Kanada: Pagilian idiay Amianan nga Amerika
95°W / 60°N 95°W / 60; -95
Ti Kanada ket maysa a pagilian a mabirukan idiay Amianan nga Amerika a buklen dagiti sangapulo a probinsia ken dagiti tallo a teritorio. Daytoy ket mabirukan idiay akin-amianan a paset ti kontinente, daytoy ket maigay-at manipud idiy Atlantiko aginggana idiay Pasipiko ken agpa-amianan a mapan idiay Taaw Artiko. Ti Kanada ket maikadua a kadakkelan a pagilian babaen ti dagup a kalawa iti lubong, ken ti sapasap a pagbeddenganna iti Estados Unidos ket isu ti kaatiddogan a pagbeddengan a daga iti lubong.
Kanada | |
|---|---|
 Wagayway  Eskudo | |
| Napili a pagsasao: A Mari Usque Ad Mare (Latin) (Ilokano: Manipud baybay agingga't bangir nga baybay) | |
| Nailian a kanta: "O Canada" Narian a kanta: "God Save the King" (Ilokano: Apo Salaknibam ti Reina) | |
.svg) | |
| Kapitolio | Ottawa 45°24′N 75°40′W / 45.400°N 75.667°W |
| Kadakkelan a siudad | Toronto |
| Opisial a sasao | Ingles ken Pranses |
| Mabigbig a rehional a sasao | Chipewyan, Cree, Gwich’in, Inuinnaqtun, Inuktitut, Inuvialuktun, Slavey (Amianan ken Abagatan) ken Tłįchǫ |
| Nagan dagiti umili | Kanadiano, Taga-Kanada |
| Gobierno | Pederal parlamentario a demokrasia ken batay-linteg a monarkia |
• Monarkia | Charles III |
• Gobernador Heneral | Mary Simon |
• Kangrunaan a Ministro | Justin Trudeau |
• Pangulo ti Hustisia | Beverley McLachlin |
| Lehislatura | Parlamento |
| Senado | |
| Kamara dagiti Sapasap | |
| Pannakabangon | |
• Britaniko a Tignay ti Amianan nga Amerika | Hulio 1, 1867 |
• Linteg iti Westminster | Disiembre 11, 1931 |
• Tignay ti Kanada | Abril 17, 1982 |
| Kalawa | |
• Dagup | 9,984,670 km2 (3,855,100 sq mi) (Maika-2) |
• Danum (%) | 8.92 (891,163 km2/344,080 mi2) |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2024 | 39,530,000 (Maika-35) |
• Senso idi 2011 | 33,476,688 |
• Densidad | 3.41/km2 (8.8/sq mi) (Maika-228) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $1.391 trilion (Maika-14) |
• Tunggal maysa a tao | $40,457 (Maika-15) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $1.758 trilion (Maika-11) |
• Tunggal maysa a tao | $51,147 (Maika-10) |
| Gini (2010) | 33.7 kalalainganna · Maika-103 |
| HDI (2013) |  0.902nangato unay · Maika-8 |
| Kuarta | Doliar ti Kanada ($) (CAD) |
| Sona ti oras | UTC−3.5 aginggana ti −8 |
• Kalgaw (DST) | UTC−2.5 aginggana ti −7 |
| Pormat ti petsa | aa-bb-tttt, bb-aa-tttt, ken tttt-bb-aa (CE) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +1 |
| TLD ti internet | .ca |
Ti daga a tattan ket ti Kanada ket tinataengan idin kadagiti napalabas a milenio babaen dagiti nadumaduma nga Aborihen a tattao. Idi rugi ti naladaw a maika-15 a siglo, Dagidi Britaniko ken Pranses a kolonial a ekspedision ket nagsuksukimat, ken kalpasanna ket tinaengan, ti Atlantiko nga a pantar ti rehion. Ti Pransia ket ganganina amin nga insubli dagiti koloniana iti Amianan nga Amerika iti Nagkaykaysa a Pagarian idi 1763 kalpasan ti Pranses ken Indiano a Gubat, nga isu daytoy idi ti teatro ti Amianan nga Amerikano iti Gubat ti Pito a Tawtawen. Idi 1867, iti panagkappon dagiti tallo a kolonia ti Britaniko nga Amianan ngaAmerika babaen ti Konpederasion, ti Kanada ket naporma a kas maysa a pederal a dominio dagiti uppat a probinsia. Daytoy ket nangrugian ti panagpadakkel kadagiti probinsia ken dagiti teritorio ken ti maysa a proseso iti panagpaadu ti autonomia, a dimtengan iti 1982 a Tignay ti Kanada.
