1972: ár

ár 20. aldar og hlaupár sem hófst á laugardegi samkvæmt gregoríska tímatalinu.

Janúar

 

• 1. janúar - Kurt Waldheim varð aðalritari Sameinuðu þjóðanna.
• 2. janúar - Bandaríska geimfarið Mariner 9 hóf kortlagningu plánetunnar Mars.
• 5. janúar - Richard Nixon gaf skipun um að Geimskutluáætlunin skyldi hafin.
• 7. janúar - Farþegaflugvél frá Iberian Airlines rakst á 250 metra háan fjallstind við Ibiza; 104 létust.
• 8. janúar - Melrakkaey í Grundarfirði var friðlýst.
• 9. janúar - Stærsta farþegaskip heims, Queen Elizabeth, brann og sökk í höfninni í Hong Kong.
• 11. janúar - Austur-Pakistan varð Bangladess.
• 15. janúar - Margrét Þórhildur var hyllt sem Danadrottning degi eftir lát föður síns Friðriks 9.
• 22. janúar - Jens Otto Krag, forsætisráðherra Danmerkur, undirritaði samning um inngöngu Danmerkur í ESB.
• 30. janúar - Blóðugi sunnudagurinn 1972 þegar 26 mótmælendur og áhorfendur voru skotnir af breska hernum í Derry á Norður-Írlandi.
• 30. janúar - Pakistan sagði sig úr Breska samveldinu.

Febrúar

• 2. febrúar - Sprengja sprakk í breska siglingaklúbbnum í Vestur-Berlín með þeim afleiðingum að þýskur bátasmiður lést.
• 2. febrúar - Óeirðir brutust út í Dublin vegna blóðbaðsins í Derry.
• 3. febrúar - Vetrarólympíuleikarnir 1972 hófust í Sapporo í Japan.
• 15. febrúar - Ríkisstjórn Íslands ákvað að færa fiskveiðilögsögu Íslands í 50 mílur þann 1. september.
• 21. febrúar - Richard M. Nixon fór í átta daga heimsókn til Alþýðulýðveldisins Kína þar sem hann hitti Maó Zedong.
• 22. febrúar - Sjö létust í sprengjutilræði IRA í Aldershot í Bretlandi.
• 26. febrúar - Flóðin í Buffalo Creek: 125 létust og 4000 misstu heimili sín þegar stífla sem hélt affalsvatni frá kolanámu brast í Vestur-Virginíu í Bandaríkjunum.

Mars

• 1. mars - Rómarklúbburinn gaf út ritið Mörk vaxtar.
• 2. mars - Pioneer 10 var skotið á loft frá Kennedy-höfða.
• 11. mars - Hafnarfjarðarganga, fyrsta mótmælaaðgerð Samtaka herstöðvaandstæðinga, var haldin.
• 22. mars - Geirfugladrangur úti fyrir Reykjanesi hrundi.
• 24. mars - Kvikmyndin Guðfaðirinn var frumsýnd í Bandaríkjunum.
• 24. mars - Breska ríkisstjórnin hóf beina stjórn Norður-Írlands.
• 25. mars - Lúxemborg sigraði Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva með laginu Aprés toi sem Vicky Leandros söng.
• 30. mars - Víetnamstríðið: Her Norður-Víetnam hóf Páskasóknina inn í Suður-Víetnam.

Apríl

• 10. apríl - Samningur um bann við þróun, framleiðslu og söfnun sýkla- og eiturvopna og um eyðingu þeirra var undirritaður af um 70 löndum í Washington-borg.
• 10. apríl - Fimm þúsund létust í jarðskjálfta sem mældist 7,0 á Richter í Fars í Íran.
• 13. apríl - Alþjóðapóstsambandið ákvað að líta á Alþýðulýðveldið Kína sem eina fulltrúa Kína og rak þar með Lýðveldið Kína úr sambandinu.
• 16. apríl - Tunglfarinu Appollo 16 var skotið á loft.
• 20. apríl - Ásatrúarfélagið var stofnað á Íslandi.
• 23. apríl - Haldið var upp á sjötugsafmæli Halldórs Laxness. Hann var útnefndur heiðursborgari Mosfellsbæjar og heiðursdoktor við Háskóla Íslands.
• 23. apríl - Sporvagnar voru lagðir niður í Kaupmannahöfn.
• 27. apríl - Hútúar í her Búrúndí hófu uppreisn. Stjórnin brást við með því að drepa tugi þúsunda hútúa næstu daga.

