Saudi Arabia: Pagilian idiay Asia

Ti Saudi Arabia wenno Arabia a Saudita (Arabiko: السعودية‎ as-Su‘ūdīyah wenno ti saan nga husto a as-Sa‘ūdīyah, nga opisial a naamamuan a ti Pagarian iti Saudi Arabia (Arabiko: المملكة العربية السعودية‎ al-Mamlakah al-‘Arabīyah as-Su‘ūdīyah Arabiko a pannakabalikas (tulong·pakaammo)), kadawyan a makunkuna a kas ti Saudi Arabia (iti Britaniko nga Ingles a kas ti  /ˌsaʊdi əˈreɪbiʌ/ (dengngen) wenno iti Amerikano nga Ingles a kas ti /ˌsɔːdiː əˈreɪbiːʌ/ (dengngen)) ket isu ti kadakkelan nga estado idiay Akinlaud nga Asia babaen ti kalawa, a nabuklan ti kadakkelan a paset ti Arabiano a Peninsula, ken isu ti maikadua a kadakkelan iti Arabo a lubong, kalpasan ti Algeria. Naibeddengan daytoy babaen ti Hordania, ken Irak iti amaianan ken amianan a daya, ti Kuwait, Qatar ken ti Nagkaykaysa nga Emirate dagiti Arabo iti daya, ti Oman iti abagatan a daya, ken ti Yemen iti abagatan. Ti Nalabbaga a Baybay ket naisanglad iti laud, ken ti Golpo Persiano ket naisanglad iti amianan a daya. Ti Saudi Arabia ket addaan iti kalawa iti agarup a 2,149,690 km² (830,000 sq mi), ken addaan iti nakarkulo a populasion iti 27 a riwriw, nga iti daytoy ket 8.8 a riwriw ket nakarehistro a gangganaet a tattao ken addaan iti nakarkulo a 1.5 a riwriw a saan a nadokumento nga imigrante. Dagiti Saudi a naipagilian ket isuda ti nagbukel ti agarup a 16 a riwriw a tattao.

Pagarian iti Saudi Arabia المملكة العربية السعودية al-Mamlakah al-‘Arabīyah as-Su‘ūdīyah
Wagayway Kayarigan
Napili a pagsasao: "لا إله إلا الله , محمد رسول الله " (Ilokano: Awan ti dios ngem ti Dios: Ni Mahoma ket Babaonen iti Dios) (Shahada)
Nailian a kanta: "as-Salām al-Malakiyy" (Ilokano: Naunday ti panagbiag ti Ari)
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Riyadh 24°39′N 46°46′E / 24.650°N 46.767°E / 24.650; 46.767
Opisial a sasao	Arabiko
Relihion	Sunni nga Islam
Nagan dagiti umili	Saudi nga Arabiano, Saudi (saan a pormal)
Gobierno	Unitario nga Islamiko patingga a monarkia
• Ari	Abdullah bin Abdul Aziz
• Nabalangat a Prinsipe	Nayef bin Abdul Aziz
Lehislatura	Awan – lehislasion babaen ti bilin ti ari.
Pannakabangon
• Pannakabangon ti Pagarian	14 Agosto 1932
Kalawa
• Dagup	2,149,690 km2 (830,000 sq mi) (Maika-13)
• Danum (%)	0.7
Populasion
• Karkulo idi 2010	27,136,977 (maika-46)
• Densidad	12/km2 (31.1/sq mi) (Maika-216)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$676.223 billion
• Tunggal maysa a tao	$25,345.397
GDP (nominal)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$578.566-bilion
• Tunggal maysa a tao	$21,685.135
HDI (2013)	0.836 nangato unay · Maika-34
Kuarta	Saudi a riyal (SR) (SAR)
Sona ti oras	UTC+3 (AST)
• Kalgaw (DST)	UTC+3 ((saan a masursurot))
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+966
Kodigo ti ISO 3166	SA
TLD ti internet	.sa, السعودية.

Ti pagarian ti Saudi Arabia ket pinundar idi babaen ni Abdul-Aziz bin Saud (kaaduan a naamammuan a kas ni Ibn Saud) idi 1932, ngem ti panagrukma a ti kanungpalan a nakaiturongan ti pannakapartuat ti Pagarian ket nangrugi idi 1902 idi natiliwna ti Riyadh, ti tinaudan a balay ti pamiliana, ti Kamara ti Saud, a naibagbaga iti Arabiko a kas ti Al Saud. Ti gobierno ti Saudi Arabia ket napauten a kas maysa a patingga a monarkia manipud idi napartuat. Daytoy ket bukodna nga inlawlawagan a kas Islamiko ken kaaduan a naimpluensiaan babaen ti Wahhabismo. Ti Saudi Arabia ket sagpaminsan a tinawtawagan ti "Du a aNasantuan a Moskito" a naireperensia iti Al-Masjid al-Haram (idiay Meka), ken Al-Masjid al-Nabawi (idiay Medina), dagiti dua a kasantuan a lugar iti Islam.

Ti Saudi Arabia ket addaan iti maikadua a a reserba ti lana iti lubong, a kaaduanna idiay Akin-daya a Probinsia. Ti lana ket mangbukel para iti ad-adu ngem 95% kadagiti panagiluas ken 70% iti rentas ti gobierno, urayno ti bingay iti saa a lana nga ekonomia ket agdama a dumakdakkel. Daytoy ti nangurugian ti pannakabalbaliw ti saan unay a narang-ay a pagarian ti desierto ti maysa kadagiti kabaknangan a pagilian iti lubong. Dagiti adu a rentas iti lana ket nangpalubos ti napardas a pannakabarona, a kas ti pannakapartuat ti maysa a Pagnam-ayan nga estado. Adda pay daytoy ti maikanem a kadakkelan ti reserba ti alingasaw. Ti Saudi Arabia ket isu laeng ti pagilian iti lubong a mangiparit ti babbai nga agmaneho.

Kalpasan ti panagkaykaysa dagiti pagarian ti Hejaz ken Nejd, ti baro nga estado ket nanaganan ti al-Mamlakah al-ʻArabīyah as-Suʻūdīyah (ti transliterasion ti المملكة العربية السعودية iti Arabiko) babaen ti naarian a bilin ti Septiembre 23 1932 babaen ti nangpundar daytoy, ni kari Abdul Aziz Al Saud. Daytoy ket kadawyan a maipatarus a kas "ti Pagarian ti Saudi Arabia" iti Ilokano, urayno daytoy ket literal a ti kaibuksilanna ket "ti Saudi Arabo a Pagarian".

Ti balikas a "Saudi" ket naala manipud iti elemento ti as-Suʻūdīyah iti Arabiko a nagan ti pagilian, ken maysa daytoy a pananginagan a naam-ammuan iti nisba, a naporma manipud iti dinastiko a nagan nga Al Saud (آل سعود). Ti pannakainayon daytoy ket mangipakpakita a ti nagturay ti pagilian ket nakakita daytoy a kas bukod a tagikua ti naarian a pamilia. Ti Al Saud ket maysa nga Arabiko a nagan a naporma babaen ti panaginayon ti baliaks nga Al, a ti kaibusilanna ket "pamilia iti" wenno "Kamara iti", iti personal a nagan ti tinaudan. Iti kaso iti Al Saud, daytoy ti ama ti nagpundar ti dinastia idi maika-18 a siglo, ni Muhammad bin Saud (Muhammad, anak a lalaki ni Saud).