Mehiko

Para han lain nga kagamit han Mexico, kitaa an Mexico (pansayod).

Ginsasapitán iní ha amihan han Estados Unidos; ha salatan ngan katundan han Kalawdan Pasipiko; ha timugan han Guatemala, Belize, ngan han Dagat Caribe; ngan ha sidlangan han Golfo han Mexico. Naglalakip hin haros 2,000,000 square kilometers (770,000 sq mi), iní nga nasod amo an ika-lima nga gidako-i nga nasod ha mga Amerika hin bug-os nga langyab o kahaluag ngan iní an ika-13 nga gidako-i nga naglulugaring nga estado ha kalibutan. Upod hin ginbanabana nga kamolupyohan hin labaw 129 ka milyon nga tawo, an Mehiko amo an ika-napulò nga nasod hin gidamo-i hin kamolupyohan ngan an gidamo-i hin kamolupyohan nga nayakan-hin-Espanyol nga nasod ha kalibutan, samtang amo gihapon iní an ikaduhá nga gidamo-i hin kamolupyohan ha Latin America sunod han Brasil. It Mexico usá nga federasyon nga nahihimo tikang hin 31 nga estado ngan han Syudad han Mehiko (CDMX), nga amo an kapital o pamunuan nga syudad ngan an syudad nga gidamo-i hin molupyo. Upod han mga iba nga metropolis ha nasod an Guadalajara, Monterrey, Puebla, Toluca, Tijuana, ngan León.

Estados Unidos Mehikanos Estados Unidos Mexicanos  (Kinatsila)
Bandira Eskudo
Darahonon: La Patria es Primero (An Iroy nga Tuna Syahan)
Awit:  "Himno Nacional Mexicano" (Nasodnon nga Himno Mehikano)
Pamunuan ngan gidako-i nga syudad	Syudad han Mehiko 19°26′N 99°08′W / 19.433°N 99.133°W / 19.433; -99.133
Opisyal nga mga pinulungan	Waray ha federal nga level[b]
Ginkilala nga mga rehiyonal nga pinulungan	Espanyol ngan 68 nga Amerindian nga mga pinulungan[a]
Nasodnon nga pinulungan	Espanyol (de facto)[b]
Ethniko nga mga grupo	56 nga Amerindian ngan dirudilain nga mga langlawanon nga mga ethniko nga grupo
Relihiyon	83% Katoliko 7% Protestante 2% Iba nga Kristyano 5% Diri-relihiyoso 0.2% Iba 3% Waray baton
(Mga) Tawag hin tawo	Mehikano
Kagamhanan	Federal nga presidentehanon nga konstitusyonal nga republika
• Mangulo	Andrés Manuel López Obrador
• Mangulo han Senado	Mónica Fernández Balboa
• Mangulo han Kamara hin mga Diputado	Laura Angélica Rojas Hernández
Magbabalaod	Kongreso
• Igbaw nga balay	Senado
• Ubos nga balay	Kamara hin mga Diputado
Paglugaríng  tikang han Espanya
• Ginpasamwak	Septyembre 16, 1810
• Natuman	Septyembre 27, 1821
• Ginkilala	Disyembre 28, 1836
• Syahan nga konstitusyon	Oktubre 4, 1824
• Ikaduha nga konstitusyon	Pebrero 5, 1857
• Yanâ nga konstitusyon	Pebrero 5, 1917
Langyab
• Bug-os	1,972,550 km2 (761,610 sq mi) (ika-13)
• Katubigan (%)	2.5
Kamolupyohan
• 2019 estimate	126,577,691 (ika-10)
• Densidad	61/km2 (158.0/sq mi) (ika-142)
GDP (PPP)	2018 nga banabana
• Bug-os	$2.575 ka trilyon (ika-11)
• Per capita	$20,645 (ika-64)
GDP (nominal)	2018 nga banabana
• Bug-os	$1.199 ka trilyon (ika-16)
• Per capita	$9,614 (ika-69)
Gini (2016)	49.8 high
HDI (2017)	▲ 0.774 hataas · ika-74
Salapi	Peso (MXN)
Zona hin oras	UTC−8 to −5 (Kitaa Oras ha Mehiko)
• Summer (DST)	UTC−7 to −5 (nagdudurudilain)
Dapit hin pagmanehar	tuo
Kodigo hin pagtawag	+52
Internet TLD	.mx
^ Article 4.° han Balaod nga Kasahiran hin mga Katungdanan ha Pinulongan han mga Tuminongnong nga mga Katawhan. ^ An Espanyol an de facto nga opisyal nga pinulungan han kagamhanan federal nga Mehikano.

