Vereenigt Königriek Vun Grootbritannien Un Noordirland

United Kingdom of Great Britain
and Northern Ireland
Vereenigt Königriek vun Grootbritannien
un Noordirland

(Flagg) (Wapen)
Wahlspröök: Dieu et mon droit
Natschonalhymne: God Save the King
Hööftstadt	London {{{BGR}}}° {{{BMIN}}}′ {{{NS}}}, {{{LGR}}}° {{{LMIN}}}′
Gröttste Stadt	London
Amtsspraak	Engelsch (de facto) amtlich in de Länner: Koornsch, Irisch, Manx, Schottsch-Gäälsch, Scots, Ulster Scots un Walis’sch
Regeren König Premierminister	Parlamentaarsche Monarkie Charles III. Rishi Sunak
Grött  • Allens  • Water (%)	(79.) 244.820 km² ? %
Inwahnertall  • 2009 afschätzt  • Inwahnerdicht	(22.) 61.113.205 (Mitt 2009) (34.) 246/km²
Geldsoort	Pund Sterling ([[ISO 4217|]])
BBP	$ 2.230 Milliarden (7.) $ (2008) $ 36.523 (19.) $ je Kopp
Tietzoon	UTC (UTC)
Internet-TLD	.uk un .gb
ISO 3166	GB
Vörwahl	+44

Dat Vereenigte Königriek vun Grootbritannien un Noordirland is en Land un en Staat in Westeuropa. Dat liggt twuschen de Noordsee un den Atlantik un hett um un bi 60,6 Millionen Inwahners. In de moderne Geschicht hett düsse Staat as Grootmacht en wichtige Rull speelt. Dat Land is unnerdeelt in veer Länner, de sik in düt Königriek vereenigt hefft. Düsse veer Länner liggt up twee grote Inseln.

Up dat Eiland Grootbritannien liggt:
1. England, in'n Süden, mit um un bi 50.714.000 Inwahners;
2. Schottland, in den Norden, mit 5.108.000 Inwahners;
3. Wales in'n Westen mit 2.977.000 Inwahners;

In den noordööstlichen Deel vun dat Eiland Irland liggt:
4. Noordirland mi um un bi 1.733.000 Inwahners.

In düsse Länner kann jummers noch en düütliche Egenaart funnen weern, wat Kultur, man to'n Deel ok, wat de Politik angeiht. Düsse Egenaart lett sik hören in verscheden Spraken un Dialekten, de dor snackt weert un lett sik sehn in (u. a.) egene Flaggen, Geldschiene un Oortsschiller. Bovenhen is in de jungste Tied för de Inwahners to spören, datt in Noordirland, Schottland un Wales sunnerliche Formen vun begrenzte Sülms-Regeerung tostanne kamen sünd.

Man dat ännert allens nix dor an, dat in de internatschonalen Angelegenheiten alleen man dat souveräne Vereenigte Königriek en Rull speelt. In den strengen Sinn vun en 'unafhängigen Staat' sünd de 'Länner binnen dat Königriek' keen Länner, man in den wat wietern Sinn vun 'Begrenzt Rebeet mit en politische Egenaart' denn doch. Wenn een düssen dubbelten Sinn togrunn leggt, kann vun dat Vereenigte Königriek snackt weern as vun 'veer Länner in een Land'.

In de lesten dartig Johren hett dat in dat Vereenigte Königriek groten Wannel geven, wat de Verwaltung vör Oort angeiht. För de Verwaltung is jedet Land in dat Königriek nu wedder ok anners indeelt.

• England kennt negen Regionen för de Verwaltung. De sund nu wedder updeelt in 82 „Graafschoppen vun England in Stadt un Land“ (counties).
• Noordirland is unnerdeelt in 26 Distrikte.
• Schottland is unnerdeelt in 32 „council-areas“ (Raats-Rebeden). Vun düsse 32 areas bestaht dree ut Eilannen (Buten-Hebriden, Orkney-Eilannen un Shetlandeilannen).
• Wales is unnerdeelt in 22 Rebeden för de Verwaltung, dat sünd de „principal areas“.

In England gifft dat eenmol Groot-London („Greater London“) un de annern „Metropol-Graafschoppen“ („metropolitan counties“), as „Greater Manchester“, „Merseyside“ mit Liverpool, „South Yorkshire“ mit Sheffield, „Tyne & Wear“ mit Newcastle, „West-Midlands“ mit Birmingham un „West-Yorkshire“ mit Leeds, un denn de annern Grafschoppen („non-metropolitan areas“).

In de Historie is dat Vereenigte Königriek ok in Graafschoppen updeelt wurrn, dat weern de „histoorschen Graafschoppen“. De hüdigen Graafschoppen vun de Verwaltung in England un Wales hefft avers meist annere Grenzen, as düsse histoorsche Graafschoppen.

