Togo: Pagilian idiay Aprika
Ti Togo , opisial a ti Republika a Togoles (Pranses: République togolaise), ket ti maysa a pagilian iti Laud nga Aprika a beddengan babaen ti Ghana iti laud, ti Benin iti daya ken Burkina Faso iti amianan.
Sakupen ti pagilian iti abagatan aginggana iti Golpo ti Guinea, a pakabirukan ti kapitolio ken kadakkelna a siudadna iti Lomé. Sakupen ti Togo ti 57,000 kuadrado kilometro (22,008 kuadrado milia), ken mangaramid daytoy iti maysa kadagiti kabassitan a pagilian iti Aprika, iti populasion iti agarup a 8 a riwriw, ken maysa pay kadagiti kaakikidan a pagilian iti lubong iti kaakaba iti basbassit ngem 115 km (71 mi) iti pagbaetan ti Ghana ken dakdakkel laeng ngem ti akindaya a kaarrubana, ti Benin.
Republika a Togoles République togolaise (Pranses) | |
|---|---|
 Wagayway  Kayarigan | |
| Napili a pagsasao: "Travail, Liberté, Patrie" (Pranses) "Obra, Wayawaya, Pagilian" | |
| Nailian a kanta: "Terre de nos aïeux" (Pranses) (Ilokano: "Daga dagiti Tinaudatayo") | |
 Lokasion ti Togo (nangisit nga asul) idiay the Kappon ti Aprika (napusasaw nga asul) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Lomé 6°8′N 1°13′E / 6.133°N 1.217°E 1°13′E / 6.133°N 1.217°E |
| Opisial a sasao | Pranses |
| Mabigbig a nilian a sasao | Ewe • Kabiye |
| Dagiti naisasao a pagsasao | Listaan:
|
| Grupgrupo ti etniko | 99% Ewe, Kabye, Tem, Gourma, ken dagiti 33 a sabali a grupo ti Aprikano 1% Europeano, Indiano & Syro-Lebano |
| Relihion |
|
| Nagan dagiti umili | Togoles |
| Gobierno | Unitario a dominante a partido a presidensial a republika |
• Presidente | Faure Gnassingbé |
• Kangrunan a Ministro | Victoire Tomegah Dogbé |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Wayawaya | |
• manipud iti Pransia | 27 Abril 1960 |
| Kalawa | |
• Dagup | 56,785 km2 (21,925 sq mi) (Maika-123) |
• Danum (%) | 4.2 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2020 | 8,608,444 (Maika-100) |
• Senso idi 2010 | 6,191,155 |
• Densidad | 125.9/km2 (326.1/sq mi) (Maika-93e) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2019 |
• Dagup | $14.919-bilion |
• Tunggal maysa a tao | $1,821 |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2019 |
• Dagup | $5.592-bilion |
• Tunggal maysa a tao | $682 |
| Gini (2011) |  46nangato |
| HDI (2019) |  0.515ababa · 167th |
| Kuarta | CFA a pranko ti Laud nga Aprika (XOF) |
| Sona ti oras | UTC (GMT) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +228 |
| Kodigo ti ISO 3166 | TG |
| TLD ti internet | .tg |
| |
Manipud idi maika-11 a siglo aginggana idi maika-16 a siglo, simrek iti rehion dagiti nadumaduma a tribu kadagiti amin a turong. Manipud idi maika-16 a siglo aginggana idi maika-18 a siglo, ti rehion ti aplaya ket maysa idi a nangruna a sentro ti pagtagilakuan para kadagiti Europeano nga aggatgatang kadagiti aadipen, a nakaalaan ti Togo ken ti mangpalikmut a rehion iti nagan "Ti Aplaya ti Aadipen". Idi 1884, inrangarang ti Alemania ti maysa a rehion a mairaman iti agdama nga aldaw a Togo a kas maysa a protektorado a tinawtawagan iti Togoland. Kalpasan ti Sangalubongan a Gubat I, ti panagturay iti Togo ket naiyallitaw idi iti Pransia. Nagun-od ti wayawaya ti Togo manipud iti Pransia idi 1960. Idi 1967, indauluan ni Gnassingbé Eyadéma ti maysa a nagballigi a kudeta ken kalpasanna ket nagbalin a presidente ti maysa a kontra-komunista, maysa a partido nga estado. Iri kanungpalan, idi 1993, nakasango ni Eyadéma iti adu ti partidona a panagbubutos, nga adu met kadagit parikut, ken nangabak iti kinapresidente iti tallo a beses. Iti panawen ti ipupusayna, ni Eyadéma ket isu idi ti kapautan a nagserbi a daulo iti moderno a pakasaritaan ti Aprika, nga isu ket presidente para kadagiti 38 a tawen. Idi 2005, ti anakna a lalaki a ni Faure Gnassingbé ket nabutosan idi a kas presidente. Agtultuloy isuna nga agtengngel iti opsina manipud idi 2021.
Ti Togo ket maysa a tropiko, sub-Sahara a pagilian, nga agkamkammatalek ti ekonomiana iti agrikultura, nga addaan iti maysa a klima a mangipaay kadagiti nasayaat a tiempo iti panagmula. Bayat a ti opisial a pagsasao ket Pranses, adu met dagiti sabali a naisasao a pagsasao, a naipangpangruna kadagiti pamilia ti Gbe. Ti kadakkelan a grupo ti relihion ket buklen dagiti indehenio a pammati, ken adu met dagiti Kristiano ken Muslim a minoridad.
Dagiti nagibasaran
Adu pay a mabasbasa
- Bullock, A L C, Germany's Colonial Demands (Oxford University Press, 1939).
- Gründer, Horst, Geschichte der deutschen Kolonien, 3. Aufl. (Paderborn, 1995).
- Mwakikagile, Godfrey, Military Coups in West Africa Since The Sixties (Nova Science Publishers, Inc., 2001).
- Packer, George, The Village of Waiting (Farrar, Straus and Giroux, 1988).
- Piot, Charles, Nostalgia for the Future: West Africa After the Cold War (University of Chicago Press, 2010).
- Schnee, Dr. Heinrich, German Colonization, Past and Future – the Truth about the German Colonies (George Allen & Unwin, 1926).
- Sebald, Peter, Togo 1884 bis 1914. Eine Geschichte der deutschen "Musterkolonie" auf der Grundlage amtlicher Quellen (Berlin, 1987).
- Seely, Jennifer, The Legacies of Transition Governments in Africa: The Cases of Benin and Togo (Palgrave Macmillan, 2009).
- Zurstrassen, Bettina, "Ein Stück deutscher Erde schaffen". Koloniale Beamte in Togo 1884–1914 (Frankfurt/M., Campus, 2008) (Campus Forschung, 931).
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Togo iti Wiki Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Togo manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Togo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.