Israil

Israil יִשְׂרָאֵל‎‎‎

flag
vinecikan
Paketu nakukka	《הַתִּקְוָה‎》
Kai
kai nakukka	Arabia
vecik nakukka	Arabia
sihu
vusam na kukka	Reuven Rivlin
sihuciu	Benjamin Netanyahu
lipuinciu
kadjunangan
penuljat	22,072 km^2
pana	2.12%
Gini & HDI&GDP
Gini (2014)
HDI (2014)	0.682
GDP	11,050.39
caucau
penuljat	93,453,000
zuku

yiselje a kunian (kai a sibulai(希伯來):מְדִינַת יִשְׂרָאֵל‬；kai a alabu(阿拉伯)：دَوْلَة إِسْرَائِيل, pinaka yiselje auta (kai a sibulai(希伯來):יִשְׂרָאֵל；kai a alabu(阿拉伯)：إِسْرَائِيل‎；kai a luma(羅馬)：Isrāʾīl)，mavan a kunian a kisumadju a rarasudjan. ka 1948 a caviljan sikalima a qiljasan tapuluq sa sepatj a qadavan tazua masan ta kuni tiamadju. izua tu siva a taiday a kudrav a caucau. sedjelj a Yehudim (yutai a caucau nua aya). pakata kai na kuga mavan a sibulai a kai kata inamilikan.

yiselje imaza i asia kata eurup(歐洲) a macacevungan, mavan auta a tjatjuruvuan a zuku a kakaizuanan. a kadjunangan imaza i pasaviri a 阿拉伯半島, a i pasakacedas a 地中 a ljavek(地中海) kata i pasaviri ta 紅 a ljavek(紅海) a 亞喀巴灣, nakidjekec kata balesetan(巴勒斯坦) a kadjunangan. a i viri nakidjekec kata 黎巴嫩, a i pasakacedas a viri kicaing tua 敘利亞, a i pasakacedas kicaing tua 約旦, a i pasakaledep a navalj kicaing tua 埃及西奈半島.

ayatua inika qaca a pinaljavakan a yiselje, pakata 聯合國 a piniliq a kanri a penenetj ka  1947 a caviljan,  izua 1.52 a kudrav km² a pulingetjan nua kadjunangan.nasecevung ta pusepatj a maqaqeci, izua tu 2.5 a kudrav km² a paqulidan a  pinaljavakan tucu, izua tu 470 km kemasi viri patje navalj aicu a kadjunangan, izua tu 135 km tja qaca kemasi kacedas patje kaledep, a kinalangan nua kadjunangan ladruladruq au tjaljikedri pasakacedas patje kaledep. avan sika maretimaljimalji a alangan a kadjunangan kata kalevelevan. aza 特拉維夫 mavan a vecekadan a remagingku kata keci vaquan a hici, au a 耶路撒冷 mavan a tjaljavavavan a sihu a kaizuanan. ljakua izuanan a munday i kacauan patjara djemadjas tua manguaqan na i 耶路撒冷 azua sihu na yiselje.

sinipasemalaw a kakaian a hibru nua sihu a israil. ljakua pazangal aravac uta a kakaian a arabik imaza i israil. sinikiljavaran a kakaian a hibru nua tjatjuruvu a caucau a seisrail. ljakua izua uta a sinipatatevelak a maretimaljimalji a kakaian imaza ayatua izuazua a tjuruvu a caucau a sezumazuma a kunian i kacauan.

 

aicu a i serayru namasan tjaljavavavan tua sinupuan katua kinituluan nua marekasikata’aljan i tua i pasamaza i 中東地區, makaya a kiamaw tua 韓國 nu pitjanuitjen a pasakacedas a cawcauan a marekakunian, nu pimaza i kacauan tua marekakunian sakamasan drusa a pulu’ saka ita a pasa’ayavan. nu semusu tua vecik a kemasi 聯合國, a keljangan tua vecik nua ta’alja’aljan, tiamadju uta a se’iserayru a tjaljaturuvuan ta i maza i 中東地區 tua kunian.

a situluan a penetj na se’iserayru, azua a pinaka i vecekadan a situluan namasantjelulj, a patagilj a kitulu(’icininsi a talju rukuninsi), kukumingaku, sa talju a 高級中學, azua a kuletj nua sihu tua kitulu nua taramacidicidilj kemasi ’icininsi a talju kukumingaku. aicu a namatucu a situluan patjeljapadjulu tua siking tua sisupu ta daygaku niamadju, azua a sisikingan kinasi tua maretemaljimalji a kamuku, izua 希伯來語, 英語, sikisangan (數學), pakatua sisiw a situluan (聖經教育), pakatua na sikata’aljan (公民學), katua 文學. izua a zuma a pinili’an a siking a maru(化學,法語 ) . ka i 2003anga a caviljan, izua a 56.4%a pasatjuruvu a situ a namakalap tua semupu tua daygaku, azua a se希伯來語a situ izua a 57.4% a pasatjuruvu, ‘aw a se拉伯阿語 a situ izua 50.7%.

azua a namakalap tua semadaygaku a semupu a situ, makaya a semupu tua tjaivavav a kakituluan a gaku. azua a marekadaygaku tjara izua a maretimalji a kulet tua vavavan a tinsu tua sialapan tua gaku, saka sinikinemenem uta a 心理測驗 (maru na ‘arimika a SAT). ayatua sihu a nalemingedjelj tuazua a mareka gaku, sika kedri a sivaivai a paysu tua sisupu nua marekasitu. a i ‘iserayru izua a alu a daygaku katua tjaiteku ta daygaku a izua a tjelu a pulu’ katu izua a pasaliav. saka nu kisusu tua i 2006 a caviljan nua Webometrcs, a i 中東地區 a tjalja vavavan a tapulu’ a daygaku, izua a matapitju i maza i ’iserayru, azua a ’aya’ayavan a matasepatj a daygaku sedelj a se’iserayru.

sikakukakudan nua caucau a yutay aicu a palisian a yutay katua cinalivatan niamadju ka caviljan a mareka kuzulj, mavan a kakukakudan nua i israil. a imaza i israil izua tjuruvu a taqaljaqaljan nua seyutay a kemasi tua zumanga a pinaljavakan a kunian. manasika kaizuazua a maretimaljimalji a sikudakuda tua kininemeneman. a i kacauan a sipasemalaw a paqulid namin a kunian a israil aicu a kakaian a hibru (Hebrew language).

tjalialiaw izua sivecivecik a kakaian a hibru tua kinemeneman tua venecik nua i israil. kininemeneman nua i israil tua venecik aza cinalivatan nua sinipapirazekan a kakaian a hibru tua tjaljapazangal a sinikiljavaran tucu. sivecivecik a sikiljavaran nua tjatjuruvu a caucau i israil aza kakaian a hibru kemasi tua ka 1800 a caviljan a patje ka 1900 a caviljan.

pinapuliguan tua tjaljabulayan a iga nua kakaian a seqaljaqalja nua auskar (The Oscars) izuanga matjapuluq a iga a seisrail kemasi tua sinankunian a israil.