Maí

• 2. maí - 90 létust í eldsvoða í silfurnámu í Idaho í Bandaríkjunum.
• 5. maí - DC-8-flugvél frá Alitalia fórst á Sikiley; 115 létust.
• 13. maí - 115 manns létust í eldsvoða í næturklúbbi í Ósaka í Japan.
• 15. maí - Arthur Bremer skaut ríkisstjóra Alabama, George Wallace, í borginni Laurel í Maryland.
• 17. maí - Íslensk höfundalög voru samþykkt. Þau tóku við af lögum um rithöfundarétt og prentfrelsi frá 1905.
• 21. maí - Laszlo Toth réðist með meitli á höggmynd Michelangelos, Pietá, í Péturskirkjunni í Róm.
• 22. maí - Seylon varð lýðveldið Srí Lanka þegar ný stjórnarskrá var samþykkt.
• 26. maí - Richard Nixon og Leoníd Bresnjev undirrituðu Samning um fækkun langdrægra kjarnaflauga (SALT I) og Samning gegn kjarnaskotflaugum (ABM).

Júní

 

• 1. júní - Íraksstjórn þjóðnýtti olíufyrirtækið Iraq Petroleum Company.
• 2. júní - Andreas Baader, Jan-Carl Raspe, Holger Meins og aðrir meðlimir Rote Armee Fraktion voru handteknir í Frankfurt am Main eftir skotbardaga.
• 6. júní - David Bowie gaf út breiðskífuna The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars.
• 11. júní - Hafnarfjarðarganga var farin gegn bandaríkjaher á Íslandi.
• 14. júní - Evrópukeppnin í knattspyrnu 1972 hófst.
• 16. júní - Ulrike Meinhof, annar helsti leiðtogi Rote Armee Fraktion var handtekin í Þýskalandi.
• 17. júní - Watergate-hneykslið hófst á því að fimm menn voru handteknir fyrir að brjótast inn í höfuðstöðvar Demókrataflokksins í Washington-borg.
• 17. júní - Bandaríkjamenn skiluðu Japönum eynni Okinawa sem þeir höfðu haldið frá síðari heimsstyrjöld.
• 18. júní - Mannbjörg varð þegar togarinn Hamranes fórst út af Snæfellsnesi. Mikil réttarhöld urðu vegna slyssins.
• 26. júní - Nolan Bushnell og Ted Dabney stofnuðu bandaríska tölvufyrirtækið Atari.
• 26. júní - Margot Fonteyn, breskur listdansari, kom til Íslands og hélt sýningu í Þjóðleikhúsinu.
• 30. júní - Fyrstu hlaupasekúndunni var bætt við alheimstímann (UTC).

Júlí

• 1. júlí - Seglskútan Greenpeace III (Vega) sigldi á franska tundurduflaslæðarann La Paimpolaise við Mururóaeyjar til að mótmæla kjarnorkutilraunum Frakka í Suður-Kyrrahafi.
• 16. júlí - Þrír áhugakafarar fundu flakið af hollenska skipinu Akerendam úti fyrir Runde í Noregi. Stór fjársjóður var í skipinu.
• 18. júlí - Anwar Sadat rak 20.000 sovéska ráðgjafa frá Egyptalandi.
• 21. júlí - Blóðugi föstudagurinn 1972 þegar 22 sprengjur sem IRA hafði komið fyrir í Belfast sprungu með þeim afleiðingum að níu létust og 130 slösuðust alvarlega.
• 31. júlí - Motorman-aðgerðin hófst þegar breski herinn reyndi að komast inn í svæði í Derry, Belfast og Newry sem vopnaðir hópar héldu.
• 31. júlí - Þrjár bílasprengjur sprungu í Claudy í Londonderry-sýslu með þeim afleiðingum að níu létust.

