элементамі. Пасля пад уплывам неаплатонаўскай, індыйскай філасофіі і некаторых ідэй хрысціянства цэнтральнае месца ў суфізме займаюць аскетызм і крайні містыцызм. У тэасофскай традыцыі суфізм атаясамліваецца з эзатэрычным ісламам.

Суфізм з’яўляецца неаднастайным рухам, гэта значыць да яго далучаліся прадстаўнікі розных багаслоўскіх школаў і напрамкаў ісламу. Ён неаднаразова гуляў значную ролю ў палітычным жыцці мусульманскіх краін як ідэалогія паўстанцкіх рухаў, а таксама антыкаланіяльнай барацьбы.

• Абу Хамід Аль-Газалі

• Сама, іслам

• Кісялёва Н. Г. Суфі́зм // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 292. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Смирнов А. В. Суфизм // Новая философская энциклопедия: В 4 т. (руск.) / Ин-т философии РАН, Нац. общ.-научн. фонд; Научно-ред. совет: предс. В. С. Стёпин, заместители предс.: А. А. Гусейнов, Г. Ю. Семигин, уч. секр. А. П. Огурцов. — М.: Мысль, 2010. — Т. 3. — С. 674—675. — 692 с. — 5 000 экз. — ISBN 978-2-244-01118-0.
• Суфизм // Большая советская энциклопедия. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)

•   На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Суфізм
• Суфізм Архівавана 5 сакавіка 2012. (руск.)
• Аб суфізме (руск.)
• Суфізм (руск.)
• Філасофія, гісторыя і тэрміналогія суфізма (руск.)