Prótín eða prótein, (af gríska orðinu proteios er merkir „mikilvægur“), einnig nefnt eggjahvíta eða einfaldlega hvíta, er lífrænt efnasamband með háan mólmassa, sem samanstendur af fjölda amínósýra, sem tengjast með peptíðtengjum.
Prótín eru nauðsynleg fyrir vöxt og viðgang allra lifandi frumna og veira.
Mörg prótín eru ensím, ellegar undireiningar prótína, sem hvetja efnahvörf. Önnur prótín gegna hlutverki í byggingu eða virkni, þá eru sum prótín mótefni, önnur geyma og flytja mismunandi tengla.
Prótín í fæðu brotna upp við meltingu, sem hefst í maga. Þar eru prótínin leyst upp í prótasa og fjölpeptíð til að útvega lífverunni amínósýrur. Pepsínógen verður að ensíminu pepsín í tengslum við saltsýru magans. Pepsín sér um að melta kollagen, helsta prótín bandvefs.
Kóðunarferli gena ákvarðar röð amínósýra nánast allra náttúrulega prótína. Oft er þeim prótínum sem myndast breytt, svo þau verði virk. Algengt er að prótín starfi saman til ná ákveðinni virkni.
Prótín eru byggð úr 20 mismunandi L-alfa-amínósýrum í genum. Genin rita RNA sem er breytt í mRNA sem er síðar þýtt í tRNA af ríbósómi. Myndun viðkomandi peptíðtengis milli amínósýra, sem mynda prótín er hvatt áfram af amínóacýl tRNA. Endar amínósýrukeðjunar eru kallaðir karboxýlendi annars vegar og amínóendi hinsvegar.
Prótín falla saman í einstakt þrívítt form. Prótín eru fjölliður, þar sem amínósýrur eru einingarnar. Prótín eru greind eftir byggingu þeirra í fjóra flokka.
Næring Megin næringarefnaflokkarnir þrír eru kolvetni, fita og prótein. Prótein í fæðu brotnar niður í amínósýrur í meltingarfærunum og geta þær nýst líkamanum ýmist sem byggingarefni eða orka fyrir frumurnar.
Byggingarefni líkamans Prótein eru byggingarefni líkamans, frumuhimnan er gerð úr próteinum og fitum. Hár, neglur og vöðvar eru gerð úr próteinum.
Flytja efni gegnum frumuhimnur í frumuhimnunni eru jónadælur og jónagöng sem dæla efnum inn og út úr frumunni til þess að halda jafnvægi á frumunni
Burðarefni Prótein flytja efni um líkamann t.d blóðrauðu
Hormón Myndast í einu líffæri og hefur áhrif á önnur
Mótefni efni sem sest á bakteríur og óvirkjar þær
Hreyfifæri Sumar frumur hafa hreyfifæri eins og svipur eða bifhár, sæðisfrumur eru með svipur
Ensím Ensím er efni sem hraðar efnahvörfum, þau breytast ekki við efnahvarf heldur nýtast aftur og aftur.
Heimild: Líffræði kjarni fyrir framhaldsskóla. Höf: Örnólfur Thorlacius
Prótín voru fyrst nefnd í bréfi sem Jöns Jakob Berzelius skrifaði Gerhardus Johannes Mulder 10. júlí 1838 eftir uppgvötun sína:
Hægt er að þýða þessa klausu á þennan veg:
Rannsóknir á prótínum hafa staðið yfir sleitulaust frá upphafi 19. aldar, þegar vísindamenn urðu fyrst varir við þennan áður óþekkta flokk lífrænna efnasambanda.
This article uses material from the Wikipedia Íslenska article Prótín, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Efnið er aðgengilegt undir CC BY-SA 4.0 nema annað komi fram. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Íslenska (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.