Plutonium yakuwi sawijining unsur kimia jroning tabel périodik kang nduwèni lambang Pu lan nomer atom 94.
Piyambakipun punika unsur radioaktif transuranium ingkang langka lan punika logam aktinida kaliyan penampilan ingkang gadhah warni pèthak keperakan. Ing wanci tèrpapar kaliyan udara, Piyambakipun badhé ngusam amargi pembentukan plutonium(IV) oksida ingkang nutupi lumah logam. Unsur punika ing dasaripun gadhah enèm alotrop lan sèkawan keadaan oksidasi. Piyambakipun bèreaksi kaliyan karbon, halogen, nitrogen, lan silikon. Manawi nembé terpapar kaliyan kelembaban udara, Piyambakipun badhé mbèntuk oksida lan hidrida kaliyan volume 70% langkung ageng lan dados bubuk ingkang saged nyala kanthi spontan. Piyambakipun ugi merupakan racun radiologis ingkang saged berakumulasi ing sungsum balung. Manawi punika sipat-sipat kados ta makaten, prosès penanganan plutonium cekua mbebayani, manawi tingkat toksisitas sadayanipun logam punika kadang-kadang langkung dipunagèng-agnègakèn.
Sami kados ta logam-logam sanèsipun, plutonium gadhah penampilan pérak mengkilat.Anangng ing wanci terpapar kaliyan udara bébas, plutonium(IV) oksida badhé dumadi kaliyan cepat lan ndamel logam mau dados kusam kelabu. Sanèsipun punika warni kuning lan ijem zaitun ugi naté dipunlaporaken. Ing suhu kamar, plutonium wonten ing wujud alotop alfanya. Wujud alotrop punika ingkang merupakan wujud ingkang paling umum lan gadhah tingkat kekerasan kados ta besi cor, sanèsipun manawi piyambakipun dialoi kaliyan logam sanèsipun lan ndamel dados lunak lan saged kaliyan gampil dipunewahi bentuk. Benten kaliyan kathah jinis logam, plutonium boten konduktor panas lan listrik ingkang saé. Piyambakipun gadhah titik leleh ingkang cendhèk (640 °C) lan titik didih ingkang sangat inggil (3,327 °C). Emisi partikel alfa manawi ing pelepasan inti helium berenergi inggil inggih punika wujud radiasi paling umum ingkang dipunpancaraken déning plutonium. Panas ingkang dipunlepasaken ngantos pelepasan lan deselerasi partikel-partikel alfa punika ndamel plutonium kaliyan ukuran sami kaliyan bola sofbol raosipun anget manawi dipunsentuh, manawi kanggé massa plutonium ingkang langkung ageng, piyambakipun saged ndidihkan satunggal liter toya ing wekdal pinten-pinten menit (bervariasi nggumantung ing komposisi isotop).
Plutonium limrahipun gadhah enem alotrop. Ing temperatur ingkang inggil lan jangka tekanan katamtu, alotrop kaping pitu (zeta, ζ) saged dumadi. Alotrop-alotrop piyambakipun gadhah tingkat ènergi ingkang hampir sami, nanging densitas lan struktur kristal ingkang bènten-bènten. Hal punika ndamel plutonium sangat sensitif kaliyan kaewahan temperatur, tekanan, lan lingkungan kimiawi. Sanèsipun punika, kaewahan volume ingkang dramatis ngantos transisi fase saking satunggal alotrop ing alotrop sanèsipun ugi memungkinkan. Boten kados ta bahan-bahan sanèsipun, densitas plutonium badhé meningkat manawi piyambakipun meleleh (sebesar 2,5%). Nanging cuwèran logam plutonium punika piyambak nedahaken penurunan kanthi linear ing densitasnya seiring kaliyan ningkataken temperatur. Densitas pinten-pinten alotrop plutonium sawatawis saking 16,00 g/cm3 ngantos kaliyan 19,86 g/cm3.
Plutonium punika logam aktinida radioaktif. Isotop plutonium-239 (Pu-239) punika salah satunggaling saking tiga isotop fisil utama (sisanya inggih punika uranium-233 lan uranium-235). Supados saged dipunanggep dados fisil, inti atom sebuah isotop kedah saged memecah (fisi) manawi dipuntembakaken kaliyan neutron lan ngelepasaken sejumlah neutron tambahan ingkang cekap kanggé mempertahankan reaksi berantai nuklir kaliyan memecahkan inti salajengipun.
Cithakan:Tabel periodik unsur kimia
This article uses material from the Wikipedia Basa Jawa article Plutonium, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Isi cumepak kanthi pangayoman CC BY-SA 4.0, kajaba ana katerangan liyané. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Basa Jawa (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.