Ágúst

• ágúst - Fyrsta leikjatölva heims, Magnavox Odyssey, kom á markað í Bandaríkjunum.
• 4. ágúst - Idi Amin tilkynnti að allir asískir verkamenn með bresk vegabréf yrðu að hverfa frá Úganda innan þriggja mánaða.
• 5. ágúst - Kommúnistaflokkur Íslands (m-l) var stofnaður.
• 12. ágúst - Síðustu bandarísku landhermennirnir fóru frá Víetnam.
• 14. ágúst - Austur-Þýsk Iljúsjin-farþegaþota fórst í grennd við Berlín; 156 létust.
• 16. ágúst - Flugvélar frá konunglega marokkóska flughernum skutu á flugvél Hassans 2. konungs Marokkó en tókst ekki að skjóta hana niður.
• 17. ágúst - Alþjóðadómstóllinn í Haag hafnaði röksemdum Íslendinga í landhelgismálinu.
• 26. ágúst - Sumarólympíuleikar voru settir í München í Vestur-Þýskalandi.

September

• 1. september - Bobby Fischer sigraði Boris Spasskíj í skákeinvígi í Laugardalshöllinni í Reykjavík og varð fyrsti bandaríski heimsmeistarinn í skák.
• 1. september - Fiskveiðilögsaga Íslands var færð úr tólf mílum í fimmtíu og mótmæltu Bretar á sama veg og fyrr og reyndu fiskveiðar undir herskipavernd.
• 2. september - Menntaskólinn við Hamrahlíð hóf kennslu samkvæmt áfangakerfi fyrstur framhaldsskóla á Íslandi.
• 5. september - Togvíraklippur voru notaðar í fyrsta sinn á ómerktan enskan togara.
• 5.-6. september - Blóðbaðið í München: Ellefu ísraelskir íþróttamenn voru teknir í gíslingu af hryðjuverkahópnum Svarta september og myrtir í kjölfarið.
• 7. september - Ísland og Belgía gerðu með sér samning um heimildir fyrir belgíska togara til fiskveiða innan 50 mílna markanna í tvö ár.
• 10. september - Brasilíski ökumaðurinn Emerson Fittipaldi varð yngsti sigurvegari í Formúlu eitt-kappakstri í Monza á Ítalíu.
• 21. september - Ferdinand Marcos lýsti yfir gildistöku herlaga á Filippseyjum.
• 25. september - Norðmenn höfnuðu inngöngu í ESB í þjóðaratkvæðagreiðslu.
• 30. september - Karl 16. Gústaf Svíakonungur vígði Eylandsbrúna sem þá var lengsta brú Evrópu, rúmir sex kílómetrar að lengd.

Október

• 1. október - Útgáfa greinar sem lýsti framleiðslu á endurraðaðri DNA-sameind markaði upphafið að nútímasameindalíffræði.
• 2. október - Danir samþykktu inngöngu í ESB í þjóðaratkvæðagreiðslu. Færeyjar ákváðu að standa utan sambandsins.
• 10. október - Helgi Hóseasson sletti skyri á alþingismenn við þingsetningu.
• 13. október - Andesflugslysið: Flugvél sem flutti ruðningslið frá Úrúgvæ til Chile hrapaði í Andesfjöllum.
• 14. október - Veitinga- og skemmtistaðnum Klúbbnum í Reykjavík var lokað vegna lögreglurannsóknar.
• 24. október - Togarinn Vigri kom til Reykjavíkur, en hann var fyrstur í röð fimmtíu skuttogara sem voru keyptir á fáum árum.
• 28. október - Fyrsta flug Airbus A300.
• 31. október - Geir Hallgrímsson óskaði lausnar frá embætti borgarstjóra í Reykjavík. Birgir Ísleifur Gunnarsson tók við.

Nóvember

 

• 7. nóvember - Richard Nixon vann yfirburðasigur á George McGovern í forsetakosningum.
• 14. nóvember - Dow Jones-vísitalan fór í fyrsta sinn yfir 1000 stig.
• 16. nóvember - Heimsminjaskrá UNESCO var sett á stofn.
• 24. nóvember - Suðurlandsvegur frá Reykjavík til Selfoss var formlega tekinn í notkun eftir endurgerð sem tók sex ár.
• 29. nóvember - Atari setti á markað spilakassa með tölvuleiknum Pong.

