Nafnorð
Nafnorð (skammstafað sem no.) eru orð sem notuð eru yfir einstaklinga, staði eða atburði, hugmyndir o.fl.
Það þarf að skrifa þessa grein út frá alþjóðlegu sjónarmiði. Vinsamlegast bættu greinina eða ræddu málið á spjallsíðunni. |
Þau skiptast í tvo undirflokka, sérnöfn og samnöfn.
Nafnorð eru fallorð og hafa því kyn, tölu og fall. Fáein nafnorð eru aðeins til í einni tölu, t.d. orðstír (et.), mjólk (et.), dyr (ft.) buxur (ft.). Nafnorð eru ýmist ákveðin þegar þau standa með greini (t.d. fjallið), eða óákveðin þegar þau standa án greinis (t.d. fjall).
Fallbeyging
Í orðabókum eru kenniföll nafnorða jafnan uppgefin, en það eru þau föll sem mestu máli skipta við fallbeygingu; nefnifall eintölu, eignarfall eintölu og nefnifall fleirtölu Dæmi; hestur, -s, -ar sem gefur til kynna fallbeyginguna hestur - hests - hestar. og gestur, -s, -ir sem gefur til kynna fallbeyginguna gestur - gests - gestir.
Talað er um sterk og veik no. eftir endingum þeirra eignarfalli eintölu; sterk no. enda á samhljóða í ef. et. (s eða r), t.d. hestur/hests, en veik no. enda á sérhljóða í ef. et., t.d. bóndi/bónda. Síðan má greina veika og sterka beygingu nánar eftir kyni:
| Kyn | Kk. | Kvk. | Hk. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Beyging | Veik | Sterk | Veik | Sterk | Veik | Sterk |
| Tala | et./ft. | et./ft. | et./ft. | et./ft. | et./ft. | et./ft. |
| Endingar í ef. et. og nf. ft. | -a/-ar (hani) -a/-ur (nemandi) | -s/-ar (hestur) -s/-ir (gestur) -ar/-ir (staður) -ar/-ar (höfundur) | -u/-ur (vísa) -i/ar (lygi) | -ar/-ar (skál) -ar/-ir (mynd) -ar/-ur (bók) | -a/-u (auga) | -s/- (borð) |
Taflan sýnir endingar kennifalla nafnorða og falla flest nafnorð undir þessa flokkun en þó ekki öll, t.d sykur, gleði o.fl. Óreglulega beygingu hafa sex sterk karlkynsorð; faðir, bróðir, vetur, fótur, fingur og maður. Nokkur sterk kvenkynsorð hafa einnig óreglulega beygingu; hönd, kýr, ær, sýr, mús, lús, móðir, dóttir, systir, mær (mey).
Stofn nafnorðs er sá orðhluti þess sem er sameiginlegur öllum föllum. T.d. er orðhlutinn hest stofn orðsins hestur eins og sést af fallbeygingunni; hest-ur, hest-, hest-i, hest-s.
Tengt efni
Heimildir
- Björn Guðfinnson (1937). Íslenzk málfræði. Námsgagnastofnun.
- Þórunn Blöndal (1985). Almenn málfræði. Mál og menning.
Tilvísanir
Tenglar
This article uses material from the Wikipedia Íslenska article Nafnorð, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Efnið er aðgengilegt undir CC BY-SA 4.0 nema annað komi fram. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Íslenska (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.