ГӀалгӀай йоазув (эрс: Ингушская письменность) — гӀалгӀай мотт дӀаязбара духьа леладеш дола йоазув.
Ше мел хиннача хана чухьа массехказа хийца а тайп-тайпарча графика ларда тӀа а хиннад. Таханарча дийнахьа гӀалгӀай йоазув кириллица тӀа латт.
ГӀалгӀай йоазон тархьаре хьакъоастаяьй массехк этап:
Горепекин Фома хиннав гӀалгӀай ширача замалахьа шоай йоазув хиннад яхаш, Салге ше леха́ хиннача пхьегӀаш тӀа даь хиннача йоазош тӀарча гӀалгӀай хьаракаш кепатеха хиннад цо.
Хьагучох, гӀалгӀаша шоай йоазув доадаьча хана денз, бусалба ди тӀаэцалца гуржий йоазув леладеш хиннаб гӀалгӀай, цхьабакъда дукхагӀа цӀувнаша мара леладаьдац из, цхьалха адам дешанзатхиларга хьежжа.
1902 шера ДжабагӀийнаькъан Ийже Висангире гӀалгӀай абат оттадаь хиннад Ӏарбий йоазон ларда тӀа. Цу ханналца бусалба дина дийшача наха леладеш хиннад из. Цо даьр фуд аьлча, цу хана леладеш хиннар гулдаь, цхьан кога тӀа даьккха дӀаоттаде гӀийртав из, хӀаьта цун болх кхы Ӏа яха хьаллаьца хиннарех хиннабац.
ДжабагӀийнаькъан Ийже Мухьмада латиний ларда тӀа баьккха хиннаб гӀалгӀай мотт цун вешас Висангире Ӏарбий ларда тӀа из баьккха дукха ха ялалехьа, цхьабакъда дукха даьржа хиннадац из. 1920 шерашка юха болх болабаьб латиница тӀа оазув оттадеш. Цига керте лаьттарех лоархӀ Малсаганаькъан Кураза Зоврбик. 1922 шера кийча а даь, чакхдаьккхачул тӀехьагӀа, Ӏаьдал моттигашка гӀолла дӀа-хьа кхьихьад керда алапат, хӀаьта наха юкъе эггара хьалха хиннад 1923 шера Села 1 дийнахьа Сердало газете. Из ди каст-каста йоазув оттадаь ха а лоархӀ.
1924: A a, Á á, Ä ä, B b, C c, Č č, D d, E e, É é, F f, G g, H h, Ꜧ ꜧ, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, Ó ó, Ö ö, Ô ô, P p, Q q, R r, S s, Š š, T t, U u, Ú ú, Ü ü, V v, W w, X x, X́ x́, Y y, Z z, Ž ž, Ch ch, Čh čh, Gh gh, Kh kh, Ph ph, Qh qh, Th th.
1924: A a, Æ æ, Ä ä, B b, C c, Č č, D d, E e, F f, G g, H h, Ꜧ ꜧ, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, Ö ö, P p, Q q, R r, S s, Š š, T t, U u, V v, X x, X́ x́, Y y, Z z, Ž ž, Ch ch, Čh čh, Gh gh, Kh kh, Ph ph, Qh qh, Th th.
1928: A a, Æ æ, Ä ä, B b, C c, Č č, D d, E e, F f, G g, H h, Ꜧ ꜧ, I i, J j, K k, L l, M m, N n, Ņ ņ, O o, Ö ö, P p, Q q, R r, S s, Š š, T t, U u, Ü ü, V v, X x, X́ x́, Y y, Z z, Ž ž, Ch ch, Čh čh, Gh gh, Kh kh, Ph ph, Qh qh, Th th.
Кириллицай ларда тӀа йоазув оттадаь хиннар гӀалгӀай багахбувцамеи тархьареи тохкамхо хинна Горепекин Фома Иванович ва. Из алапат оттадеш цо болх дӀабихьаб 1909-1913 шерашка. ГӀалгӀай мотт тахка а техка, ше оттадаьча йоазонца оттадаь хинна абат арахийца хиннад цо, цул совгӀа дукха гӀалгӀай багахбувцама кхолламаш дӀаяздаь а хиннад. Массане тӀаийца хинна кирилица ларде́ а латташ йоазув оттадаьр Беканаькъан ДордагӀа Тембот лоархӀ 1938 шера.
This article uses material from the Wikipedia ГӀалгӀай article ГӀалгӀай йоазув, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Чударá тIакхоачилга CC BY-SA 4.0 яхача лицензе бокъонашца да, нагахьа санна кхыдар белгалдаь деце. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ГӀалгӀай (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.