Ti Kanada ket maysa a pederal nga estado a tinurturayan a kas maysa a parlamentario a demokrasia ken maysa a batay-linteg a monarkia, a ni Reina Isabel II a kas ti daulo ti estado. Ti pagilian ket opisial nga agsasao ti dua ken multikultural iti pederal nga agpang, nga addaan iti populasion iti agarup a 35 a riwriw manipud idi 2013. Ti narang-ay nga ekonomia ti Kanada ket maysa kadagiti kadakkelan iti lubong, a nangruna nga agkamkammatalek kadagiti adu a masna a rekurso ken ti nasayaat a naparang-ay a network dagiti pagtagilakuan, a naipangpangruna iti Estados Unidos, nga adda ti nabayagen nga atiddog ken narikut a relasion.
Ti Kanada ket maysa narang-ay a pagilian, nga adda iti maikasiam a kangatuan ti matgedan iti lubong iti tunggal maysa a tao, ken ti maika-11 a kangatuan a pannakairanggo iti panagrang-ay ti nagtagitaon. Ti Kanada ket mairanggo pay kadagiti kangatuan kadagiti sangalubongan a panagrukod iti edukasion, panagsarsarang ti gobierno, dagiti sibil a kawayaan, kasayaat ti biag, ken kinawaya ti ekonomia. Ti Kanada ket maysa a mabigbig a tengnga a bileg ken maysa a kameng kadagiti sangalubongan a patakder, a mairaman ti G7, G8, G20, NATO, NAFTA, OECD, WTO, Mankomunidad ti Pagpagilian, Francophonie, OAS, APEC, ken ti Nagkaykaysa a Pagpagilian.
Dagiti probinsia ken teritorio
Dagiti nagibasaran
Adu pay a mabasbasa
- Pakasaritaan
- Francis, RD; Jones, Richard; Smith, Donald B (2009). Banbaniaga: Ti Pakasaritaan ti Kanada. Nelson Education. ISBN 978-0-17-644244-6.
- Taylor, Martin Brook; Owram, Doug (1994). Canadian History. Vol. 1 & 2. Pagmalditan ti Unibersidad ti Toronto. ISBN 978-0-8020-5016-8, ISBN 978-0-8020-2801-3
- Heograpia ken klima
- Stanford, Quentin H, ed. (2008). Canadian Oxford World Atlas (6th nga ed.). Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan (Kanada). ISBN 978-0-19-542928-2.
- Gobierno ken linteg
- Malcolmson, Patrick; Myers, Richard (2009). Ti Kanadiano a turay: Ti Panangiyammo ti Parlamentario a Gobierno idiay Kanada (maika-4 nga ed.). Unibersidad ti Toronto a Pagmalditan. ISBN 978-1-4426-0047-8.
- Morton, Frederick Lee (2002). Linteg, politika, ken ti hustisia a proseso idiay Kanada. Frederick Lee. ISBN 978-1-55238-046-8.
- Militar
- Granatstein, JL (2011). Ti Buyot ti Kanada: Pannakigubat ken Panagaywan ti Kappia (2nd nga ed.). Unibersidad ti Toronto a Pagmalditan. ISBN 978-1-4426-1178-8.
- Ekonomia
- Hunio 2012 a pakabuklan (PDF). OECD Economic Surveys. 2012. (Listaan dagiti Ekonomiko a Panagsukisok)
- Konsilo dagiti Kanadiano nga Akademia (2012). Ti Kasasaad ti Siensia ken Teknolohia idiay Kanada, 2012. Konsilo dagiti Kanadiano nga Akademia. ISBN 978-1-926558-47-9.
- Demograpia ken dagiti estadistika
- Dagiti Estadistika ti Kanada (2008). Tawen a Libro ti Kanada (CYB) tinawen 1867–1967. Dagiti Pederal a Pablaak (Reina ti Kanada).
- Dagiti Estadistika ti Kanada (Nobiembre 2011). Tawen a Libro ti Kanada. Dagiti Pederal a Pablaak (Reina ti Kanada). Katologo Blng. 11-402-XWE (ISSN 0068-8142).
- Kultura
- Andrew Cohen (Mayo 8, 2007). Ti Di pay Nalpas a Kanadiano: Ti Tattao a datayo. McClelland & Stewart. ISBN 978-0-7710-2181-7.
- Magocsi, Paul R (1999). Ensiklopedia ti tattao ti Kanada. Kagimongan ti Ontario, Unibersidad ti Toronto a Pagmalditan. ISBN 978-0-8020-2938-6.
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Kanada iti Wiki Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Kanada manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)- Kanada iti Curlie (iti Ingles)
- Opisial a website ti Gobierno ti Kanada
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Kanada, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.