San Marino
San Marino (tal.
Za ostala značenja, vidi San Marino (razvrstavanje).
izg. [sam maˈriːno]; službeno Republika San Marino, tal. Repubblica di San Marino; poznat i kao Prejasna Republika San Marino, tal. Serenissima Repubblica di San Marino), država na sjeveroistočnim obroncima Apenina, sa svih strana okružena Italijom; obuhvaća 61,2 km2. Ova enklava je poslije Vatikana i Monaka najmanja država u Europi. Smatra se državom s najdužim kontinuiranim postojanjem, kao i najstarijim još danas primjenjivanim ustavom.
| Republika San Marino San Marino | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Geslo: Libertas (latinski) "Sloboda" | ||||||
| Državna himna: ""Inno Nazionale della Repubblica"" | ||||||
 | ||||||
| Službeni jezici | italijanski1 | |||||
| Demonim | Sanmarinci (Sammarinese) | |||||
| Vlada | Parlamentarna republika | |||||
| - | Kapetani regenti | Alessandro Rossi Milena Gasperoni | ||||
| osnivanje | ||||||
| - | nezavisnost od Rimskog Carstva | 3. septembar 301. (tradicionalno) | ||||
| - | Ustav | 8. oktobar 1600. | ||||
| Površina | ||||||
| - | Ukupno | 61,2 km2 (220..) | ||||
| Stanovništvo | ||||||
| - | Procjena za jul 2008. | 29.973 (209..) | ||||
| - | Gustoća | 489/km2 (20..) | ||||
| BDP (PPP) | procjena za 2007 | |||||
| - | Ukupno | 1662 mil. $ (195..) | ||||
| - | Per capita | 34.100 $ (23..) | ||||
| HDI | n/a Greška: Pogrešan unos • n/a. | |||||
| Valuta | Euro (€) (EUR) | |||||
| Vremenska zona | CET (UTC+1) | |||||
| - | Ljeti (DST) | CEST (UTC+2) | ||||
| Pozivni broj | +378 | |||||
| Svetac zaštitnik | Sv. Agatha | |||||
| Web domena | .sm | |||||
Historija
Smatra se da je San Marino najstarija do danas postojeća republika na svijetu jer ju je po tradiciji osnovao kršćanski svetac sv. Marin (San Marino), rodom s otoka Raba u današnjoj Hrvatskoj, 301. godine, bježajući od progona rimskih careva. Stalno u centru sukoba između porodica Rimini i Monefeltro, San Marino je uspio odbraniti svoju nezavisnost i vremenom čak i proširiti svoju teritoriju.
Papa je priznao suverenost i nezavisnost San Marina 1631. godine. Francuska pod vlašću Napoleona je prva zemlja koja je zvanično priznala nezavisnost San Marina (1797. godine, a ostale evropske zemlje su to učinile 1815. godine na Bečkom kongresu. Unatoč službenoj nezavisnosti, San Marino u velikoj mjeri zavisi od Italije budući da je nakon ujedinjenja Italije u 19. vijeku postala potpuno okružena italijanskim
San Marinom je od 1945. do 1957. godine vladala koalicija socijalista i komunista, koju je zamijenila vlada demokršćana. Od 1973. godine sve do danas, San Marinom upravlja koalicija socijalista i demokršćana.
Stanovništvo
Procjenjuje se da je San Marino 2009. godine imao 31.000 stanovnika. Od toga su 83,1% osobe rođene u San Marinu, a 12% su Talijani. Prosječna gustoća stanovnika iznosi 508 stanovnika/km². 92,3% stanovništva su katolici, a 3% su ateisti.
Stanovništvo govori talijanskim, koji je i službeni jezik u San Marinu.
Etničke grupe
Politika
Consiglio Grande e Generale ("Veliko i opće vijeće") je predstavničko tijelo (parlament), čije članove građani biraju svakih pet godina. Parlament bira svakih šest mjeseci (1. travnja i 1. listopada) dva člana iz svojih redova koji će obnašati dužnost Capitani Reggenti ("Kapetana regenta"). Kapetani regenti i kabinet čine izvršnu vlast.
Vijeće također bira Consiglio dei XII ("Vijeće dvanaestorice"), koji čine sudbenu vlast za vrijeme mandata Vijeća.
Ekonomija
San Marino nema prirodnih resursa, tako da se njegova teritorija pre svega koristi za poljoprivredu. Uzgajaju se žitarice, vino, masline i voće. Od životinja uzgajaju se goveda i svinje. Sve do šezdesetih godina prošlog veka stanovnici San Marina su živeli pre svega od poljoprivrede. Od tada počinju da se razvijaju i druge delatnosti kao što su zanastvo, trgovina i pre svega turizam. San Marino pre svega izvozi vino, lan, zanatske proizvode i markice. Prodaja markica predstavlja 10% bruto domaćeg proizvoda. Drugi veliki izvor profita je turizam, koji direktno ili indirektno čini 60% državne zarade. Stanovnici San Marina ne plaćaju nikakav ili vrlo mali porez. Prosečna godišnja zarada iznosi 10300 dolara. 52% aktivnog stanovništva radi u sektoru usluga, 41% u sekundarnom sektoru i 7% u poljoprivredi. Od januara 2002. zvanični novac San Marina je evro, a pre toga to je bila italijanska lira.
Sport
San Marino je poznat po utrci Formule 1. Utrka se ne vozi na području San Marina, već 100 km sjeverozapadno, u Imoli. Do toga je došlo 1980. kada je Velika nagrada Italije iz Monze prebačena u Imolu. Međutim, već se slijedeće godine utrka za Veliku nagradu Italije ponovno vratila u Monzu, a utrka u Imoli se od 1981. vozi kao Velika nagrada San Marina.
San Marino ima i vlastitu nogometnu reprezentaciju, kao i nogometnu ligu. 1931. godine osnovan je Nogometni savez.
Naselje
Reference
Vanjske veze
- Sekretarijat vanjskih poslova San Marina
- Zvanična web prezentacija San Marina
- Radio-televizija San Marina
- [https://web.archive.org/web/20050720010319/http://www.formula1.sm/ Arhivirano 2005-07-20 na Wayback Machine-u Velika nagrada San Marina Formule 1]
This article uses material from the Wikipedia Srpskohrvatski / Српскохрватски article San Marino, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Sadržaj je dostupan pod CC BY-SA 4.0 osim ako je drugačije navedeno. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Srpskohrvatski / Српскохрватски (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.