Ti maysa nga isla wenno puro ket ti aniaman a pirgis ti sub-kontinental a daga a napalikmutan babaen ti danum.
Dagiti bassit unay nga isla a kas dagiti langa ti mangrugrugi nga agparparang a daga kadagiti atol ket mabalin a matawagan a kas dagiti bassit a puro. Ti pannakaigrupo ti heograpiko wenno heolohiko a mainaig nga is-isla ket tinawtawagan ti maysa a purpuro, a kas ti Filipinas.
Ti maysa nga isla ket mabalin a maipalawag a kasta urayno ti kadda ti artipisial a rangtay ti daga, kas pagarigan ti Singapur ken ti bukodna a causeway, wenno ti nadumaduma a delta ti is-isla ti Olanda, a kas ti IJsselmonde. Adda pay dagiti luglugar a mangtalinaay ti "isla" kadagiti naganda para kadagiti naipakasaritaan a rason kalpasan ti pannakaikapet iti dakdakkel a masa ti daga babaen ti nalawa a rangtay ti daga, kas iti Isla ti Coney wenno ti Isla ti Coronado. Iti pay pannakaibaga, no ti pirgis ti daga ket naisina manipud ti nangruna a daga babaen ti kanal nga inaramid ti tao, kas pagarigan ti Peloponnese babaen ti Kanal Corinth, daytoy ket kadawyan a saan a naikeddeng a kas maysa nga isla.
Adda met dagiti dua a nangruna a kita ti is-isla: kontinental nga is-isla ken maipapan ti taaw nga is-isla. Adda pay dagiti artipisial nga isla.
Ti Greenland ket isu ti kadakkelan nga isla iti lubong nga addaan iti kalawa iti sumorok a 2.1 a riwriw km², bayat a ti Australia, ti kabassitan a kontinente iti lubong ket addaan iti kalawa iti 7.6 a riwriw km², ngem awan ti alagaden ti kadakkel a mangigiddiat kadagiti isla kadagiti kontinente, wenno dagiti bassit a puro. Adda met paggiddiatan dagiti isla ken dagiti kontinente kadagiti termino iti heolohia. Dagiti kontinente ket nakatugawda iti kontinental a lithosperio a paset daytoy dagiti tektoniko a plata a tumtumpaw iti ngato ti nalunag a manto ti Daga. Ti Oseaniko a nga ukis ket paset pay dagiti tektoniko a plata, ngem napuspusekl ngem ti kontinental a litosperio, isu a daytoy ket nababa a tumpaw iti manto. Dagiti isla ketsaan dagitoy a pagpaatiddog ti aseaniko nga ukis (kas ti bulkaniko nga is-isla) wenno heolohiko dagitoy a paset ti kontinente a nakatugaw iti kontinental a litosperio (kas iti Greenland). Daytoy ket agpayso para iti Australia, a nakatugaw iti kontinental a litosperio ken ti tektoniko a plata.
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Isla, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.