Golfo han Mehiko Kalawdan Pacifico Butnga nga Amerika Estados Unidos han Amerika Distrito Federal AG Baja California Baja California Sur Campeche Chiapas Chihuahua Coahuila Colima Durango Guanajuato Guerrero HD Jalisco EM Michoacán MO Nayarit Nuevo León Oaxaca PB QU Quintana Roo SLP Sinaloa Sonora Tabasco Tamaulipas TL Veracruz Yucatán Zacatecas

An Estados Unidos Mehikanos usa nga federasyon hin katloan kag usa (31) nga gawasnon ngan soberano nga mga estado nga nahimo hin Paghiusa o Unyon nga may-ada yakanbalaod han Distrito Federal ngan iba nga mga teritoryo. An tagsa estado mayda kalugaringon nga batakan balaod ngan kongreso pati poder judicial ngan an mga bungtohanon hin nan-eelehir o namimili ha direkta nga pagpili o pagbotos hin gobernador para hin unom-ka-tuig nga panahon hin serbisyo, pati liwat hin mga representante (diputados locales) ngado han ira mga tagsa-tagsa nga mga kongreso hin estado, para hin tulo-ka-tuig nga panahon hin serbisyo. An 31 nga mga estado ngan an Distrito Federal tinatawag nga mga "entidades federativas", ngan ini ngatanan patas hin representasyon dida han Kongreso han Paghiusa o Kongreso han Unyon.

It mga estado Mehikano ginbahin liwat ngadto hin mga munisipyo (municipios), an giguti-ayi nga opisyal nga politikal nga entidad dida han nasod, nga gindudumara hin alkalde o "presidente han munisipyo" (presidente municipal), nga na-iilihir han mga nangungukoy hin pluralidad. It mga munisipyo puyde pa igbahin ngadto hin mga diri-autonomo nga mga delegasyon (delegaciones) o ha mga semi-autonomo nga mga presidensya auxilyar (presidencia auxiliar).

Ha batakan balaod, an Syudad han Mehiko, komo kapital o ulohan han federasyon ngan lingkoranan han mga gahom han Paghiusa o Unyon, amo an Distrito Federal, usa nga ispisyal nga pagbahin ha politika ha Mehiko nga gintatag-iyahan han federasyon hin bug-os ngan diri ngadto hin partikular nga estado, ngan sugad man, mas limitado an lokal nga pagdumara hini kaysa han mga iba nga mga estado han nasod. Bisan pa man, tikang han 1987 nagkaada ini hin sunod-sunod nga pagtikadako nga grado hin autonomiya ngan yana, an mga nangungukoy hini naka-elihir hin mangulo han gobyerno (Jefe de Gobierno) ngan hin mga representante hin Asablea Lehislatiba hin direkta. Kondi an pagkaiba tikang han iba nga mga estado amo nga an Distrito Federal waray konstitusyon kundi balaod hin pan-gobyerno. An Syudad han Mehiko conterminous ngan coextensive han Distrito Federal.

An mga ngaran han katloan kag usa nga mga estado ngan han Distrito Fderal ngan an ira mga opisyal nga mga pagpahalipot nga postal ha parentesis ginpapakita ha nasunod nga tabla, upod an mga agsob gamiton nga mga bandira han estado:

Aguascalientes (Ags)	Distrito Federal (DF)	Estado han Mexico (Edomex)	San Luis Potosí (SLP)
Baja California (BC)	Durango (Dgo)	Nayarit (Nay)	Sonora (Son)
Baja California Sur (BCS)	Guerrero (Gro)	Nuevo León (NL)	Tabasco (Tab)
Chihuahua (Chih)	Guanajuato (Gto)	Oaxaca (Oax)	Tlaxcala (Tlax)
Colima (Col)	Hidalgo (Hgo)	Puebla (Pue)	Tamaulipas (Tamps)
Campeche (Camp)	Jalisco (Jal)	Quintana Roo (Q Roo)	Veracruz (Ver)
Coahuila (Coah)	Michoacán (Mich)	Querétaro (Qro.)	Yucatán (Yuc)
Chiapas (Chis)	Morelos (Mor)	Sinaloa (Sin)	Zacatecas (Zac)