Desember

• 1. desember - Áhugafólk um verndun Bernhöftstorfunnar gengu blysför um miðbæ Reykjavíkur til að vekja athygli á málstað sínum: Torfusamtökin voru stofnuð.
• 7. desember - Appollo 17, síðasta mannaða geimferðin til tunglsins, hélt af stað.
• 8. desember - Sameinuðu þjóðirnar lýstu þennan dag alþjóðlegan dag mannréttinda.
• 15. desember - Umhverfisstofnun Sameinuðu þjóðanna var stofnuð.
• 18. desember - Bandaríkin hófu loftárásir á Norður-Víetnam sem voru kallaðar Jólasprengjuárásirnar.
• 23. desember - Eftirlifendur Andesflugslyssins fundust. Liðnir voru 73 dagar frá atvikinu. Sextán manns lifðu af með því að leggja aðra farþega sér til munns.
• 23. desember - Jarðskjálfti sem mældist 6,25 á Richter skók Managva í Níkaragva; 5-12.000 manns fórust.
• 24. desember - Sænski forsætisráðherrann, Olof Palme, gagnrýndi Bandaríkin harðlega fyrir loftárásirnar á Norður-Víetnam. Í kjölfarið slitu Bandaríkjamenn stjórnmálasambandi við Svíþjóð.

Ódagsett

• Flugfélag Austurlands var stofnað.
• Myndhöggvarafélagið var stofnað í Reykjavík.
• Skíðafélag Dalvíkur var stofnað.
• Friðland Svarfdæla var stofnað.
• Skip Eimskipafélagsins, Gullfoss, hætti farþegaflutningum.
• Leiklistarskóli SÁL hóf starfsemi.
• Háskólakórinn var stofnaður.
• Megas gaf út sína fyrstu plötu, Megas.
• Rosenhan-tilraunin fór fram.
• Höfundaréttalög voru sett.
• Forvitin rauð, tímarit Rauðsokka, kom út fyrst.
• Norræna myntbandalagið lagðist af.

Janúar

• 5. janúar - Sakis Rouvas, grískur söngvari.
• 10. janúar - Guðfríður Lilja Grétarsdóttir, íslenskur stjórnmálamaður.
• 17. janúar - Stefán Vagn Stefánsson, íslenskur stjórnmálamaður.
• 30. janúar - Jennifer Hale, bandarísk leikkona.

 

Febrúar

• 1. febrúar - Leymah Gbowee, líberískur aðgerðasinni og Nóbelsverðlaunahafi.
• 2. febrúar - Dana International, ísraelsk söngkona.
• 5. febrúar - María krónprinsessa Dana.
• 7. febrúar - Essence Atkins, bandarískur leikari.
• 7. febrúar - Amon Tobin, brasilískur tónlistarmaður.
• 14. febrúar - Rob Thomas, bandarískur tónlistarmaður (Matchbox Twenty).
• 17. febrúar - Billie Joe Armstrong, bandarískur söngvari og tónlistarmaður (Green Day).
• 20. febrúar - Arnar Grétarsson, íslenskur knattspyrnumaður.
• 26. febrúar - Gísli Marteinn Baldursson, íslenskur dagskrárgerðarmaður og stjórnmálamaður.
• 27. febrúar - Eggert Hilmarsson, íslenskur tónlistarmaður.
• 28. febrúar - Rory Cochrane, bandarískur leikari.

Mars

• 4. mars - Jos Verstappen, hollenskur ökuþór.

• 6. mars - Shaquille O'Neal, bandarískur körfuknattleiksmaður.
• 14. mars - Ásmundur Arnarsson, íslenskur knattspyrnuþjálfari.
• 24. mars - Tony Leondis, bandarískur leikstjóri.
• 26. mars - Víkingur Kristjánsson, íslenskur leikari.
• 26. mars - Leslie Mann, bandarísk leikkona.
• 29. mars - Rui Costa, portúgalskur knattspyrnumaður.
• 29. mars - Hera Björk Þórhallsdóttir, íslensk söngkona.

