Paraguay: Pagilian idiay Abagatan nga Amerika

Ti Paraguay (Espaniol: [paɾaˈɣwai]; Guarani: Paraguái [paɾaˈɣwaj]), opisial a ti Republika ti Paraguay (Espaniol: República del Paraguay, Guarani: Tetã Paraguái), ket ti napalikmutan ti daga a pagilian idiay sentral nga Abagatan nga Amerika, bineddengan daytoy babaen ti Arhentina iti abagatan ken abagatan a laud, ti Brasil iti daya ken ti amianan a daya, ken ti Bolivia iti amianan a laud. Ti Paraguay ket mabirukan kadagiti bangkag ti Karayan Paraguay, nga agayus babaen ti tengnga ti pagilian manipud iti amianan aginggana iti abagatan. Gapu ti sentral a lokasionna idiay Abagatan nga Amerika, daytoy ket sagpaminsan a tinawtawagan a kas Corazón de América ("Puso ti Amerika").

Republika ti Paraguay República del Paraguay  (Espaniol) Tetã Paraguái  (Guarani)
Flag (obverse) Eskudo
Napili a pagsasao: "Paz y justicia" (Espaniol) "Kappia ken hustisia"
Nailian a kanta:  Paraguayos, República o Muerte  (Espaniol) ParParaguayo, Republika wenno Patay
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Asunción 25°16′S 57°40′W / 25.267°S 57.667°W / -25.267; -57.667
Opisial a sasao	Espaniol Guaraní
Grupgrupo ti etniko (2000)	~95% Mestisoa 5% Dadduma pay
Nagan dagiti umili	Paraguayo, Taga-Paraguay
Gobierno	Unitario a presidensial a batay-linteg a republika
• Presidente	Horacio Cartes
• Bise Presidente	Juan Afara
Lehislatura	Kongreso
• Akinngato a kamara	Kamara dagiti Senador
• Akinbaba a kamara	Kamara dagiti Deputado
Wayawayamanipud iti Espania
• Nairangarang	14 Mayo 1811
• Nabigbig	15 Mayo 1811
Kalawa
• Dagup	406,752 km2 (157,048 sq mi) (Maika-60)
• Danum (%)	2.3
Populasion
• Karkulo idi 2015	7,012,433 (Maika-104)
• Densidad	17.2/km2 (44.5/sq mi) (Maika-204)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2015
• Dagup	$61.167 bilion (Maika-100)
• Tunggal maysa a tao	$8,716
GDP (nominal)	Karkulo idi 2015
• Dagup	$30.754 bilion (Maika-99)
• Tunggal maysa a tao	$4,382
Gini (2012)	48.2 nangato
HDI (2013)	0.676 kalalainganna · Maika-111
Kuarta	Guaraní (PYG)
Sona ti oras	UTC–4 (PYT)
• Kalgaw (DST)	UTC–3 (PYST)
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+595
Kodigo ti ISO 3166	PY
TLD ti internet	.py
Aglalaok nga Europeano ken Amerindiano.

Dagiti indihenio a Guaraní ket nagtataengdan idiay Paraguay para kadagiti saan a nabibiit ngem milenio sakbay a naparukma ti teritorio babaen dagiti Espaniol idi maika-16 a siglo. Dagiti nagtataeng nga Espaniol ken dagiti mision ti Hesuita ket nangipayammoda iti Kristianidad ken Espaniol a kultura iti rehion. Ti Paraguay ket adda idi iti patingga ti ruar iti imperio a kolonia ti Espania, nga addaan laeng kadagiti bassit nga urbano a sentro ken dagiti agtataeng. Kalpasan ti wayawaya manipud iti Espania idi 1811, ti Paraguay ket tinurayan idi babaen dagiti diktador a nangisayangkat kadagiti annuroten ti pannakaisinsina ken protektionista.

Kalpasan iti didigra a Gubat ti Paraguay (1864–1870), ti pagilian ket nakapukaw iti 60 aginggana iti 70 a porsiento iti populasionna babaen ti gubat ken sakit, ken agarup a 140,000 kuadrado kilometro (54,054 sq mi) iti teritoriona iti Arhentina ken Brasil. Babaen iti maika-20 a siglo, ti Paraguay ket nagtultuloy a nagib-ibtur kadagiti nagsasaruno nga autoritariano a gobierno, ken nagbanagan iti turay ni Alfredo Stroessner, a nangidaulo iti kapautan a diktadura ti militar iti Abagatan nga Amerika manipud idi 1954 aginggana idi 1989. Isu ket naparmek iti maysa a kudeta iti militar, ken dagiti nawaya nga adu partidona a panagbubutos ket immuna a naurnos ken natengngel idi 1993. Kalpasan ti maysa a tawen, timmipon ti Paraguay iti Arhentina, Brasil ken Uruguay a nagpundar iti Mercosur, ti rehional a panagtitinulngan iti ekonomia.

Manipud idi 2009, ti populasion ti Paraguay ket nakarkulo iti agarup a 6.5 a riwriw, kaaduan ket naikonsentrado iti rehion ti abagatan a daya ti pagilian. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ket ti Asunción, a ti metropolitano a lugar ket pagtaengan dagiti gangani a pagkatlo a populasion ti Paraguay. No maigiddiat kadagiti kaaduan a pagilian ti Latin nga Amerika, ti indihenio a pagsasao ken kultura ti Paraguay, ti Guaraní, ket agtultuloy a kaaduan a makaimpluensia. Kadagiti tunggal maysa a senso, dagiti agtataeng ken kaaduanda a mangibaga kaniada a kas mestiso, ken mangipaltiing daytoy kadagiti tawen a pannakiasawa kadagiti nadumaduma a grupo ti etniko. Ti Guaraní ket mabigbig a kas maysa nga opisial a pagsasao ken kakuyogna ti Espaniol, ken dagitoy dua a pagsasao ket adu a naisasao iti pagilian.