Suider-Afrika

Die gebied word nie altyd presies dieselfde afgebaken nie.

'n Algemene afbakening, veral vir geografiese en ekologiese doelwitte, is die gebied suid van die Zambezi-, Okavango- en Kunenerivier, die eilande aan hierdie gebied se kus en die gebiedswaters tot 200 seemyl van die kus, asook Prins Eduard-eiland en Marion-eiland in sub-Antarktika. Dit sluit dus die suide van Mosambiek (suid van die Zambezirivier), Botswana en Zimbabwe, sowel as Suid-Afrika, Lesotho en Eswatini, in. 'n Voorbeeld hiervan is die voëlgidse wat algemeen beskikbaar is en wat die verspreiding van die verskillende spesies in Suider-Afrika aandui.

Geopolities beskou die Verenigde Nasies die streek as die lande Namibië, Botswana, Suid-Afrika, Lesotho en Eswatini.

Die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap (SAOG) word ook geassosieer met hierdie streek, met lande tot so ver noord as die Demokratiese Republiek van die Kongo, en so ver oos as Tanzanië en Madagaskar. Dit is in 1980 gestig om samewerking in die streek te bevorder.

Die gemeenskap sluit die volgende lande in:

Die platorand, wat die skeiding tussen die kusgebied en die binnelandse plato vorm, bestaan nie uit aaneenlopende bergreekse nie, en talle onderbrekings kom voor. In die noordooste van die subkontinent word die platorand gevorm deur die Natalse Drakensberge, wat uitloop in die hooglande van Lesotho, waar hoogtes van meer as 3 800 meter bereik word.

Dit vorm ook die hoogste deel van die subkontinent. Suidwaarts strek die platorand aanvanklik as die Stormberge, waarna dit weswaarts swaai in die reekse van die Kikvors- en Nuweveldberge. By die Komsberg swaai dit weer skerp noordwes en word voortgesit as die Roggeveldberge- en Kamiesberge. In Namibië verskyn dit as die Noukloofberge, die Khomas-Hoogland en die berge van die Kaokoveld.

Klimaatsgewys kan die geografiese gebied in ses verskillende streke verdeel word:

Die suidelike gras- en boslandstreek

 

Dié gebied beslaan die grootste gedeelte van noordelike Namibië, noordoostelike Botswana, Zimbabwe, Mosambiek, die Noordelike provinsie in Suid-Afrika, asook die oostelike gedeelte van Mpumalanga en 'n strook aan die weskus so ver suid as Port Elizabeth. Dit is 'n somerreënvalstreek, en dit ontvang gemiddeld 500 mm reën per jaar.

Die suidelike graslandstreek

Hierdie streek kom slegs in Suid-Afrika voor; oos van 26°O en suid van 25°S. Dit is ook 'n somerreënvalgebied, en die reënval is gemiddeld 500 mm per jaar.

Die suidwestelike halfwoestyn

 

Behalwe vir smal stroke aan die noord-, suid- en wesgrens van die Suider-Afrikaanse subgebied, beslaan die klimaatstreek feitlik die hele gebied wes van 26° O. Dit reën ook meestal net in die somer, maar slegs 200 mm per jaar.

Die woestynstreek

 

Dit beslaan 'n nou strook met die kus van Namibië op, en binnelands saam met die Oranjerivier tot so ver as 21° O. Die Kalahariwoestyn en die Namibwoestyn vorm deel van hierdie streek. Dit reën gemiddeld minder as 125 mm per jaar. In die Namibiese kusstrook is die vog wat vanaf misbanke van die see af ingestoot word, dikwels die enigste bron van vogtigheid.

Die Kalahari, wat in die volksmond 'n woestyn genoem word, is nie 'n woestyn omdat dit 'n te lae neerslag ontvang of 'n te karige plantbedekking het nie. Die woestyntoestande bier word geskep deur die sanderige oppervlak waarin alle water onmiddellik wegsyfer. Gevolglik is oppervlakwater baie skaars. In die suidelike deel is die sand rooi van kleur en bou dit sowat 15 meter hoë ronde-rugduine, wat noordweswaarts strek.

Noordwaarts word die sand egter witgrys namate die reënval toeneem en verdwyn die duine geleidelik. In die noordelike deel van Namibië is die landskap al baie gelyk en vorm dit 'n vlak kom waarvan die Etoshapan die laagste deel is.

Die Kaapse fynbosstreek

 

Dit strek as 'n nou strokie van die suidkus van Suid-Afrika oos so ver as Port Elizabeth, en met die Weskus op so ver as St. Helenabaai. In die valleie reën dit ongeveer 200 mm per jaar, maar in die kusgebergtes kan dit tot 3000 mm per jaar reën, hoofsaaklik in die winter. Die gebied het van die grootste verskeidenheid plantspesies in die wêreld.

Die woudstreek

 

Klein kolletjies woud- en boswêreld strek vanaf die Tsitsikammawoud, aan die kusgebied van die Oos-Kaapprovinsie van Suid-Afrika, oos en noordoos deur KwaZulu-Natal, noord met die Drakensberge deur Mpumalanga, en dan weer weswaarts na die Soutpansberge en in oostelike Zimbabwe in.

Die grootste gedeelte van die suidelike platogebied word gedreineer deur die Oranjerivier, die langste rivier in Suid-Afrika. Een van sy takriviere, die Vaalrivier, dreineer die grootste gedeelte van Gauteng en die Vrystaatse Hoëveld. Nog 'n tak van die Oranje, die Visrivier, wat die suidelike deel van Namibië dreineer, is veral bekend om die diep canyon waarin hy vloei. Laasgenoemde rivier vloei egter net af en toe en staan gevolglik as 'n episodiese rivier bekend.

• Suider-Afrikaanse Doeane-unie
• Suider-Afrikaanse Groot Teleskoop
• Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap

• Kennis, 1980, ISBN 0-7981-0826-6, volume 4, bl. 800, 801
• Verkorte vertaling van die artikel Southern Africa op die Engelse Wiki Afrikaans.
• (en) Smither's Mammals of Southern Africa. A field guide, bl. xiii tot xvi. Redakteur Peter Apps. Derde uitgawe, 2000.
• (af) Sinclair, I, Hockey, P & Tarboton, W. 2002. Sasol Voëls van Suider-Afrika. 3de uitgawe, Kaapstad: Struik Uitgewers. ISBN 978-1-86872-743-8.

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Suider-Afrika.
• (en) "Southern Africa". Encyclopædia Britannica. Besoek op 18 Maart 2018.