Apríl

• 9. apríl - Steinunn Kristín Þórðardóttir, íslenskur viðskiptafræðingur.
• 12. apríl - Friðrik Friðriksson, íslenskur leikari.
• 18. apríl - Lars Christiansen, danskur handknattleiksmaður.
• 18. apríl - Eli Roth, bandarískur kvikmyndaleikstjóri.
• 19. apríl - Hinrik Hoe Haraldsson, íslenskur leikari.
• 20. apríl - Carmen Electra, bandarísk leikkona.
• 21. apríl - José-Luis Munuera, spænskur teiknari.
• 22. apríl - Heiðar Már Guðjónsson, íslenskur hagfræðingur.
• 23. apríl - Magnús Orri Schram, íslenskur stjórnmálamaður.
• 26. apríl - Ríkharður Daðason, íslenskur knattspyrnumaður.
• 26. apríl - Sigríður Benediktsdóttir, íslenskur hagfræðingur.
• 28. apríl - Cauet, franskur sjónvarpsmaður.

Maí

• 10. maí - Christian Wörns, þýskur knattspyrnumaður.
• 15. maí - André Segatti, brasilískur leikari.
• 20. maí - Margrét Tryggvadóttir, íslenskur stjórnmálamaður.
• 22. maí - Anna Belknap, bandarísk leikkona.
• 31. maí - Frode Estil, norskur skíðagöngugarpur.

Júní

• 2. júní - Wayne Brady, bandarískur leikari.
• 2. júní - Wentworth Miller, bandarískur leikari.
• 5. júní - Justin Smith, bandarískur trommari (The Seeds).
• 6. júní - Cristina Scabbia, ítölsk söngkona.
• 19. júní - Dagur B. Eggertsson, íslenskur stjórnmálamaður.

Júlí

• 1. júlí - Claire Forlani, ensk leikkona.
• 3. júlí - Sigrún Þuríður Geirsdóttir, fyrsta íslenska konan til að synda yfir Ermarsundið og fyrsta konan til að synda Eyjasund.
• 7. júlí - Kirsten Vangsness, bandarísk leikkona.
• 8. júlí - Guðlaugur Baldursson, íslenskur knattspyrnuþjálfari.
• 15. júlí - Scott Foley, bandarískur leikari.
• 18. júlí - Hannes Hlífar Stefánsson, íslenskur skákmeistari.
• 19. júlí - Ebbe Sand, danskur knattspyrnumaður.
• 27. júlí - Robert Biswas-Diener, bandarískur sálfræðingur.

Ágúst

• 1. ágúst - Charles Malik Whitfield, bandarískur leikari.
• 2. ágúst - Andrea Jóhanna Ólafsdóttir, íslenskur forsetaframbjóðandi.
• 7. ágúst - Karen Disher, bandarísk leikkona.
• 9. ágúst - Liz Vassey, bandarísk leikkona.
• 15. ágúst - Ben Affleck, bandarískur leikari.
• 16. ágúst - Emily Robison, bandarískur tónlistarmaður.
• 27. ágúst - Jimmy Pop, bandarískur tónlistarmaður.

• 30. ágúst - Cameron Diaz, bandarísk leikkona og fyrrverandi fyrirsæta.
• 31. ágúst - Ingibjörg Stefánsdóttir, íslensk söngkona.

 

September

• 5. september - Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir, íslenskur stjórnmálamaður.
• 6. september - Dylan Bruno, bandarískur leikari.
• 15. september - Letizia, prinsessan af Asturias.
• 16. september - Atli Rafn Sigurðarson, íslenskur leikari.
• 21. september - Liam Gallagher, breskur tónlistarmaður.
• 22. september - Franck Cammas, franskur siglingamaður.
• 28. september - Gwyneth Paltrow, bandarísk leikkona.

Október

• 3. október - Gunnhildur Hauksdóttir, íslenskur myndlistarmaður.
• 6. október - Mark Schwarzer, ástralskur knattspyrnumaður.
• 17. október - Eminem, bandarískur tónlistarmaður.
• 17. október - Pétur Heiðar Þórðarson, íslenskur tónlistarmaður.
• 28. október - Guðmundur Steingrímsson, íslenskur stjórnmálamaður.

