Ang baybayin (kaniadto kasagarang sayop nga nailhan og alibata) usa ka sistema sa pagsulat sa wala pa ang mga Kastila sa Pilipinas nga naggikan sa Java ug gitawag nga Karaang Kawi.
Kini nailhan sa Bisayas ingon nga badlit. Kani nga sistema sa pagsulat nga nahisakop sa Brahminhong pamilya gituohang gigamit sa panahon sa ika-14 nga gatosayng kolonyalisasyon sa Espanya sa Pilipinas hangtod sa ika-19 nga gatosay.
Ang katawagan nga baybayin gikan sa ugat-pulong nga baybay, Tinagalog sa panitik. Nagpasabot kini isip silabiko. Ang mga duol nga susamang sinulatan mao ang mga Hanunoo, Buhid, ang Tagbanwa.
Ang alibata usa sa mga dosenang alpabetong gikan sa mga pulo sa Habagatang-sidlakang Asya sama sa Sumatra, Java, ug Sulawesi nga naggikan sa Karaang Indya ug aduna say kinaiyang Sanskrit diin ang bisa'g unsang konsonante gilitok apil ang bawel a nga misunod niini — mga markang diyakritikal ang gigamit aron malitok ang ubang bawel.
Sa nahisgotang mga sinulat, ang alibata sa Pilipinas ang labing may ebidensya ug labing nadokumentaryo.
Ang sinulatan usa ka sistemang abugida nga migamit sa katingog-patingog nga kombinasyon. Matag titik, gisulat sa batakan niini nga porma, katingog nga magtapos sa katingog nga "A".
Aron sa paghimo og katingog nga nagtapos sa uban pang mga tingog nga patingog, usa ka timailhan ang ibutang sa ibabaw sa katingog (aron paghimo og "E" kun "I" nga tingog) kun ubos sa katingog (aron paghimo sa "O" kun "U" nga tingog).
Ang mga timailhan gitawag nga kudlit. Ang titik sa D kun R sanglit alopon man sa kasagaran nga mga pinulongan sa Pilipinas, diin ang D naa sa unahan, iwitan, una sa katingog kun sunod sa katingog nga dapit ug ang R sa mga dapit nga interbokaliko.
Sa kinaraan nga paagi hinuon, ang nag-inusarang katingog (ang mga katingog nga dili magtapos uban sa mga patingog) dili mamahimo, diin nga dili lang kini isulat ug ang mobasa ra ang modugang sa mga nawagtang nga katingog sa tibuok sulat.
Sa niining paagiha, hinuon, lisud gayod sa mga paring Katsila nga mihubad sa mga libro ngadto sa lumad nga pinulongan.Ang dagway sa kudlit "+" nga dagway sanglit Kristiyano man sila. Kini nga krus nga kudlit susama og buhat sa virama sa Devanagari nga sinulatan sa Indya. Sa Unicode ang kudlit gitawag nga Tagalog Sign Virama.
ba | be | bo | b |
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
U+170X | ᜀ | ᜁ | ᜂ | ᜃ | ᜄ | ᜅ | ᜆ | ᜇ | ᜈ | ᜉ | ᜊ | ᜋ | ᜌ | ᜍ | ᜎ | ᜏ |
U+171X | ᜐ | ᜑ | ᜒ | ᜓ | ᜔ | ᜕ | ᜟ | |||||||||
Komentaryo:
|
This article uses material from the Wikipedia Sinugboanong Binisaya article Baybayin, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ang sulod magamit ubos sa CC BY-SA 4.0 gawas kon giingong dili. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Sinugboanong Binisaya (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.