• Graafschoppen vun England
• Graafschoppen vun Schottland
• Graafschoppen vun Wales
• Graafschoppen vun Noordirland

Överseekuntreien

• Anguilla
• Bermuda
• Brittsch Antarktis-Territorium
• Brittsche Jumferninseln
• Brittsch Territorium in′n Indischen Ozean
• Kaimaninseln
• Falklandinseln
• Gibraltar
• Montserrat
• Pitcairninseln
• St. Helena, Ascension un Tristan da Cunha
• Akrotiri un Dhekelia
• Turks- un Caicosinseln
• Süüdgeorgien un de Süüdlichen Sandwichinseln

Städer

• London
• Birmingham
• Manchester
• Glasgow
• Edinburgh
• Cardiff
• Belfast

 

.

Grootbritannien, (England, Schottland un Wales un Noordirland sünd tohopen dat „Vereenigte Königriek vun Grootbritannien un Noordirland“ (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland). Dat liggt up de Brittschen Inseln in de Noordsee in’n Westen vun Europa. Wales hett al to England tohöört, ehr düt Land 1707 en Deel vun dat Vereenigte Königriek wurrn is.

Ok en Tahl vun wat lüttjere Eilannen höört to dat Königriek mit to: Dat Eiland Wight (Isle of Wight, an England siene Süüdkant), Lundy (twuschen Devon un Wales, de Scilly-Eilannen (in’n Süüdwesten vun England), Anglesey (an de Noordwestkant vun Wales) un de Inselgruppen bi Schottland, wo de Hebriden, de Orkey-Eilannen un de Shetlandinseln tohören doot.

De Insel Man („Isle of Man“) un de Kanalinseln (dormank Jersey, Guernsey, Alderney un Sark höört woll na de Geographie hen to Grootbritannien, man sünd formaal keen Deel vun dat Vereenigte Königriek. Se hefft en sunnerlichen Status as so nömmte Dependencies of the Crown (Kroonbesitt) un sünd, anners, as dat Vereenigte Königriek, keen Deel vun de EU.

De Münteenheid vun dat Vereenigte Königriek is dat Pund Sterling (£, GBP). Dat Pund is updeelt in 100 pence (Eentahl: penny). Dat Dezimalsystem is 1971 inföhrt wurrn. För de Tied bestünn een Pund ut 20 Shilling un een Shilling ut 20 pence. So hett dat Pund 240 pence harrt. Ofschoonst dat vereenigte Königriek Liddmaat vun de Europääsche Union is, hett dat, just so, as Däänmark un Sweden, beslaten, eerst mol bi de Weertschops- un Geldunion buten to blieven. De hüdige Premier Gordon Brown will denn Euro in sien Land eerst inföhren, wenn dat Vereenigte Königriek na siene Meenung so wiet is. Sien Vörweser Tony Blair weer an un for sik mit de Inföhren vun den Euro inverstahn, man hett de Sake doch jummers vör sik hen schaven, mit datsülvige Argument.

 

Dat Vereenigte Königriek is ene Konstitutschonelle Monarkie. Vun 1917 af an heet dat Königshuus Huus Windsor. De Utövende Macht liggt in’n Updrag vun de König in de Hannen vun den Premierminister un de annern Ministers vun de Regeerung. De Monarch hett sülms keen politische Macht un schall so de Eenheit un de Duerhaftigkeit vun den Staat utdrücken.

De königliche Familie

• Monarch vun 2022 af an: Charles III.
  • De König is ok formal Hööft vun den Staat in de so nömmten Commonwealth realms, as Australien, Kanada, Neeseeland un Jamaika. Ok dat Vereenigte Königriek is en Commonwealth-realm. Bovenhen is se Hööft vun den Commonwealth of nations. Man nich jedet Liddmaat vun den Commonwealth lett de König as Hööft vun den Staat gellen, dat sünd man bloß de Commonwealth-realms. Veel vörmolige Kolonien sünd ja midderwielen Republieken wurrn. De König is ok Hööft vun de Brittsche Staatskarken: The Church of England (Anglikaansche Kark).
• Köningin: Camilla.
• Throonfolger: Prinz William.
• Annere Kinner vun Charles dorch sien eerst fro, Diana, Prinzessin vun Wales: Prinz Henry (naamkünnig „Prinz Harry“).

Regeerung

De Grupp vun den Premier un siene Ministers driggt den Naam vun His Majesty's Government (Regeerung vun sien Majestät). All Ministers hefft ehren Weg as Politiker anfungen as Liddmaten vun dat Parlament. Dat blievt se ok, wenn se Minister wurrn sünd. De Reegerung mutt Rekenschop afleggen för dat Parlament. Dat is de Gesettgevend Macht, de na de Traditschoon as „övermächtig“ ankeken warrt, dat heet, se kann up jedet Terrain Gesetten rutgeven un mutt sik dor nich an dat bi holen, wat ehre Vörwesers fastleggt hefft.

Dat Vereenigte Königriek is jummers noch en vun de wenigen Länner up de Welt, de keen upschreven Verfaten hefft. Liekers warrt dat Vereenigte Königriek as en vun de stabilsten Demokratien up de Welt ansehn.

Amtsspraak is Ingelsch. In Delen vun dat Land warrt ok keltische Spraken snackt.