Nóvember

• 4. nóvember - Luis Figo, portúgalskur knattspyrnumaður.
• 8. nóvember - Aksel V. Johannesen, færeyskur stjórnmálamaður.
• 14. nóvember - Josh Duhamel, bandarískur leikari.
• 16. nóvember - Michael Irby, bandarískur leikari.
• 27. nóvember - Steinunn Þórhallsdóttir, íslenskur menningarfræðingur.

Desember

• 10. desember - Brian Molko, breskur söngvari (Placebo).
• 12. desember - Eygló Harðardóttir, íslenskur stjórnmálamaður.
• 19. desember - Kolbeinn Óttarsson Proppé, íslenskur stjórnmálamaður..
• 28. desember - Oddný Eir Ævarsdóttir, íslenskur rithöfundur.
• 29. desember - Jude Law, enskur leikari.
• 31. desember - Gregory Coupet, franskur knattsyrnumaður.

Ódagsett

• Lilja Sigurðardóttir, íslenskur rithöfundur.

• 12. janúar - Ólafur Pétursson, íslenskur samstarfsmaður nasista í Noregi (f. 1919).
• 14. janúar - Friðrik 9. Danakonungur (f. 1899).
• 12. febrúar - Jón Engilberts, íslenskur listmálari (f. 1908).
• 24. febrúar - Dunganon (Karl Einarsson), íslenskur listmálari (f. 1897).
• 28. mars - Vilmundur Jónsson, íslenskur læknir (landlæknir) (f. 1889).
• 7. apríl - Guðmundur Kjartansson, íslenskur jarðfræðingur (f. 1909).
• 9. apríl - Stefán Einarsson, íslenskur málfræðingur (f. 1897).
• 13. apríl - Jóhannes Sveinsson Kjarval, íslenskur listmálari, (f. 1885)
• 15. apríl - Frank H. Knight, bandarískur hagfræðingur (f. 1885).
• 16. apríl - Yasunari Kawabata, japanskur rithöfundur og Nóbelsverðlaunahafi (f. 1899).

 

• 27. apríl - Kwame Nkrumah, forseti Gana (f. 1909).
• 27. apríl - Jóhannes úr Kötlum, íslenskt skáld (f. 1899).
• 2. maí - J. Edgar Hoover, yfirmaður bandarískur alríkislögreglunnar (f. 1895).
• 12. maí - Binni í Gröf, íslenskur skipstjóri (f. 1904).
• 28. maí - Játvarður 8. fv. Englandskonungur (f. 1894).
• 17. júní - Jóhannes Gunnarsson, íslenskur prestur (f. 1897).
• 22. ágúst - Ángel Romano úrúgvæskur knattspyrnumaður (f. 1893).
• 9. september - Gunnlaugur Scheving, íslenskur listmálari (f. 1904).

 

• 15. september - Ásgeir Ásgeirsson, 2. forseti Íslands (f. 1894).
• 7. október - Erik Eriksen, danskur forsætisráðherra (f. 1902).
• 26. október - Uffa Fox, enskur skútuhönnuður (f. 1898).
• 23. nóvember - Guðfinna Þorsteinsdóttir (Erla), íslensk skáldkona (f. 1891).
• 1. desember - Antonio Segni, forsætisráðherra Ítalíu (f. 1891).
• 26. desember - Harry S. Truman, Bandaríkjaforseti (f. 1884).
• 27. desember - Lester Pearson, forsætisráðherra Kanada (f. 1897).

• Eðlisfræði - John Bardeen, Leon Neil Cooper, John Robert Schrieffer
• Efnafræði - Christian B. Anfinsen, Stanford Moore, William H. Stein
• Læknisfræði - Gerald M. Edelman, Rodney R. Porter
• Bókmenntir - Heinrich Böll
• Friðarverðlaun - Ekki veitt þetta árið
• Hagfræði - John Hicks, Kenneth Arrow

 

Wiki Commons er með margmiðlunarefni sem tengist 1972.